راهنمای سفر به شهر مشهد؛ شهری دیدنی و تاریخی در ایران

مشهد پایتخت معنوی ایران بشمار می رود و هر ساله با استقبال زیادی از سوی گردشگران داخلی و خارجی مواجه می شود. مشهد با در اختیار داشتن مساحتی بالغ بر 204 کیلومتر مربع و قرارگیری در بخش شمال شرقی کشور در اغلب اوقات از شرایط آب و هوایی مطلوبی برای انجام سفرهای هوایی و زمینی برخوردار هست. این شهر در بستر آبریز کشف رود جای خوش نموده و دارای فاصله مکانی 966 کیلومتری از پایتخت ایران است. با ما در راهنمای سفر به شهر مشهد همراه شده تا شما را با شماری از دیدنی های مشهور شهر مشهد آشنا کنیم. در ضمن، اگر دوست دارید که با جاهای دیدنی مشهد بیش از پیش آشنا گردید، می توانید سری هم به راهنمای سفر به مشهد زده و حسابی کسب اطلاعات نمایید.

معرفی شهر مشهد

شاخصه اصلی صنعت توریسم مذهبی در ایران، شهر مشهد بوده که از آن به عنوان دومین شهر مذهبی جهان اسلام نیز میتوان یاد کرد. این شهر با قرارگیری در بخش شمال شرقی کشور و وجود مراتع متعدد، چشمه سارهای فراوان و همچنین شرایط محیطی مساعد از دیرباز مورد توجه اقشار مختلف ایرانی در برهه های زمانی گوناگون قرار گرفته و طبق بررسی های انجام شده از سوی کارشناسان و مطالعه بر روی اشیای بدست آمده از زمین های پیرامونی این شهر، میتوان قدمت آن را مربوط به 5 هزار سال پیش از میلاد مسیح دانست و آن را بخش کوچکی از دشت های باستانی توس تصور کرد.

شهر مشهد در حقیقت با شهادت امام رضا (ع) از اهمیت فراوانی در جهان اسلام و خصوصا برای ایرانیان برخوردار شد. از دیگر مشخصات شهر مشهد این است که این شهر در همسایگی شهرهای درگز، سرخس، نیشابور و چناران قرار دارد. با کشورهایی همچون کشور ترکمنستان و کشور افغانستان نیز داری مرزهای مشترکی بوده که این مهم سبب ایجاد موقعیت نظامی خاصی برای این شهر مذهبی گشت. مشهد در گذشته های بسیار دور همچون دیگر نقاط کشور تنها یک روستای معمولی تلقی شده که در اواخر سده دوم هجری بجای آن روستایی به نام سناباد قرار داشت.

روستای سناباد دارای قناتی همنام خود بوده و در حوالی آن نیز کاخ مجللی که متعلق بود به حاکم خراسان یعنی حمید ابن قحطبه قرار داشت و آب قنات از داخل کاخ وی گذر میکرد. باید بدانید که با شهادت امام رضا (ع) پیکر پاک و مطهر ایشان را در آب همین قنات غسل داده اند و تبرک ایجاد شده در آن و همچنین ساخت ضریحی برای ضامن آهو سبب تجمع اسلام دوستان و علاقمندان به ائمه اطهار علیه السلام در پیرامون روستای سناباد شد و سرانجام تا دهه 50 قرن سوم هجری با ازدیاد طرفداران خاندان علی (ع) و همنشینی آنان در مجاورت حرم حضرت امام رضا (ع) رفته رفته روستای سناباد تبدیل شد به شهرالرضا یا همان مشهد مقدس امروزی.

آب و هوای شهر مشهد چگونه است؟

به دلیل کشیدگی مساحت و همچنین قرارگیری به عنوان یک شهر مرزی، مشهد دارای جبهه های ورود و خروج آب و هوایی خاص و متعددی است. مثلا، در این شهر بخش هایی وسیعی از دشت مشهد نیشابور دارای اقلیم آب و هوایی سرد و خشک هست در حالیکه قسمتی از دشت مشهد قوچان دارای آب و هوای سرد و نیمه خشک است. به خاطر همین هم نمیتوان قول وجود یک شرایط آب و هوایی تثبیت شده در این شهر را به کسانی که قصد سفر به مشهد را دارند، داد.

