راهنمای سفر به شهرهای تاریخی ایران در خرداد

تاریخ ایران از دیرباز همواره پر فراز و نشیب بوده و در کنار وقایع گوناگون خوب و بدی که در گذشته اتفاق افتاده، جاذبه های تاریخی و فرهنگی مهمی نیز بوجود آمده که برخی از آنان در گذر زمان نابود و برخی دیگر هم تا به امروز از نسلی به نسلی دیگر همچون میراثی گرانبها منتقل شده و اینک به دست ما سپرده شده اند. با ما در راهنمای سفر به شهرهای تاریخی ایران همراه باشید تا شما را با شماری از مشهورترین شهرهای تاریخی ایران آشنا کنیم.

تهران

نخستین مقصد ما، شهر تهران است. شاید اگر آلودگی و ترافیک را در خصوص کلانشهر تهران فاکتور بگیریم، تهران یکی از بهترین شهرهای توریستی و صد البته شهرهای تاریخی کشور با وجود کلی بناها و جاذبه های قدیمی و قدمت دار تلقی گردد. تازه، به دلیل پایتخت بودن هم میتوان در کنار بازدید از جاذبه های تاریخی آن، از کلی امکانات رفاهی و تفریحی استفاده کرد.

کاخ گلستان

بدون شک، یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی تهران که توصیه می کنیم حتما از آن بازدید نمایید، کاخ گلستان است. این کاخ که همه ساله با استقبال بی نظیری از سوی گردشگران مواجه می شود، ساخته شده در زمان شاه طهماسب صفوی است که البته شکوه و عظمت نامی خود را مدیون رسیدگی شاهان قجری هست. کاخ گلستان شاهد رویدادهای بزرگی از جشن های ملی تا تاجگذاری آخرین شاه قجر یعنی احمد شاه و همچنین پهلوی اول و دوم در خود بود.

این کاخ امروزه در کنار فضای سبز گسترده، از قسمت های جذابی همچون تالار سلام، تالار آینه، ایوان تخت مرمر، خلوت کریم خانی، چادرخانه، تالار سفره خانه، تالار برلیان، عمارت بادگیر، تالار الماس، عمارت خوابگاه، کاخ شمس العماره و کاخ ابیض نیز برخوردار است. بد نیست بدانید که ساعت نصب شده بر سردر کاخ شمس العماره از سوی ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه هدیه داده شده و این تنها یک نمونه از جذابیت های دیدنی و تاریخی کاخ گلستان است.

کاخ سعدآباد

تهران را میتوان شهری پر از کاخ های سلطنتی بحساب آورد. این شهر در زمانی به عنوان پایتخت برگزیده شد که دوره ساخت و ساز کاخ های بزرگ و مجلل شاهان ایرانی نیز بصورت پی در پی در آن کلید خورد و به همین خاطر، اصلا جای تعجب ندارد اگر در قسمت های مختلف آن با کاخ موزه های جذاب مواجه شد. کاخ سعدآباد نزدیک 300 هکتار وسعت دارد و مطمئن باشید آنقدر جاذبه تاریخی دارد که یک روز کامل شما را به خود اختصاص دهد.

در این مجموعه شما با بناهای متعددی که در زمان پهلوی هر یک مورد استفاده یکی از اعضای این خانواده مورد استفاده قرار می گرفته، روبرو می شوید که بی شک، جذاب ترین آنها کاخ شخصی رضاشاه پهلوی است که امروزه اکثرا دیدارهای مهم دیپلماتی کشور در همین کاخ برگزار می شوند. کاخ سعدآباد دارای موزه های مختلفی مانند کاخ سبز، کاخ سفید، کالسکه خانه قجری (موزه برادران امیدوار)، کاخ فرحناز و علیرضا پهلوی (موزه خط و کتابت میرعماد)، کاخ اشرف پهلوی (موزه ظروف سلطنتی)، دفتر رئیس تشریفات کاخ (موزه آب)، کاخ احمدرضا پهلوی (کتابخانه) و کاخ شمس پهلوی (موزه مردم شناسی) هست.

برج طغرل

در منطقه 20 تهران، شما با یک برج آجری جذاب به ارتفاع 20 متر مواجه خواهید شد که البته در گذشته از یک گنبد مخروطی زیبا بر روی خود برخوردار بوده و اینک دیگر خبری از این گنبد بر روی آن نیست. این برج آجری به دستور طغرل بیک، پادشاه و موسس سلجوقی ساخته شده و به همین خاطر نیز نام این بنا را برج طغرل قرار داده اند. برج طغرل در کنار اینکه می تواند مدفن شخصیتی بزرگ باشد، همچون یک ساعت آفتابی طبیعی نیز در زمان های گذشته کارایی داشت. دور تا دور این برج 24 ترک وجود دارد که به مانند 24 ساعت شبانه روزی تلقی میشده و با طلوع آفتاب، هر یک از این ترک ها پر نور گشته و با غروب و نور مهتاب نیز مردم آن زمان می توانستند ساعت شبانه را متوجه شوند. البته، این تنها در زمانی امکان پذیر بود که هوا ابری نباشد.

باغ موزه نگارستان

وقتی از سفر به شهر تاریخی تهران صحبت می کنیم، خیلی حیف است که سری به باغ موزه نگارستان نزنیم. این باغ موزه که اکنون بالای 180 سال قدمت دارد، به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و در همان ابتدا نیز اغلب شاهان از آن به عنوان کاخ تابستانی استفاده می کردند. سبک و سیاق ساخت این باغ موزه همچون عمارت کلاه فرنگی است و در آن دو بخش بزرگ تالار قلمدان و عمارت دلگشا قرار گرفت. این مکان از 64 اتاق، یک کتابخانه و چهار تالار تشکیل شده که عمدتا با هنر آینه کاری به بهترین شکل ممکن مزین گشته اند. خالی از لطف نیست اگر بدانید بدین جهت آن را نگارستان می نامند که در یکی از اتاق های آن میتوان با تابلوهای نقاشی چشم نوازی مواجه شد.

میدان حسن آباد

میدان حسن آباد یکی دیگر از جاذبه های تاریخی تهران است که دستور ساخت آن مربوط به زمان قاجار بوده و اتمام ساخت آن به شکل و شمایل امروزی را هم میتوان به زمان رضاشاه پهلوی نسبت داد. در این میدان 4 بنای تاریخی متقارن با گنبدهای چشم نواز قرار گرفته که در قدیم به آن هشت گنبد نیز گفته میشد. در گذشته، منطقه میدان حسن آباد متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود که پس از مرگ وی، املاک او به پسرش که حسن نام داشت، به ارث رسید و از آن موقع، این محدوده را حسن آباد خطاب می کردند.

جالب است بدانید که میدان 100 ساله حسن آباد در ابتدا یک چهارراه بود که با روی کار آمدن پهلوی اول، به میدانی به وسعت 6500 متر و شعاع 45 متری تبدیل شد. شک نکنید که میدان حسن آباد تهران می تواند مقصد جذابی برای شما باشد، زیرا اطراف میدان کاملا سنگ فرش شده و تردد خودرو نیز در آن ممنوع هست. فراموش نکنید که اگر می خواهید اوج جذابیت های بصری این میدان تاریخی را مشاهده کنید، بهتر است خود را شب هنگام به آنجا برسانید.