اما با این وجود طبق آمارهای ثبت شده باید گفت که مشهد همچون دیگر شهرها و استان های ایران دارای آب و هوایی 4 فصل بوده و تغییر شکل طبیعت در آن کاملا محسوس است. این شهر تا کنون بیشترین دمای گرم را در وسط تابستان با 43 درجه و همچنین کمترین دما را با میزان 23 درجه زیر صفر تجربه کرد. ناگفته نماند که مسیر ورش بادها در شهر مشهد اغلب از سمت جنوبی شرقی به شمال غربی هست.

جمعیت شهر مشهد

مشهد از 100 سال گذشته توسعه یافته و پیشرفت از همان زمان شروع شده و میتوان تاثیرات این پیشرفت را در رشد جمعیت این شهر نیز مشاهده نمود. طبق آمار ثبت شده از نخستین سرشماری رسمی کشور که در سال 1335 انجام گرفت، مشهد با داشتن 989.241 نفر دارای رتبه چهارم در بین شهرهای پرجمعیت ایران بوده است. با گذشت تنها یک دهه و انجام سرشماری رسمی دیگری از سوی کشور در سال 1345 شمسی در اقصی نقاط ایران، مشهد توانست با عبور از شهر تبریز، خود را به عنوان سومین شهر پرجمعیت ایران معرفی نماید.

دسته آخر نیز با توجه به اعداد و ارقام ثبت شده از سوی مرکز آمار ایران این شهر در سال 1355 شمسی توانسته جایگاه دوم اصفهان را نیز در لیست شهرها پرجمعیت کشور گرفته و از آن سال تا سرشماری سال 1385 در همین رده دوم تراکم جمعیتی قرار بگیرید. لازم به ذکر است که طبق آمار سرشماری سال 1385، جمعیت مشهد 2.410.800 نفر برآورد شد که این عدد قطعا تاکنون با توجه به سیر صعودی افزایش جمعیت این شهر، بایستی بالغ بر 3 میلیون نفر شده باشد.

زبان مردم مشهد

عموم مردم مشهد از همان زبان فارسی بصورت ترکیبی با واژه های ریشه دار و کهن ایرانی استفاده می کنند و در این بین از گویش مشهدی نیز غافل نمی شوند. بنابراین، تسلط به زبان فارسی از الزامات سفر به مشهد است. جالب هست بدانید که گویش مشهدی یکی از تاثیرگذارترین گویش های موجود در زبان و ادبیات فارسی ما بحساب می آید و میتوان اهمیت این نوع از گویش را در آثار شاعرانی همچون عطار، خیام و حکیم ابوالقاسم فردوسی مشاهده نمود.

دین مردم مشهد

اساسا دین افرادی که زندگی در مشهد را برگزیدند، اسلام است. در اینکه سهم زیادی از مردم شهر مشهد مسلمان هستند و خود را شیعه علی (ع) می دانند، هیچ شکی وجود ندارد، چرا که با وجود حرم حضرت علی بن موسی الرضا جز این هم نمیتوان انتظار دیگری داشت. ولی خوب با این اوصاف هستند افراد دیگری که در مشهد زندگی می کنند و پیرو دین و مذهب دیگری هستند که البته این ها در اقلیت کامل به سر می برند. مثلا، در مشهد محله ای به نام محله جدید وجود دارد که عمدتا یهودیان در آن زندگی می کنند. این محله دارای خانه هایی بزرگ و محکم بوده که البته از داخل به یکدیگر راه دارند.

منتهی همین جمعیت اندک یهودی به دلیل بینش اقتصادی و ذهن پویای خود در هنگام توسعه شهر مشهد از محله جدید بیرون زده و ساکن خیابان های جم و جنت که امروزه آن را پاسداران می نامیم، شدند. البته، عده ای از یهودیان ساکن مشهد در چند سال اخیر از کشورمان مهاجرت کرده اند. به غیر از یهودی ها، ارمنی ها نیز در مشهد مشغول کار و زندگی خود هستند. ارمنی ها از زمان آغاز حکومت قاجار وارد استان خراسان رضوی از طریق مرز باجگیران و درگز شده و در شهرهای مختلفی همچون مشهد از همان ابتدا ساکن گشتند تا بالاخره با گذشت زمان اندک اندک نقطه واحدی را برای اسکان و اقامت ابدی خود انتخاب کردند.

اوضاع اقتصادی مشهد چگونه هست؟

مشهد از نظر مسائل اقتصادی حتی در شرایط کنونی که بسیاری از شهرها و استان های ایران با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند، کاملا پر رونق بوده و چرخ اقتصادی آن در حال چرخیدن با سرعت قابل قبولی هست. مشهد از همان ابتدا به دلایل زیادی از جمله بهره مندی از فعالیت های صنعتی، خدماتی و کشاورزی مدام در حال توسعه و پیشرفت بوده است. وجود بارگاه مطهر امام رضا (ع) و سایر مکان های زیارتی هم سبب گشته تا هر ساله جاذبه های گردشگری مشهد پرطرفدار محسوب شوند و از آنها بازدید بعمل بیاورند تا در کنار سیر و سیاحت، چرخه فعالیت های خدماتی از جمله هتلداری صاحب رونق چشمگیری شود.

از جمله محصولات کشاورزی مهم مشهد میتوان به نبات، آجیل و خشکبار، چغندر قند، زرشک و صد البته زعفران اشاره کرد و از معادن مهم این شهر نیز معدن سنگ گچ، معدن کرومیت و سنگ مرمر و در آخر معدن فلدسپات را نام برد. ناگفته نماند که صنایع غذایی، پوشاکی، تولید مصالح ساختمانی، صنایع چرم، صنایع دستی محصولات محلی و همچنین صنایع فلزکاری از دیگر زمینه های فعال و پویای اقتصادی در شهر مشهد قلمداد می شوند.

معرفی برخی از صنایع فعال در شهر مشهد

صنایع غیر فلزی

صنایع غیر فلزی مشهد از بعد انقلاب تاکنون دارای رشد قابل قبولی بوده و البته دارای رکورد صادرات 7 میلیون دلاری کانی های غیر فلزی در سال 1375 از گمرک استان خراسان رضوی نیز هست که این مقدار جدای از کالاهای دیگر غیر فلزی است که از سایر گمرکات استان های گوناگون ایران صادر شد.

صنایع غذایی

یکی از شاخصه های اقتصاد جوان و رو به رشد مشهد، صنایع غذایی این شهر است که هر ساله مطابق با استانداردهای روز جهانی بروز شده و در حال حاضر سهم 22 درصدی از میزان صادرات کل مشهد را در برگرفته است. توجه داشته باشید که این میزان از فرآورده های غذایی علاوه بر سایر صادرات انجام گرفته در تمامی این سالها از دیگر مرزهای کشور هست.

صنایع فلزی (ماشین سازی و ساخت تجهیزات)

تولید قطعات فلزی در زمینه های ماشین سازی و ساخت تجهیزات برای آنان از عمده ترین فعالیت های اقتصادی شهر مشهد بشمار می آید که میتوان به جرات گفت نزدیک به 50 درصد از ساخت تجهیزات مربوط به خودروهای داخلی در همین شهر انجام می گیرد. در مشهد شرکت های خوش نامی همچون ایژ روستا، شرکت صنعتی پارت سازان را فرمان، لاما و شاران مشغول به کار در زمینه های مختلف تولید انواع گوناگونی از رینگ های سنگین و سبک، سیبک، قطعات محوری، جعبه فرمان، شاتون، میل گاردن و اسکل فعال هستند. در مجموع باید گفت که طبق آمار 31 شرکت و کارخانه صنعتی در مشهد در حال فعالیت بوده و میتوان با کمی اختصاص بودجه به آنان، شرایط گسترش محیط کاری و توسعه ای را فراهم ساخت.

صنایع پوشاک، چرم و نساجی

در حال حاضر 27 کارخانه تولید پوشاک، 14 کارخانه تولید چرم، 5 کارخانه تولید پتو، 3 کارخانه تولید پارچه فاستونی و همچنین 19 کارخانه ریسندگی نخ اکریلیک در مشهد وجود دارند که بخش اعظمی از آنان به داخل شهر صنعتی تخصصی که به مساحت 100 هکتار به نام چرم شهر احداث شده، منتقل گشته اند. لازم است بدانید که میزان ظرفیت تولید چرم استان خراسان بالغ بر 20 میلیون پا بوده و طبق آمار ثبت شده در سال 1375 خورشیدی، نزدیک به 9 میلیون دلار از مشهد چرم به سایر نقاط داخلی و خارج از ایران صادر شد که این مقدار برابر است با 4 درصد ظرفیت کل صادرات استان خراسان.