موزه ملی ایران

اصلا یکی از دلایلی که باعث می شود تهران را به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران بحساب آوریم، موزه ملی ایران است که بی اغراق میتوان آن را موزه مادر قلمداد کرد. در موزه ملی شما با دو بخش جذاب باستان شناسی و هنرهای اسلامی مواجه هستید. در بخش باستان شناسی میتوان با آثار تاریخی متعلق به عصر پارینه سنگی تا دوره ساسانی روبرو شد و در بخش هنرهای اسلامی نیز از آثاری بازدید کرد که مرتبط با دوره پس از ساسانیان در ایران است.

ساختار کنونی موزه ملی ایران را میتوان همچون بسیاری از جاذبه های تاریخی پایتخت به عصر پهلوی نخست گره زد. این موزه از زیربنایی بالغ بر 20 هزار متر مربع برخوردار بوده و مساحت آن نیز 18 هزار متر مربع هست و میتوان در آن با 300 هزار اثر تاریخی روبرو شد.

اصفهان

تا حالا به این فکر کرده اید که اصلا چرا به اصفهان را نصف جهان می گویند؟ پاسخ به این سوال مشخص است، چون نیمی از جاذبه های تاریخی دنیا در اصفهان قرار گرفت. البته، تعریف مذکور نوعی اغراق است اما بی شک، سهم اصفهان به نسبت دیگر شهرهای تاریخی ایران در غنی بودن جاذبه های تاریخی و همینطور به ثبت رسیدن نام آن در لیست 10 شهر برتر تاریخی دنیا از سوی سازمان میراث جهانی یونسکو غیر قابل کتمان است.

میدان نقش جهان

نقش جهان نام بزرگترین میدان اصفهانی هاست که البته امروزه دیگر تنها به خود آنان اختصاص ندارد و این میدان از شهرتی جهانی برخوردار گشت. تا قبل از انقلاب اسلامی ایران نامش میدان شاه بود و پس از آن میدان امام خطاب شد. قدمت آن مرتبط با دوران آغاز سلطنت شاه عباس صفوی است که تصمیم به انتقال پایتخت خود از قزوین به اصفهان نمود. بستر این میدان هم در گذشته یکی از بزرگترین باغ های استان اصفهان بود که رفته رفته و با توسعه شهری، ساختمان هایی در این فضای سبز گسترده بنا شد و نهایتا میدان نقش جهان در آن طراحی گشت.

دور تا دور نقش جهان اصفهان با حجره هایی دو طبقه مزین شده که بی شک، بهترین جا برای خرید صنایع دستی و سوغات برای شما هست. نام میدان نقش جهان در سال 1358 از سوی سازمان ثبت میراث جهانی یونسکو در فهرست آن قرار گرفت. لازم به ذکر است که برگزاری مسابقات چوگان از دیرباز تا کنون در همین میدان صورت گرفته و خیلی از میادین معروف چوگان در دنیا نیز از همین میدان و دروازه های سنگی و قدیمی آن الگوبرداری شده است. یادتان باشد گشت و گذار در میدان با درشکه را تجربه کنید و از غذاهای قدیمی و ریشه دار نصف جهان نیز غافل نشوید.

عمارت عالی قاپو

یکی دیگر از بناهای تاریخی اصفهان، عمارت عالی قاپو است که طبق گفته کارشناسان، بایستی زمان ساخت آن را بین سالهای 971 تا 977 ه.ش دانست. این کاخ به دستور شاه عباس اول صفوی ساخته شد اما در زمان حیات او به کمال نرسید و سپس، شاه عباس دوم اقدام به طی کردن ادامه فرآیند ساخت عمارت کرد و نهایتا، این شاه سلطان حسین صفوی بود که اقدام به تکمیل و تزئین این بنا در عهد صفویان نمود. عمارت عالی قاپو را میتوان مرتفع ترین سازه پادشاهان صفوی در ایران دانست. این بنا 48 متر ارتفاع دارد و در حدود 1800 متر نیز وسعت آن تعیین شده است.

این بنا که پایه های اصلی آن از چوب بوده و نشانی از اوج هنر معماری در تاریخ پر فروغ ایران دارد، از 6 طبقه برخوردار شده و در گذشته، شاهان صفوی از ایوان آن برای تماشای مسابقات اسب سواری و چوگان استفاده می کردند. اینک نیز میتوان از روی بالکن این عمارت تاریخی ایران به نمایی شگرف از میدان نقش جهان دست پیدا کرد. جالب است بدانید که معماری این بنا به گونه ای است که از هر طرف به آن بنگرید، تعداد طبقات سازه به چشمتان متفاوت خواهد بود.

مسجد جامع اصفهان

حقیقتش را بخواهید، اختلاف نظرهای زیادی در خصوص قدمت مسجد جامع اصفهان وجود دارد. برخی آن را ساخته شده در زمان آل بویه، برخی تاریخچه آن را مرتبط به عصر سلجوقیان، عده ای اعتقاد به ساخت امروزی آن به دست شاهان صفوی و...دارند. با این حال، نمیتوان با قطعیت هر چه تمام گفت که مسجد جامع اصفهان متعلق به چه دوره و سلسله ای بوده است. مخصوصا که باستان شناسان در بخش های شمالی آن موفق به کشف آثاری با قدمتی بالغ بر هزاران سال شده اند.

با این حال اما میتوان گفت که اضافه شدن بخش هایی نظیر ایوان ها، گنبدها و شاید حتی سنگاب ها را به دوره صفویه الحاق می کنند. مسجد جامع در بافت قدیمی شهر اصفهان قرار گرفته و میتوان با نگاه کردن به هر قسمتی از آن، شاهد معماری غنی ایرانی در طول تاریخ بود. ناگفته نماند که مقبره علامه مجلسی و همچنین کتابخانه خواجه نظام الملک نیز در همین مسجد بنا گشت.

سی و سه پل

شک نداشته باشید که در کل دنیا گردشگران زیادی هستند که وقتی صحبت از اصفهان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی جذاب و توریستی سرزمینمان به میان می آید، سریعا تصویری از سی و سه پل و رودخانه زاینده رود را در ذهن خود مجسم می کنند. سی و سه پل هم همچون دیگر بناهای تاریخی نصف جهان تاسیس خود را مدیون خوش ذوقی شاه عباس اول صفوی است که به هر جا سفر میکرد، معماری آن دیار را دستخوش تغییر می نمود. آنطور که می گویند، زمان ساخت این پل به سال 1011 هجری مربوط می شود و مامور ساخت آن نیز الله وردی خان گرجی معرفی شد. معمار آن استاد حسین، بنای اصفهانی بوده و جالب است بدانید که در قدیم، بسیاری این پل را پل الله وردی خان یا چهل چشمه خطاب می کردند.

این پل از 33 دهانه آجری برخوردار بوده و طول آن 295 و عرضش هم 14 متر است. دیدن سی و سه پل وقتی جذاب است که زاینده رود خروشان باشد و وقتی زاینده رود در زیر آن جاری بوده، به بهترین جای دنیا برای عکاسی، شب نشینی، قایق سواری و خلاصه کلی کارهای لذت بخش تبدیل می شود.

منارجنبان

دوره ساخت منارجنبان مرتبط با عصر ایلخانان است و میتوان اضافات بنایی آن را به سالهای پایانی سلطنت شاهان صفوی در ایران مرتبط دانست. منارجنبان سازه ای تک ایوانی است و در ایوان آن مقبره شیخ امیر عبدالله قرار گرفت که از عارفان خداپرست و به نام آن دوران بوده است. عرض مناره های این سازه 9 و ارتفاع آن نیز 17 متر هست. از عجایب منارجنبان اصفهان میتوان به لرزیدن کل بنا با به حرکت درآمدن یکی از مناره ها اشاره کرد.

دلایل فیزیکی و علمی برای این حرکت ها وجود دارد که می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به سراغ آنان بروید. یادتان باشد که تکان خوردن های منارجنبان در ساعات خاصی از صبح، ظهر و بعدازظهر صورت می گیرد که اگر می خواهید از نزدیک شاهد آن باشید، بایستی خود را در زمانهای تعیین شده به موقعیت مکانی سازه برسانید.

مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله یکی دیگر از شاهکارهای معماری اصفهان است که بر اعتبار نصف جهان افزود. این مسجد تک گنبد بدون هیچ مناره ای با کاشی کاری های برجسته و فیروزه ای خود حسابی تاکنون دلربایی کرده و تقریبا هر توریست غیر ایرانی که از آن بازدید نموده، متوجه حال خاص و عرفانی آن شده است. گنبد نخودی آن که زیر نور آفتاب یک رنگ دارد و زیر نور ماه یک رنگ دیگر، درست در مقابل عمارت عالی قاپو قرار گرفته و در زمان شاه عباس اول صفوی ساخته شده است.

گویا مدت زمان ساخت آن 18 سال بوده و معمار آن نیز محمدرضا پسر استاد حسین (معمار سی و سه پل) هست. نامگذاری این مسجد به دلیل ارادت قلبی شاه عباس اول به شیخ لطف الله بوده که وی از بزرگان علمای شیعه در آن دوران بود. او به دعوت شاه عباس از قزوین به همراه تنی چند از همراهان به اصفهان نقل مکان کرد و از این مسجد هم برای آموزش و ترویج ارزشهای دین مبین اسلام استفاده نمود. در خصوص بی مناره بودن این مسجد، روایت های زیادی وجود دارد.

برخی اعتقاد داشته که در زمان قبل از اسلام، وجود مناره نشانی از شهرها بوده و در دوران پس از اسلام هم نشانی از وجود مکانی مقدس و اعلام اذان و اوقات شرعی از روی آن که چون این مسجد را شاه عباس صرفا برای عبادت خود و اعضای خانواده اش ساخته، به همین منظور دیگر نیازی به ایجاد مناره برای آن نداشت. عده ای دیگر اعتقاد دارند که به دلیل اینکه مناره ها مشرف به ایوان عمارت عالی قاپو بوده، ساخته نشد و بعضی ها نیز گنبد را نماد زن و مناره را نماد مرد می دانند و معتقدند که این مسجد به نوعی حرمسرای زنان شاه عباس بوده و به همین خاطر، در ساخت آن خبری از مناره نیست.

همدان

همدان یکی از نخستین پایتخت های حکومتی دنیا بوده که خوشبختانه تا به امروز به حیات خود ادامه داده است. بی شک، قدمت هزار ساله این مورد از مشهورترین شهرهای تاریخی ایران و پرده برداری از آنچه که در گذشته حکومت ها و سلسله های سلطنتی در این خطه از خود بر جای گذاشته اند، می تواند به خودی خود دلیل بزرگی برای ارزش نهادن بر آن باشد.

آرامگاه بوعلی سینا

یکی از مطرح ترین جاذبه های تاریخی کل ایران، آرامگاه بوعلی سینا دانشمند و پزشک و همچنین یکی از بزرگترین فیلسوف های جهان است. از بزرگی و اصالت دانش او همین بس که همچنان در بسیاری از دانشگاه های معتبر پزشکی دنیا از کتاب قانون بوعلی جهت تدریس پزشکی استفاده می شود. به گواهی تاریخ، بوعلی سینا پزشک مخصوص دربار ساسانیان بود که با سقوط سلسله آنان و روی کار آمدن خلفای عباسی و مخصوصا سلطان محمود غزنوی در بخش های خراسان، او مجبور به نقل مکان می شود. در این بین، به شهرهای زیادی سفر می کند و نهایتا هم در سفری که از اصفهان به همدان داشته، بیمار شده و در خانه دوست خود به نام ابوسعید دخدوک سکنی گزیده و دار فانی را وداع گفت. سپس، در حیاط خانه دوست خود به خاک سپرده شده است.

ابوسعید نیز پس از چند سال فوت می کند و او در کنار بوعلی به خاک سپرده می شود. یک چهار طاقی ساده بر روی قبر آن دو تعبیه شده که با گذر زمان و به دستور نگار بانو (نوه فتحعلی شاه قاجار) این چهار طاقی مورد مرمت اساسی قرار می گیرد و صاحب یک گنبد آجری می شود. اوضاع آرامگاه بوعلی بهتر از قبل گشت اما بایستی بازسازی نهایی آن را مربوط به محمدرضا شاه پهلوی دانست. در زمان او انجمن آثار ایران طی برگزاری یک مناقصه، اجرای پروژه را به مهندس هوشنگ سیحون و تیم کارکشته وی می سپارد و او نیز الگوی طراحی خود را برج قابوس قرار می دهد. برای ساخت بارگاهی باشکوه برای بزرگترین دانشمند مشرق زمین از المان های باستانی کشور بهره می گیرد و هم به معماری بعد از اسلام ایران توجه می کند.

در آرامگاه بوعلی سینا شما با 12 ستون به نشانه تسلط او بر 12 دانش جهانی مواجه هستید. وسعت زمین این جاذبه بالغ بر 3000 متر بوده و تندیسی با توجه به اکتسابات مورخان و باستان شناسان ایرانی از چهره واقعی شیخ الرئیس نیز در آنجا به ارتفاع 310 سانتیمتر از جنس سنگ مرمر سفید و به دست ابوالحسن صدیقی ایجاد گشت. از دیگر قسمت های جذاب این بنا نیز میتوان به تالار اشیای باستانی با قدمتی هزار ساله و همچنین کتابخانه آرامگاه اشاره کرد که اکنون دارای بیش از 8 هزار جلد کتاب است.

مجموعه هگمتانه

این مجموعه که از آن به عنوان بزرگترین تپه های باستانی ایران نیز یاد می شود، نشان از شکوه و عظمت پیشینه تاریخی کشورمان دارد. از زمان حضور مادها و انتخاب همدان یا همان هگمتانه به عنوان پایتخت حکومتی، ایجاد جذابیت های تاریخی همدان امروزی ایران نیز کلید خورد. نه تنها در زمان مادها بلکه با انقراض سلسله سلطنتی آنها و آغاز دوره های دیگر حکومتی در ایران، همواره این همدان بوده که مورد توجه شاهان حتی در عصر صفوی قرار داشته و با روی کار آمدن جمهوری اسلامی نیز همچنان بر جذابیت های رفاهی و دیدنی آن افزوده گشت.