معرفی دانشگاه های شهر مشهد

• دانشگاه پیام نور
• دانشگاه علوم پزشکی
• دانشگاه فردوسی
• دانشگاه خیام
• دانشگاه آزاد اسلامی
• دانشگاه امام رضا (ع)
• دانشگاه صنعتی سجاد
• دانشگاه علمی کاربردی جهاد دانشگاهی
• دانشگاه فنی (منتظری)
• موسسه آموزش عالی اسرار
• موسسه آموزش عالی فردوس

آشنایی با فرودگاه شهر مشهد

فرودگاه بین المللی شهید هاشمی نژاد که در قسمت جنوب شرقی شهر مشهد قرار گرفته، بطور کلی قادر است در سال نزدیک به 8 میلیون مسافر داخلی و خارجی را وارد یا از مشهد خارج کند. این فرودگاه دارای زمینی به مساحت 540 هکتار و همچنین دو باند موازی که مناسب اغلب هواپیماهای مسافربری تا رده بویینگ 747 بوده، هست. فرودگاه بین المللی شهید هاشمی نژاد در حال حاضر دومین فرودگاه پر تردد کشور تلقی می شود. در شرایط فعلی 14 شرکت داخلی و 16 شرکت خارجی به سمت این فرودگاه پروازهای خود را برنامه ریزی می کنند تا آمار سالانه 27 هزار زائر حج تمتع و 208 هزار زائر حج عمره از این پایانه هوایی بدست آید.

جالب است بدانید که از فرودگاه شهید هاشمی نژاد بطور میانگین هر روز 160 پرواز به 51 مسیر مشخص انجام می شود که بسته به شرایط تعطیلی ممکن است این عدد به 200 تا 230 پرواز نیز برسد. از تمام 51 مسیر تعریف شده برای این فرودگاه بین المللی، سی تا از آنها داخلی بوده و به سمت فرودگاه های مختلف کشور صورت می گیرد و مابقی به طرف فرودگاه های کشورهای همجوار به پرواز در می آیند. لازم به ذکر است که با هماهنگی های انجام شده با وزارت خارجه کشور، چندی است امکان صادر شدن ویزا در بستر فرودگاه مهیا شده تا گردشگران به راحتی بیشتری بتوانند به مقدس ترین شهر ایران سفر کنند.

آشنایی با راه آهن شهر مشهد

یکی از سازه های برجسته در مشهد، ایستگاه راه آهن این شهر است. معمار و سازنده این ایستگاه قدیمی و جذاب کسی نیست جز یک مهندس ایرانی با نام حیدر غیایی که ساخت این سازه ناوگان حمل و نقلی را در تاریخ 25 شهریور سال 34 هجری شمسی آغاز کرد و در تاریخ 4 آبان سال 45 هجری شمسی نیز آن را به پایان رساند و آماده بهره برداری نمود. طبق آمار ثبت شده برای ایستگاه راه آهن مشهد، این پایانه در سال 93 بستر جابجایی 14 میلیون مسافر و بومی مشهد را مهیا کرده و هر ساله نزدیک به 30 درصد از زائران از همین راه آهن استفاده می نمایند.

معرفی شماری از جاهای دیدنی شهر مشهد

حرم مطهر علی بن موسی الرضا علیه السلام

حرم مطهر رضوی مهمترین بنای تاریخی و مذهبی ایران اسلامی به شمار می رود که سالانه افزون بر 20 میلیون زائر از اقصی نقاط کشور و جهان برای زیارت آن به مشهد سفر می کنند. این مجموعه فرهنگی و تاریخی از مهمترین بناهای مذهبی مسلمانان به شمار می رود. در هر زمان از حرم امام رضا بازدید کنید، حال و هوای شما دگرگون می شود و در تمام سال این جاذبه زیارتی مملو از زائران است. حرم امام رضا (ع) به محدوده مدفن امام هشتم شیعیان و ساختمان های اطراف آن در شهر مشهد اطلاق می گردد. این ساختمان ها عبارتند از حرم، گنبد، گلدسته ها، صحن ها، ایوان ها، رواق ها و بست ها.

موزه بزرگ خراسان

موزه بزرگ خراسان با زیر بنایی نزدیک به 18000 متر مربع در مجموعه فرهنگی تفریحی کوهسنگی واقع شده است. ساختمان این موزه در 12 طبقه ساخته شد. این موزه دارای گنجینه یا مخزن اشیا، تالارهای تخصصی اشیای تاریخی و مردم شناسی، بخش امور اداری و قسمت ویژه علم کیهان شناسی، کتابخانه، آزمایشگاه و کارگاه های مرمت اشیای تاریخی هست. طرح کلی بنا از کاخ خورشید در کلات نادری الهام گرفته و این طرح در قامت یکی از بزرگترین موزه های خاورمیانه تحقق یافت.

پارک ملت

پارک ملت یکی از جاذبه های گردشگری مشهد و بزرگترین پارک این شهر هست. مساحتش 72 هکتار بوده و بزرگترین چرخ و فلک خاورمیانه در این پارک قرار دارد. قسمتی از این پارک را هم مخصوص بانوان درست کرده اند.

پارک کوهسنگی

در جنوب غربی شهر مشهد و در دل دو رشته کوهسنگی، یکی از جاذبه های تفریحی و گردشگری و مهمترین تفرجگاه ساکنان مشهد دیده می شود که در طول سال مملو از افرادی است که برای تفریح به آنجا مراجعه می کنند. کوهسنگی نام کوه مشهور و نیز دومین پارک بزرگ بعد از پارک جنگلی ملت در شهر مشهد بوده و در میان تفریحگاه های این شهر از قدمت و شهرت خوبی برخوردار است و البته یکی از زیباترین پارک های ساخته شده در ایران به شمار می آید. این مجموعه تلفیقی از آب، سنگ، سرسبزی و نور است و به دلیل شکل مثلثی به کوهسنگی مشهور شد. نکته جالبی که در رابطه با پارک کوهسنگی مشهد وجود دارد، این است که شاه عباس در سن 16 سالگی در این منطقه تاجگذاری کرد.

مسجد گوهرشاد

در جنوب حرم امام رضا، با مسجدی زیبا و دیدنی روبرو خواهید شد که به مسجد گوهرشاد معروف است. مسجد گوهرشاد از قدمت تاریخی و همینطور معماری بی نظیری برخوردار بوده و همواره گردشگران را به سمت خود جذب می کند. این بنا در سال 821 به دستور گوهرشاد، همسر شاهرخ در دوران تیموری ساخته شد. اینطور که به نظر می رسد مسجد گوهرشاد مشهد به دلیل مجاورت با حرم امام رضا و همچنین به دلیل داشتن زیبایی های هنری، از پربازدیدترین مسجدهای ایران شناخته می شود.

در گذشته، مردم از مسجد گوهرشاد برای تجمع سیاسی فرهنگی علیه حکومت استفاده می کردند و به همین دلیل است که امروزه محبوبیت بسیاری میان مردمان دارد. مسجد گوهرشاد توسط هشت ورودی کوچک و بزرگ به دیگر بخش های حرم وصل می شود و به عنوان وسیع ترین و کهن ترین مسجد همواره محل برگزاری دائمی نماز جماعت است. زائران، گردشگران و علاقمندان بسیاری در تمام ساعات روز از این مسجد تاریخی و زیبا دیدن می کنند.

در سال 818 قمری، گوهرشاد دختر امیر غیاث الدین ترخان دستور ساخت مسجدی را داد که در ضلع جنوبی حرم قرار گیرد. ساخت این بنا در سال 821 ق به اتمام رسید و پس از آن همسر گوهرشاد برای شرکت در افتتاح آن از هرات به مشهد آمد و قندیلی به وزن 3 هزار مثقال طلا را به مسجد اهدا کرد. گوهرشاد که از بانوان نامدار عصر تیموری بود، در هرات به قتل رسید. از این رو، نام مسجد را گوهرشاد گذاشتند. تاریخ بنای مسجد را می توانید در سه نقطه از ایوان جنوبی (ایوان مقصوره) مشاهده کنید. واقعه کشتار و سرکوب مردم چند ماه قبل از واقعه کشف حجاب نیز در این مسجد رخ داده است.

مسجد گوهرشاد با وسعت 9410 متر مربع دارای چهار ایوان به اسم های مقصوره، دارالسیاده، حاجی حسن و آب و هفت شبستان است. بزرگترین ایوان آن مقصوره نام دارد که با مقرنس کاری و کتیبه خط ثلث بایسنغر میرزا و کاشی کاری بسیار زیبایی تزئین شده است. از جلوه های دیگر مسجد جامع گوهرشاد میتوان به منبر صاحب الزمان اشاره کرد. متاسفانه به دلیل عوامل طیبعی و انسانی، مسجد گوهرشاد در طول زمان صدمات زیادی دیده است. زمین لرزه سال 1084 هجری قمری ایوان مقصوره را دچار صدماتی کرد که بعدها مورد بازسازی قرار گرفت. از دیگر بازسازی های مسجد گوهرشاد میتوان به مرمتی که بعد از گلوله باران روس ها در سال 1330 هجری قمری انجام شد، اشاره کرد.