وسعت تپه هگمتانه چیزی بالغ بر 30 هکتار تخمین زده شده و میتوان در سفر به آن، با آثار تاریخی متعددی از عصر مادها، هخامنشیان، اشکانیان و...تا به همین امروز روبرو شد. دیدن شبکه آبرسانی این مجموعه در کنار معماری عجیب آن و همچنین جاذبه های تاریخی و دیدنی دیگر قطعا می تواند حس هر تاریخ دوستی را ارضا نماید.

آرامگاه باباطاهر

آرامگاه باباطاهر محل دفن و بارگاه یکی از عارفان مطرح ایرانی هست. قدمت آرامگاه باباطاهر مربوط به عصر سلجوقیان بوده اما شکل و شمایل امروزی آن را می بایست به زمان پهلوی و هنر مهندس فروغی پیوند زد. آرامگاه باباطاهر در قطعه ای هشت ضلعی که از سطح زمین حدودا 25 متر ارتفاع دارد، ساخته شده و ابعاد آن نیز 10 در 10 هست. از محیط این آرامگاه معمولا برای جشن ها و مراسم های اصیل ایرانی استفاده می شود و گاها گروه های موسیقی نیز مجوز اجرا در بستر فضای سبز پیرامون آرامگاه را بدست می آورند.

جالب است بدانید که لقب باباطاهر، شاعر عریان است، زیرا در زمان حیات خود بی پروا به شرح موضوعات اجتماعی و سیاسی زمانه خود می پرداخت. در آرامگاه باباطاهر 24 دو بیتی معروف او بر روی 24 سنگ مرمر حک شده که خواندن آنها خالی از لطف برایتان نخواهد بود.

دهکده گنجنامه

گنجنامه یک مقصد تاریخی و هم یک مقصد تفریحی و مناسب برای طبیعت گردی است. در انتهای گنجنامه، آبشاری به طول 12 متر وجود دارد که در تمام طول سال آب آن جاری بوده و قبل از آن میتوان با دو عدد از قدیمی ترین کتیبه های موجود در کشور مواجه شد که به صورت بالا و پایین در کنار یکدیگر و بر روی صخره حکاکی شده اند. این دو کتیبه که از قدمتی بالغ بر 2500 سال برخوردار هستند، متعلق به زمان هخامنشیان بوده و کتیبه بالایی به دستور داریوش شاه و کتیبه پایینی به دستور خشایارشاه ایجاد شده است.

محتوای این کتیبه ها به سه زبان ایلامی، بابلی و میخی بوده و محتوای هر دو کتیبه نیز کاملا یکسان است و اشاره به مدح و ستایش اهورامزدا و سپاس از او به جهت بخشیدن شوکت و جلال به پادشاهان هخامنشی دارد. شما می توانید در کنار بازدید از کتیبه های گنجنامه، از امکانات تفریحی و رفاهی آن مثل سورتمه سواری، تله کابین، غار آکواریوم و...نیز استفاده کرده و یک روز عالی را پشت سر بگذارید.

مجسمه شیر سنگی

مجسمه شیر سنگی درست در میدانی همنام خود واقع شده و می توانید در هر ساعت از شبانه روز که دوست داشتید، از این جاذبه باستانی کشور که مرتبط با عصر حمله اسکندر مقدونی به ایران است، بازدید بعمل آورید. طبق نظر مورخان، این مجسمه برای یادبود یکی از شجاع ترین سرداران اسکندر به نام هفایستیون و به دستور وی ساخته شد. در ابتدا، از این مجسمه دو عدد در دروازه شهری قرار داشت که با گذر زمان، یکی از آنان بطور کامل نابود گشت و تنها همین مجسمه باقی مانده که آن هم به دلیل خراب شدن پنجه هایش، متاسفانه خیلی شباهتی به شیری که از جنس سنگ باشد، ندارد. به هر حال، مجسمه شیر سنگی تا سال 1328 بر روی زمین قرار داشت تا اینکه مهندس هوشنگ سیحون آن را در مکان فعلی نصب و پیاده سازی نمود.

کاروانسرای تاج آباد

خیلی حیف است که مقصد سفرتان را همدان انتخاب کنید و از داخل شهر خارج نشوید و سری به دیگر جاذبه های مطرح و قدمت دار آن نزنید. وقتی به همدان سفر کردید، حتما از کاروانسرای تاج آباد نیز بازدید بعمل آورید، چرا که از این مدل کاروانسراها تنها دو عدد در ایران وجود دارد. منظورمان نوع کاروانسراهایی است که پلان مستطیلی نداشته و بصورت دایره ای و مدور طراحی و ساخته شده اند. قطر دایره ای این کاروانسرا حدودا 54 متر است. باستان شناسان ایرانی سال دقیق احداث این بنا را متاسفانه به دلیل عدم وجود آجرکاری، کاشی کاری یا عدم پیدایش شی تاریخی در آن نتوانسته اند تعیین کنند. اما چیزی که مشخص است، قدمت این مکان تاریخی مربوط می شود به سالهای پایانی حکومت صفویان و سالهای نخست حکومت قاجاریان.

یزد

سفر به شهر بادگیرها را در برنامه سفر هرگز از قلم نیندازید و مطمئن باشید که با هر گشت و گذار کوتاه در کوچه و پس کوچه های یزد، می توانید با یکسری بناهای تاریخی و جاذبه های باستانی عجیب و ارزشمند مواجه شوید. یزد نخستین شهر خشتی دنیاست و از این حیث دارای شهرت جهانی بوده و همه ساله گروه های مختلفی از گردشگران خارجی روانه بازدید و گشت و گذار در کوچه های خشتی و ساختمان های تاریخی آن می شوند.

مسجد جامع یزد

با توجه به حال و هوای مذهبی و سنتی شهر یزد خیلی دور از انتظار نیست که یکی از برجسته ترین جاذبه های تاریخی آن مسجدی باشد که حدودا 1000 سال قدمت دارد و میتوان اینطور آن را معرفی کرد که محصول مشترک چندین و چند سلسله حکومتی مختلف در ایران بوده است. این مسجد که امروزه در قلب مرکز استان یزد قرار گرفته، از طول 104 متر و عرضی 99 متری برخوردار است. مسجد جامع یزد دارای 7 درب ورودی از قسمت های مختلف خود هست.

مناره های این مسجد در قرن پنجم ه.ق ساخته شده و البته در طول دوران بارها و بارها نیز دستخوش مرمت و بازسازی شده است. اینک، مناره های مسجد با ارتفاعی 52 متری و با قطر بیرونی 8 متر از نماهای بسیار دور شهر یزد به خوبی هویدا و قابل رویت هست. در کنار بازدید از بخش های مختلف مسجد مخصوصا شبستان آن بد نیست بدانید که از سال 1393 ه.ش برای مسجد جامع یزد یک موزه تاریخی نیز تعبیه شده که میتوان در آن با آثار مرتبط و قدمت دار زیادی در خصوص این بنا مواجه شد. برخی از قدیمی های یزد می گویند که برای ساخت این مسجد، خاک کاشی ها و مصالح آن را با خاک کربلا و گلاب ترکیب کرده اند.