در این گلوله باران گنبد و ایوان های این بنا صدمه بسیاری دیدند. گنبد، ایوان مقصوره و ایوان های شرقی و غربی مسجد نیز در سال 1339 هجری قمری مورد بازسازی اساسی قرار گرفتند. گنبد ایوان مقصوره توسط معماران ایرانی تحت نظر مهندس عباس آفرنده در سال 1339 شمسی پس از تخریب و با حفظ ویژگی های اساسی مرمت شد.

باغ موزه نادری

حوالی چهارراه شهدا و درست داخل باغ نادری و در کنار آرامگاه و مجسمه نادر شاه و سربازانش یک موزه بوده که خیلی دیدنی هست بخصوص برای کسانی که به تاریخ علاقه دارند. در باغ موزه نادری می توانید انواع سپر، نیزه، شمشیر و کلاه خود و...را ببینید. از دیدنی های اینجا دو شمشیر اختصاصی نادر شاه بوده که با طلاکوبی روی آنها اسم و شعری برای شاه نوشته شد و درست جلوی در ورودی هم چند عراده توپ جنگی چیده شده تا حسابی با حال و هوای رزم و جنگ وارد موزه شوید.

خانه تاریخی توکلی

خانه توکلی مربوط به دوره قاجار است و در مشهد، خیابان نواب صفوی، کوچه عسگریه واقع شد. این اثر در تاریخ 11 مرداد 1384 با شماره 12374 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این خانه تاریخی توسط فردی به نام احسان خان قرایی در سال 1221 ایجاد شد و مالکش هم فردی به نام کشمشیان بود. بعد از مدتی، فردی به اسم توکلی این خانه را خرید و در آن ساکن شد اما دیری نپایید که او این بنا را ترک کرد. از آن به بعد هم خانه توکلی متروکه شد. سپس، از سال 89 تا 91 مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و درهایش در قالب موزه ای با مضمون مکتب خانه به روی عموم مردم باز شد. این خانه دارای 2 بخش زمستان نشین و تابستان نشین بوده و از ایوان ها و ستون های گچ بری شده، کاشی کاری و آجرکاری برای تزئین آن بهره برده اند.

خانه ملک

خانه ملک نمونه ای از معماری اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده که به همت سازمان میراث فرهنگی به مرکز پژوهش های هنرهای سنتی تبدیل شده است. این خانه دو طبقه نمای زیبایی دارد و سقف طبقه دوم مشبک و منبت کاری شده و چوبی است. این بنا که در گذشته وسیع تر بوده، از نمونه خانه های زیبایی است که از دوران انتقال سبک معماری باقی مانده اند. این بنا را می توانید در محدوده امام خمینی و محدوده ارگ سابق پیدا کنید.

آرامگاه خواجه ربیع

در شمال غربی شهر مشهد و در انتهای خیابان خواجه ربیع، آرامگاه خواجه ربیع قرار دارد. این آرامگاه به توصیه شیخ بهایی ساخته شده و متعلق به دوران صفویه است. این بنا توسط شاه عباس صفوی و به سفارش شیخ بهایی در اویل قرن یازده هجری قمری ساخته شد. اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع همان است که در سالهای 1026 تا 1031 هجری قمری به امر شاه عباس و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام میرزا افلغ احداث شد. آرامگاه خواجه ربیع یکی از مکان های زیبا، دیدنی و متبرک است که در باغی وسیع بر کناره کشف رود قرار دارد و به همین دلیل، همه وقت مورد توجه و مراجعه اهالی مشهد و زائران و مسافرانی است که به مشهد می آیند.

با توجه به زمان درگذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر کنونی مشهد هست. مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی محترم و زیارتگاه عموم مسلمانان بوده است. همین طور در تاریخ آمده که امام رضا هنگام ورود به توس و شهر مشهد، بر مزار خواجه ربیع آمده و صحابه پیامبر را زیارت کرده است. همچنین، باغ خواجه ربیع یکی از قبرستان های مهم شهر مشهد بوده و طرح آرامگاه که داخل قبرستان قرار دارد، از نمای بیرونی 8 ضلعی و از درون چهار ایوانی است.