زندان اسکندر

بی تردید قدیمی ترین جاذبه تاریخی یزد، زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیائیه است که از قدمتی بالغ بر 8 قرن برخوردار هست. آنطور که گفته می شود، این بنا نخستین سازه ایجاد شده در شهر یزد بوده و مابقی بناها و بادگیرهای این شهر کویری ایران پس از آن ساخته شده است. نام زندان اسکندر را به این جهت بر روی آن گذاشته اند که در گذشته، اسکندر مقدونی در حمله به امپراطوری مادهای ایران از این مکان برای زندانی کردن مخالفان و تبعید آنان استفاده کرد.

البته، در این خصوص هیچ سند و مدرک تاریخی قابل استنادی وجود ندارد و بیشتر نقل قولی هست که نسل به نسل میان محلی های استان یزد منتقل شده است. اما نام دوم این مکان یعنی مدرسه ضیائیه با توجه به ارج و قرب یزد در زمان حکومت آل مظفر بیشتر برازنده آن هست. به هر حال، زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه از گنبدی به ارتفاع 18 متر برخوردار بوده و امروزه مکان آن تبدیل به یک بازارچه سنتی جهت خرید صنایع دستی استان یزد گشته است.

باغ دولت آباد

دولت آباد نام باغی است متعلق به عصر زندیه که جزئی از 9 باغ بزرگ ایرانی ثبت شده در سازمان میراث جهانی یونسکو نیز بوده و از همین رو، میتوان به خوبی برداشت کرد که این باغ از چه شایستگی هایی برای بازدید برخوردار هست. در ابتدا، به جای این باغ تنها یک قنات به نام قنات دولت آباد وجود داشت که بعدها با گذر زمان، دور تا دور آن درختان و فضای سبز ایجاد شده و رفته رفته تبدیل به یک باغ سلطنتی و تابستانه گشت. بنیانگذار باغ دولت آباد را بایستی محمد تقی خان قلمداد کرد که از رابطه دوستانه بسیار خوبی با کریم خان زند برخوردار بود.

ناگفته نماند که بلندترین بادگیر جهان نیز در همین باغ قرار گرفته است. ارتفاع این بادگیر 33.8 متر بوده و از وجهی 8 ضلعی برخوردار است و می تواند باد را در هر زاویه ای که بوزد، به داخل خود کشیده و با عبور آن از حوضچه پایینی، هوایی خنک را وارد تالار و اتاق شاه نشین عمارت کند. در باغ دولت آباد بناهای تاریخی و جذاب دیگری همچون عمارت طنبی، عمات هشتی و عمارت سردر نیز وجود داشته که بازدید از آنان حسابی شما را غرق در گذشته های یزد خواهد کرد.

یخچال خشتی میبد

حال که به شهر یزد به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران سفر کرده اید، خیلی حیف است که ندانید مردم قدیم چگونه برای خنک سازی مواد غذایی و حتی خنک کردن آب مصرفی خود از یخ استفاده می کردند و اصلا یخ در گذشته چگونه ایجاد می شده است. برای پاسخ به این سوال، توصیه می کنیم حتما در سفرتان سری به یخچال خشتی میبد بزنید. البته، در کشورمان شما می توانید با یخچال های طبیعی زیادی مواجه شوید اما یخچال های خشتی نوع دیگری از هوش ایرانی را مجددا اثبات می کنند.

یخچال خشتی میبد از دسته یخچال های گنبد دار است که ارتفاع گنبد آن 15 و عمق حوضچه آب درونی آن نیز 5 متر هست. طبق گفته مورخان، قدمت این یخچال به دوران صفویه مربوط می شود و ساختمان آن از چهار بخش حوضچه آب، انبار یخ، دیوارهای سایه انداز و همچنین گنبد برخوردار است. در قدیم، یخ فروشی و درست کردن آن از جمله شغل های پر درآمد خصوصا در شهر کویری همچون یزد تلقی میشد تا جایی که به کارگران یخچال ها در کنار پول نقد، مقداری هم یخ تحویل داده میشد. برای استفاده یخ در کل سال هم یخچال دار بایستی زمستان وارد عمل شده و با ریختن آب به داخل حوضچه ها، منتظر یخ بستن آنها با توجه به سردی هوا و وجود دیوارهای سایه انداز در محیط داخلی بنای خود شود.

سپس، در شب های بعد نیز با ریختن آبی مجدد، اجازه یخ بسته شدن سطح رویی بر روی سطوح یخی زیرین را می دهد و بدین شکل، مانع از آب شدن یخ های ایجاد شده در شب های قبل می شود. جالب است بدانید که تولید کنندگان یخ برای محصولات خود از سه درجه کیفی یخ ممتاز، یخ معمولی و یخ بی کیفیت استفاده می کردند که مدل بی کیفیت را بیشتر به بستنی فروشان عرضه می کردند. تازه، در برخی از یخچال های آن زمان اتاقی به نام ترازوی یخ وجود داشته که یخ را به هنگام فروش وزن کرده و سپس، پول آن را مطابق وزنش دریافت می کردند.

گاهی اوقات هم برای راحت جدا شدن قطعات خرد شده یخ ها از یکدیگر از گیاهان خشک نظیر کاه استفاده می کردند. شک نکنید که بازدید از یخچال خشتی میبد می تواند خیلی چیزها را از گذشته صنعت یخ سازی یادتان دهد.

میدان امیر چخماق

میدان امیر چخماق که امروزه به نماد اصلی شهر یزد تبدیل شده، توسط امیر چخماق سردار مورد وثوق شاهرخ تیموری و در اوایل سده نهم خورشیدی ساخته شده است. امیر چخماق به محض دریافت حکم صدارت یزد از سوی پادشاه عصر خود، راهی آن دیار شد. وی ابتدا اقدام به ساخت مسجد و سپس میدانی در جلوی آن کرد. بعدها و با گذر زمان، وی شروع به ساخت کاروانسرا، حفر چاه آب، خانقاه، آب انبار، قنادخانه و...نمود. میدان امیر چخماق تا اواسط سده سیزدهم کاربری سلطنتی و مهمان نوازی داشت تا اینکه در این برهه زمانی تبدیل به حسینیه شد و مردم به دلایل مذهبی گوناگون اقدام به دفن کردن مردگان خود در فضای این میدان کردند.

این رویه ادامه دار شد تا حکومت پهلوی در ایران به تخت نشست و به دستور رضا شاه، تمامی قبرهای موجود در میدان را نابود کردند تا میدان مجددا به شکل و شمایل پیشین خود بازگردد. از این میدان یزدی ها برای برگزاری مراسم های مهمی همچون نخل گردانی استفاده می کنند. میدان امیر چخماق با توجه به نورپردازی های چشم نوازی که در آن صورت گرفته، در شب بسیار دیدنی و جذاب است. ناگفته نماند که در میدان تعدادی مجسمه نیز وجود داشته که نشان از اهمیت به آب و فرهنگ سقایی در ایران اسلامی دارد.

خانه لاری ها

سازنده خانه لاری ها یکی از تجار لار از استان فارس به نام حاج غلامحسین ملازینل در سال 1243 ه.ش بود، اما خب شهرت این خانه تا به امروز منوط به همت حاج محمد ابراهیم لاری است که نسل به نسل خاندانش در این عمارت ساکن شدند. خانه لاری ها تا اواخر حکومت رضاشاه از جمله عمارت های اعیان نشین در یزد بود که با برخورداری از معماری ایرانی اسلامی و حفظ حریم شخصی و جلوگیری از دید نامحرم به ساکنین خانه، از شهرت خاصی حتی در جوامع بین المللی برخوردار بود.

این عمارت از 6 خانه، سه حیاط و 22 اتاق که هر یک زمینه کاربری مخصوصی داشتند، ساخته شده است. همچنین، در نمای بیرونی آن شما می توانید همچون بسیاری از بناهای استان یزد که دارای بادگیر در محوطه خود بوده، در آن شاهد خنک سازی جریان هوا از طریق بادگیر باشید.

شیراز

شیراز از آن دسته مقاصد گردشگری است که نمی شود وقتی قرار است به شهرهای تاریخی ایران سفر کنیم، از آن غافل شویم. این شهر به دلیل پایتخت بودن خود در عصر شاهان هخامنشی و همینطور محبوبیت پادشاهان این سلسله نزد ایرانیان که بسیاری معتقدند جلال و شکوه ایرانیان را به گوش و چشم همه جهانیان رسانده، از محبوبیت بسیاری زیادی برخوردار است. همین امر هم سبب شد تا همه ساله گردشگران و توریست های زیادی از آن بازدید بعمل آورند.

تخت جمشید

تخت جمشید یکی از بزرگترین جاذبه های تاریخی دنیا است که با توجه به علائم وجود تمدن، فرهنگ و نظم اجتماعی مردم در گذشته، نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا از ارج و قرب بسیار بالایی برخوردار است و نام آن در فهرست آثار سازمان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسید. تخت جمشید از قدمتی بیش از 25 قرن برخوردار بوده و این بنا به دستور داریوش اول در دامنه کوههایی به اسم رحمت در منطقه مرودشت ساخته شد. آنطور که می گویند تا سالهای پایانی سلطنت هخامنشیان در ایران بر تعداد کاخ های موجود در آن افزوده میشد.

موقعیت مکانی این بنا به خودی خود باعث تعجب بسیاری از مورخان و باستان شناسان مطرح جهانی گشت. آنطور که بسیاری معتقدند، حتی اگر الان هم بخواهیم با وسایل و ماشین آلات روز مهندسی چنین بنای عظیمی را بسازیم، قطعا کار دشوای خواهد بود چه برسد به اینکه 2500 سال قبل چنین سازه ای از سوی فاتحان مشرق زمین در چنین نقطه استراتژیکی ایجاد شده است. ایجاد فضاهای شهری، آبراه و کانال فاضلابی و همچنین عدالت و برابری میان قشر ثروتمند و کارگری در شهر پارسه به واسطه کتیبه های کشف شده و رمزگشایی نوشته های بر روی آنان نشان دهنده نبوغ شاهان هخامنشی و انصاف آنان در گذشته داشت.

سفر به تخت جمشید در خرداد با توجه به شرایط آب و هوایی گرم آن می تواند کمی آزار دهنده باشد اما بی شک، تابش گرم و زندگی بخش خورشید بر سنگ ها و آجرهای بزرگ و صیقل داده شده این بنا می تواند بر لذت تماشای شاهکار شاهان هخامنشی بیفزاید. در کنار بازدید از قسمت های مختلف تخت جمشید و گرفتن عکس های یادگاری از فضای شهر پارسه، حتما از موزه تخت جمشید نیز بازدید کنید. این موزه در داخل یکی از کاخ های مرمت شده و سالم این مجموعه تعبیه شده است.

ناگفته نماند که در طول تاریخ این مجموعه بارها و بارها دچار خرابی و تخریب شده که شاید بی اغراق، بزرگترین صدمه را اسکندر مقدونی با حمله وحشیانه خود به آن زد. آنطور که گفته می شود، اسکندر مجنون قدرت بود و دوست داشت که در جهان نامش جاودانه شود اما خوشنامی شاهان هخامنشی و مخصوصا خشایارشاه مانع رسیدن او به خواسته اش شده بود. برای همین هم قصد حمله به ایران و سپاه خشایارشاه را کرد و پس از شکست ارتش او، اقدام به آتش زدن کاخ منسوب به خشایارشاه در شهر پارسه نمود. این آتش به دیگر نقاط شهر نیز سرایت کرد و نهایتا، تخت جمشید در آتش کینه توزی اسکندر بخش های زیادی از خود را از دست داد.

پاسارگاد

پاسارگاد نام یکی از شهرهای تاریخی ایران همچون شهر پارسه است که تاسیس به زمان پادشاهان سلسله هخامنشی مربوط می شود. در شهر پاسارگاد که پیشتر آن را شهر مادر سلیمان نیز می نامیدند، مقبره بزرگترین پادشاه ایرانی یعنی کوروش کبیر قرار گرفت. کوروش به دلایل زیادی از جمله عدالت محوری، ظلم ستیزی و همچنین رسیدگی به اوضاع مردم کشورش نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا از شهرت زیادی برخوردار بوده و متقابلا دیگر پادشاهان هخامنشی نیز پیرو مکتب او بوده اند. همین امر هم سبب گشته تا همگان از حکومت هخامنشیان در مشرق زمین به نیکی یاد کنند.

در شهر پاسارگاد شما با جاذبه های تاریخی متعددی همچون مقبره کمبوجیه، نقش برجسته انسان بالدار، محوطه مقدس، پل پاسارگاد، کوشک های باغ شاهی، برج سنگی، تل تخت، کاخ دروازه، کاخ بارعام، کاخ سلطنتی کوروش و ... مواجه خواهید شد که بی شک جذاب ترین آنان مقبره کوروش است. مقبره کوروش در اتاقکی بر بلندای 6 پله قرار گرفت. سقف این اتاقک شیروانی بوده و ارتفاع آن نیز 11 متر هست. جالب است بدانید که در سال 1820 و طی انجام یک پروسه کاوشی، باستان شناسان موفق به اثبات تعلق این مقبره به کوروش بزرگ شدند. آنطور که گفته می شود، در حمله اسکندر به سرزمین های هخامنشیان، او تحت تاثیر عظمت و شکوه بارگاه موسس سلسله هخامنشیان قرار می گیرد و ناخداگاه در مقابل آن تعظیم می کند.