از انتهای ایوان های اضلاع بزرگ راهروهایی به درون باز شده اند. بالای بنای خواجه ربیع گنبد فیروزه ای رنگ قرار گرفته که ارتفاع آن تا کف 18 متر است. گنبد بنا پوشیده از کاشی های زیبای فیروزه ای و درون بنا هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ هست. از میان دیوار و پشت ایوان های چهارگانه اصلی چهار ورودی وجود دارد که به شاه نشین ها راه دارند.

گنبد هارونیه

یکی از افسانه ای ترین بناهایی که در خراسان وجود دارد، گنبد هارونیه است؛ بنایی که در 25 کیلومتری شمال غربی شهر مشهد قرار گرفته است. این بنای آجری بسیار خودنمایی می کند اما در مورد ساخت آن و همین طور در رابطه با سازنده آن اطلاعات درستی در دسترس نیست و تنها چیزی که واضح است اینکه گنبد هارونیه تنها بنای باقیمانده از شهر ویران توس هست. کارشناسان و پژوهشگران سالهاست که بر روی این بنای تاریخی در حال تحقیق هستند تا راز و کاربری آن را کشف کنند. گفته شد که زمان ساخت این بنا به قرن های هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد اما این موضوع هنوز بطور کامل ثابت نشده است.

در سالهای اخیر به کمک سازمان آثار ملی و فرهنگی در اطراف بقعه حصار کشیده شده و فضای سبزی را در محوطه بوجود آورد. در مورد کاربری بنا افسانه های بسیاری وجود دارد که به چند مورد آنها اشاره خواهیم کردیم. یکی از این افسانه ها مربوط به قرنها پیش بوده که می گفتند هارون الرشید از این بقعه برای زندانی کردن مجرمان استفاده میکرد. اما در برخی موارد دیگر گفته شده که در دوره پیش از اسلام این بنا آتشکده بوده است. حتی در کتب دیگری آمد که این بنا محل شکنجه امام موسی کاظم و تعدادی از پیروان وی بوده است.

علاوه بر اینها، برخی متون قدیمی هم از این بنا به عنوان نقاره خانه و مامونیه نام برده اند. اما هیچ کدام از اینها نمی تواند سندی محکم و مستند باشد و تنها افسانه هایی هستند که در مورد این بنا وجود دارد. به طور کلی نقشه اصلی این ساختمان به صورت 4 گوش ساخته شده و در آن ویژگی هایی از معماری های قرن هشتم هجری بچشم میخورد. ابعاد کلی بنا به ترتیب ضلع شمالی 19٫5 متر، ضلع جنوبی 20 متر، ضلع شرقی 28 متر و ضلع غربی 29 متر است. ساختمان این بنای تاریخی به طور کامل از آجر ساخته شده و دارای سبک معماری آذری است. یک گنبد دو پوسته ای سقف این بنا را می پوشاند و برای تزئین آن از هیچ کاشی استفاده نشده است.

فضای داخلی آن از یک ایوان، 4 شاه نشین، گنبدخانه و سه اتاق فرعی تشکیل می شود که تمام اینها در معرض دید بازدید کنندگان قرار دارد. فضای بیرونی نیز شامل سنگ یادبود کوچکی از امام محمد غزالی و باغچه ای مستطیلی شکل درست روبروی ایوان می شود. بنای هارونیه در کنار ویژگی های تاریخی خود از نظر عظمت، قطر پایه ها، قدرت ایستایی در کف و گنبد شاخص شده است. بنای تاریخی بقعه هارونیه در مشهد دارای بخش های مختلفی هست که عبارتند از چهار شاه نشین، پنجره های مشبک، ایوانی رفیع، چهار ایوان صلیبی شکل در داخل، هشت طاق نما با قوس جناغی، سردانه و گنبد دو پوسته آجری به بلندی 22 متر از کف زمین.

در این بنا معمار با استفاده از تعدادی طاق نما به همراه قوس پنج و هفت و منفذهای ساده نورگیر سایه روشنی ایجاد گشته که باعث شد هم از بار دیوارها کم شود و هم بنا با شکوه تر به نظر آید. در گذشته، بقعه هارونیه دارای سه در ورودی بوده که امروزه ورودی شرقی و غربی آن بسته شده و به صورت پنجره مشبک درآمده است. ورودی بنا که به سوی جنوب باز می شود، شامل یک ایوان کفش کن با قوس جناغی به ارتفاع 15/50 متر، عمق سه و عرض هشت متر که در دو طرف آن دو جرز پهن با دو طاق نمای کشیده و بلند و یک حاشیه پهن افقی ایجاد شده و در نبش هر یک از دو جرز دو نیم ستون با آجر محکم برپا شده است، می شود.