نقش رستم

نقش رستم در حقیقت مجموعه ای تاریخی است که نمیتوان سال ساخت دقیقی برای آن در نظر گرفت اما طبق کاوش باستان شناسان و نوشته های قابل استناد تاریخی، میتوان آن را حاصل تلاش ایلامیان، هخامنشیان و همچنین ساسانیان دانست. این بنای عظیم و قدیمی ایران پر است از سنگ نوشته ها و نگاره های سنگی و همچنین نقوش مختلفی از چهره های سرشناس تاریخ این مرز و بوم. از جمله جاذبه های تاریخی موجود در بنای نقش رستم میتوان به آرامگاه داریوش اول، مقبره خشایارشاه، مقبره اردشیر یکم و همینطور داریوش دوم اشاره کرد.

در خصوص نام این جاذبه تاریخی که معروف است به نقش رستم نیز باید گفت که بسیاری از مورخان معتقدند، نبرد رستم افسانه ای با اسفندیار در همین موقعیت مکانی شکل گرفته و به همین خاطر است که آن را نقش رستم نام نهادند. البته، وجود نقش برجسته فردی با کلاه نوک تیز جنگی و همچنین هیبت پهلوانی نیز بر اثبات این موضوع می تواند تا حد بسیاری اثرگذار باشد.

سعدیه

از دیگر جاذبه های تاریخی ایران میتوان به آرامگاه سعدی شاعر، ادیب و نویسنده جهانگرد ایرانی اشاره کرد که امروزه به زیبایی هر چه تمامر محوطه سازی شده و فضای سبز موجود در آن باعث می شود تا شما حتی در ماه گرمی همچون خرداد نیز بتوانید برای بازدید از این مکان اقدام فرمایید. آنطور که گفته می شود، سعدی سالیان آخر عمر خود را در همین مکان گذرانده و نهایتا، در همان جا نیز دار فانی را وداع گفته است. طبق گفته مورخان، در طول تاریخ افراد زیادی اقدام به ساختن و تخریب کردن آرامگاه سعدی نمودند اما چیزی که مهم است بدانید، این هست که برای اولین بار در قرن هفتم هجری وزیر مطرح آباقاخان یعنی شمس الدین محمد صاحب دیوانی اقدام به ساخت بنایی بر روی مقبره سعدی نمود.

پس آن گذشت و گذشت تا کریم خان زند اقدام به زیباسازی آرامگاه سعدی نمود و دستور ساخت عمارتی چشم نواز بر روی آن را داد. عمارت کریم خان زند تا مدت ها در سعدیه خودنمایی میکرد تا برگه هایی از تاریخ ورق خورد و تاریخ معاصر شروع شد. در این برهه از زمان، محمد فروغی عهده دار ساختن بنای امروزی سعدیه شد. البته که نباید از نقش آندره گدار، باستان شناس و مورخ فرانسوی شاغل در آن دوره کشور نیز غافل شویم، چرا که طراحی ورودیه سعدیه را وی به عهده گرفت.

شکل کلی بنای سعدیه شبیه یک مکعب است که البته از داخل به یک هشت ضلعی می ماند. سنگ قبر سعدی هم درست در وسط این اضلاع قرار گرفته و بر دیگر ضلع های آن اشعاری از بوستان و گلستان و دیگر نوشته های خطی او حکاکی شده است.

ارگ کریمخانی

از دیگر جاهای دیدنی شیراز که حال و هوایی بسیار تاریخی در کنار جذابیت های بصری دارد، ارگ کریمخانی است که درست در مرکز شهر شیراز قرار گرفت. وجود چنین بنایی سبب می شود تا ما بتوانیم با سری بالا از جاذبه ها و شهرهای تاریخی ایران در محافل بین المللی و جهانی یاد کنیم. قدمت این ارگ به سال 1180 ه.ق یعنی درست وقتی که کریم خان زند تصمیم گرفت تا پایتخت حکومتش را شهر شیراز قرار دهد، مربوط می شود.

ارگ کریمخانی از وسعتی 13 هزار متر مربعی با دیوارهایی به ارتفاع 12 متر و چهار برج دایره ای شکل سه طبقه برخوردار است. این ارگ در طول تاریخ خود با زمینه های کاربری متفاوتی روبرو شد مثلا با حمله آقا محمد خان قاجار، تبدیل به دارالحکومه امرای قجری شده که برای استان فارس مامور شده بودند یا پس از قاجاریان و با روی کار آمدن رضا شاه و سلطنت پهلوی، از آن به عنوان زندان کریم خان بهره گرفتند که دست بر قضا، در همین بازه تاریخی فضاهای درونی ارگ دستخوش تغییرات فراوانی شد.

حافظیه

از جمله المان هایی که باعث شهرت جهانی شیراز در اقصی نقاط این کره خاکی شده و بر جذابیت های یکی از مهمترین شهرهای تاریخی ایران نیز افزوده، حافظیه هست. حافظیه که امروزه از فضای سبز و وسیعی برخوردار بوده، یکی از مقاصد همیشه مورد توجه گردشگران ایرانی و غیر ایرانی هست و در اغلب روزها و ماههای سال محوطه آن شلوغ است. حافظیه شیراز به دلیل قرار داشتن مقبره لسان الغیب حافظ شیرازی بسیار پر مخاطب هست. قدمت این مکان به سال فوت خواجه حافظ یعنی سال 791 ه.ق باز می گردد که البته در آن دوران تنها یک سنگ قبر خالی برای شاعر حاذق ایرانی وجود داشت و این شمس الدین محمد یغمایی، وزیر و امین حاکم گورگانی میرزا ابوالقاسم بود که 65 سال پس از فوت حافظ، اقدام به ساخت عمارتی گنبدی شکل بر روی مقبره او کرد.

پس از محمد یغمایی، حکام و استانداران زیادی حتی برای خود شیرینی نزد مردم شیراز هم که شده اقدام به زیباسازی فضای به خاک رفته کالبد خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی می کردند. تا اینکه نوبت به کریمخان زند رسید و او دستور به ساخت فضایی نزدیک به معماری عصر زندیه بر روی مقبره حافظ کرد و همچون بسیاری از بناهای خاندان زندیه در ایران، حافظیه شیراز را نیز به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم نمود. همچنین، دستور ساخت سنگ قبری از جنس مرمر و حک شدن اشعاری ممتار از حافظ را بر روی آن نیز داد.

اینک، آرامگاه حافظ در بخش شمالی و بر روی 5 پله که از کف زمین حدودا 1 متر ارتفاع دارند، با گنبدی به ارتفاع 10 متر و هشت ستون برجای مانده از عهد کریمخانی قرار گرفته و زیر گنبد آن نیز اشعاری از خواجه حافظ شیرازی درج شده است.

کرمانشاه

اگر در میان شهرهای تاریخی ایران تنوع آثار باستانی و جاذبه های تاریخی می تواند در تعیین مقصد مسافرت حسابی تاثیرگذار باشد، شک نداشته باشید که کرمانشاه یکی از بهترین گزینه ها می تواند برایتان باشد. کرمانشاه از جمله سکونتگاه های اولیه ای بوده که اجداد ما به هنگام خارج شدن از سبک غارنشینی خود به آن روی آوردند. وجود آب و هوای معتدل کوهستانی سبب می شود تا حتی در ماه گرمی همچون خرداد نیز بتوانید گرمای هوا را متحمل شوید.

بیستون

بیستون از جمله بناهای تاریخی و آثار باستانی است که میتوان گفت وجودش همچون دیگر جاذبه ها بر اعتبار و اهمیت جایگاه ایران در میان 10 کشور برتر تاریخی دنیا افزوده است. بیستون را نباید تنها یک اثر یا بنای تاریخی قلمداد کرد، چرا که در محوطه آن تا دلتان بخواهد، میتوان با آثار و بناهای باستانی و دیدنی مواجه شد که نشان از شکوه و عظمت سلسله های حکومتی در ایران داشت. در محوطه بیستون چیزی نزدیک به 28 اثر و بنای ثبت شده ملی و جهانی وجود داشته که از مهمترین آنان میتوان به کتیبه داریوش هخامنشی اشاره داشت که به ثبت سازمان میزاث جهانی یونسکو نیز رسید.

در محوطه بیستون کوهی به همین نام قرار دارد که علاوه بر جاذبه های تاریخی که در اطراف و درون خود جای داده، از آن بارها و بارها در ادبیات و اشعار شاعران برجسته ایرانی همچون منظومه خسرو و شیرین اثر نظامی گنجوی یاد شده است. لازم به ذکر هست که خطاب کردن آن که در طول تاریخ همواره از موقعیت کاملا استراتژیکی مهمی به سبب نزدیکی به بزرگراه های مواصلاتی همچون جاده ابریشم برخوردار بوده، به صورت بی ستون کاملا غلط است و بایستی آن را بیستون به معنای ستون نیکو قلمداد نمود.

مسجد شافعی

مسجد شافعی از قدمت خیلی زیادی برخوردار نیست و در سال 1324 ه.ش با کمک فراوان جمعی از خیران اهل تسنن در شهر کرمانشاه ساخته شد. معماری این مسجد چه از نمای بیرونی و چه از نمای داخلی آن به حدی زیباست که چشم هر گردشگری را به خود خیره خواهد کرد. در ساخت مسجد شافعی از معماری مساجد عثمانی الهام گرفته شده است. تفاوت این مسجد اهل سنت با اهل شیعه را زمانی متوجه خواهید شد که داخل مسجد شده و از رنگ و لعاب به کار برده شده جهت تزئین هر چه بهتر و بیشتر فضای داخلی آن دیدن نمایید. دور تا دور فضای داخلی مسجد شافعی هم با آیاتی از قران کریم مزین شده است. این مسجد از مساحت 1000 متر مربعی نیز برخوردار هست.

طاق بستان

یکی دیگر از جاذبه های تاریخی و دیدنی استان کرمانشاه، طاق بستان است. در وهله اول شاید بد نباشد بدانید که معنای اسمی آن یعنی طاقی که از سنگ ساخته شده و به لحاظ ظاهری نیز نزدیکی بسیار زیادی با اصل و اساس بنا دارد. آنطور که مورخان می گویند، ایجاد چنین طاقی را بایستی مدیون اردشیر دوم ساسانی باشیم که برخلاف نیاکان خود پیرامون تخت جمشید اقدام به ایجاد سنگ نوشته و کتیبه نکرد و در عوض، طاق بستان را برای حکاکی وقایع و رویدادهای مهم حکومتی خود برگزید.

البته، پس از او دیگر شاهان ساسانی نیز همین کار را کرده و از لحظات برجسته زمامداری خود در سرزمین ایران تصاویری را بصورت حکاکی شده در دل طاق بستان ایجاد کرده اند که از مهمترین آنها میتوان به تاجگذاری اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم و خسرو پرویز اشاره داشت. این اثر تاریخی و هنری را میتوان نخستین سنگ نبشته جهانی تلقی کرد که در آن حتی ریزترین جزئیات نیز به خوبی حکاکی شده اند. تازه جالب است بدانید که به دلیل وجود حوضچه آب در مقابل طاق بستان به راحتی می توانید در نیمه اول سال و مخصوصا خرداد از این جاذبه بازدید بعمل آورید.

فقط براساس راهنمای سفر به شهرهای تاریخی ایران یادتان باشد که از قبل برنامه بازدید خود را هماهنگ کنید تا خدایی ناکرده با بسته بودن درب های این بنا مواجه نشوید. ناگفته نماند که در حکاکی های بوجود آمده توسط پادشاهان ساسانی از موسیقی و نقاشی نیز یاد شده که این خود نشان از اهمیت آنان به این دو هنر ارزشمند و اصیل ایرانی دارد.

نقش برجسته هرکول

هرکول از چهره های اساطیری ادبیات روم و یونان باستان است که فناپذیر نیز بوده و از خصوصیات اخلاقی آن همچون دلیری، شجاعت و هوشمندی تا به امروز داستان ها و روایت های زیادی مطرح شده است. جالب هست بدانید که نقش برجسته هرکول در ایران به صورت کاملا اتفاقی کشف شد. در حقیقت، همه چیز به سال 1335 هجری باز می گردد، زمانی که کارگران ایرانی مشغول احداث جاده کرمانشاه به همدان بوده و به صورت خیلی تصادفی متوجه قرار داشتن سنگ هایی دارای نقش در دل کوه می شوند و سپس، با ارائه گزارش به سازمان مربوطه، پروژه احداث جاده برای مدتی متوقف شده تا باستان شناسان بتوانند این نقش سنگی را به صورت سالم از دل کوه استخراج کنند.

تصویر بدست آمده نقشی از هرکول است که با توجه به کتیبه پش آن میتوان قدمتش را تا 150 سال قبل از میلاد مسیح دانست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید طول مجسمه هرکول 147 متر تعیین شده است.

معبد آناهیتا

از دیگر بناهای باستانی موجود در کرمانشاه، معبد آناهیتا است که نباید در سفر به شهرهای تاریخی ایران از دیدن بقایای آن غافل شد. هر چند امروزه به دلایل زیادی از جمله حوادث طبیعی و بی مهری ها به آن شکل و شمایل معبد از آنچه که در کتاب های تاریخی در خصوص زیبایی و عظمتش گفته شده است فاصله گرفت، اما همچنان میتوان شکوه قدیمی اش را در ستون ها و بناهای به جا مانده رویت کرد. در خصوص معبد آناهیتا روایت های زیادی وجود دارد. برخی آن را معبدی در مدح و ستایش الهه آب و چشمه ها و برخی دیگر آن را کاخ نیمه ساخت خسرو پرویز می دانند.

ناگفته نماند که در خصوص سال ساخت این بنای تاریخی ایران نیز اختلاف نظرات زیادی میان مورخان و باستان شناسان وجود دارد. عده ای آن را متعلق به عصر سلجوقی و عده ای هم سنگ بنای ساخت آن را محدود به عصر هخامنشیان و اتمام ساخت آن را به دوره های اشکانیان و ساسانیان نسبت داده اند. در هر حال، لازم است بدانید که معبد آناهیتا دومین سازه بزرگ سنگی ایران پس از تخت جمشید بوده و اینک در نزدیکی بنای باستانی معبد هم مسجد و بازاری ساخته شد.