پارک علمی پروفسور بازیما

پارک علمی پروفسور بازیما یکی از پارک های موضوعی در ایران است. این پارک در مساحتی حدود 2400 متر در طبقه چهارم مجتمع وصال واقع در منطقه گردشگری سپاد مشهد واقع شده است. پارک علمی پروفسور بازیما در سه موضوع زیست شناسی، زمین شناسی و نجوم می باشد که با تلفیق حوزه های سرگرمی و آموزش سعی دارد تا فضایی مفرح و آموزنده را برای خانواده ایرانی فراهم آورد. بازدیدکنندگان علاوه بر آنکه از سرگرمی های دانش بنیان لذت می برند، به کشف پاسخ سوالات خود پیرامون چگونگی آفرینش کهکشان ها و سیاره زمین، حیات اولیه، زندگی حیوانات ماقبل تاریخ مانند دایناسورها و فرمانروایی انسان بر روی زمین می پردازند.

در این پارک سوار بر ماشین زمان شده تا به ابتدای خلقت جهان رفته و سفری پرهیجان را از آغاز آفرینش تا به امروز تجربه کنیم. با سوار شدن بر زیردریایی اکتشافی سری به دنیای عجیب جانوران زیر دریا خواهیم زد. برای اولین بار در کشور به همراه پزشک پروفسور بازیما با عبور از داخل دهان یک انسان غول پیکر و سفر درون اندام های بدن، به کشف اسرار بدن انسان خواهیم پرداخت. بازی های پارک پروفسور بازیما نیز در نوع خود منحصر بفرد می باشند بطوریکه میتوان در سیمیلاتور پرواز همچون یک خلبان پرواز روی شهر مقدس مشهد را تجربه نمود. با ژیروسکوپ فضایی تست های مقدماتی فضا نوردی و شبه بی وزنی را تجربه نمود.

با مریخ نورد بازیما به کاوشگری در سطح مریخ پرداخته و در آسمان نمای خورشیدی (پلانتاریوم) فضای لایتناهی آسمانها را به نظاره بنشینیم و در آکادمی زیست شناسی مانند یک پزشک به تشریح بدن انسان یا قورباغه پرداخته و مانند یک پرستار از تزریق گرفته تا احیای قلبی را به صورت عملی انجام دهیم و بالاخره، دختر خانم ها در فضای خصوصی اتاق ربان صورتی از طریق بازی و سرگرمی پاسخ تمام سوالات مربوط به دوران بلوغ یا سئوالات مربوط به جنس مونث را خواهند یافت.

باغ پرندگان مشهد

باغ پرندگان مشهد یکی از مراکز جذب گردشگر و تفریح مردم مشهد محسوب می شود. تیم های متخصص پزشکی به صورت مستمر در باغ پرندگان مشهد حضور خواهند داشت تا موارد بهداشتی برای حضور گردشگران و زائران در این مکان رعایت شود. مجموعه باغ پرندگان یکی از شکیل ترین جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی و شهر مشهد بوده که با توجه به حجم بالای گردشگر، به حضور و ماندگاری زائر در شهر مشهد کمک می کند. انواع پرندگان کمیاب و نادر ایرانی و آسیایی و همچنین پرندگانی از کشورهای آفریقایی برای زندگی به این باغ آورده شده اند.

یکی از بارزترین ویژگی های این باغ هم زیبایی بصری آن است، چرا که دست اندرکاران محوطه کلی باغ را به زیباترین نحو ممکن طراحی کرده اند. وجود پل های چوبی، خیابان های سنگ فرش شده، پوشش گیاهی فوق العاده، آبشارهای مصنوعی همه و همه مجموعه ای از جذابیت ها و زیبایی ها را موجب شده است.

سایر دیدنی های شهر مشهد

• ییلاق طرقبه
• ییلاق شاندیز
• پارک طبیعی هفت حوض
• بازار رضا
• مجموعه گردشگری چالیدره
• حمام مهدی قلی بیک
• موزه آستان قدس رضوی
• موزه نان مشهد
• آرامگاه فردوسی