نگاهی به مهمترین آیین های عزاداری ماه محرم در دامغان

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به مهمترین آیین های عزاداری ماه محرم در دامغان برای شما نوشته شده است.

یکی از آداب ویژه ایام محرم و سرآغاز شکل گیری دیگر مراسمات عزاداری رسم طوق بندان در شهر دامغان و روستاهای آن است. منظور از طوق بندان جامه کردن (پوشاندن) بدنه طوق با پارچه هایی به رنگ مشکی، سبز و ...است. بی شک طوق جامه کردن، بزرگترین آیین عزای حسینی در این دیار کهن است.

در شهر دامغان چنین رسم بوده که بدنه طوقها را در مجمع های مسی نهاده و پس از پوشاندن مجمع با پارچه های مشکی رنگ با حضور جمعیت عزادار بدنه طوق را بهم متصل نموده و پس از جامه کردن طوق از آن هنگام تا پایان ماه صفر طوقها به عنوان نشانه عزاداری همراه با دستجات حمل گردیده و در مکانهایی همچون تکایا و حسینیه ها قرار می گیرند.

مراسم طوق بندان در تکایای اصلی شهر طی روزهای ششم تا نهم محرم در دو موعود صبح و عصر برگزار می گردد. بنابر رسمی کهن، این مراسم در حسینه ابوالفضل در صبح روز ششم انجام گردیده و پس از آن تکایای خوریا، امامزاده علی ولی، حسینیه دباغان، زینبیه، حسینیه درب قلعه، حسینیه معصوم زاده و حسینیه محله امام به ترتیب به این مراسم می پردازند. اهالی شهر دامغان در این مراسم حضوری چشمگیر دارند.

در برخی نقاط همچون تویه دروار، بادله کوه، کلاته رودبار و غیره اهالی در روزی مشخص علم روستا را در محل گردانده و همراه با جمعیت عزادار به درخانه های ساکنین روستا می روند. صاحب هر خانه نیز نذورات خود را به بانی علم می دهد.

از دیگر شیوه های عزاداری در شهر دامغان و روستاهای منطقه دسته گردانی بین تکایای محل یا هیأتهای مختلف شهر، روستا و نقاط همسایه است. این مراسم از گذشته های دور در بین عزاداران نقاط مختلف رواج داشته و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است. هیأتهای میزبان در روز موعود زمینه را جهت حضور دستجات مهمان فراهم آورده و پس از برپائی عزاداری به نحو شایسته از ایشان پذیرائی می کنند.

آیین عزای "شاطری جزن" از دیگر آیین های شناخته شده عزا در شهرستان دامغان و روستای جزن این شهرستان است.

آیین مذهبی "شاطری جزن" از جمله آثار ثبت ملی است که همه ساله در روز عاشورای حسینی در روستای جزن دامغان برگزار می شود و به شماره ثبت 649 در فهرست آثار ملی ایران به عنوان میراث فرهنگی ناملموس در دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به ثبت رسیده است.

هنر نمایش تعزیه در این منطقه از پیشینه قابل توجهی برخوردار است. علاوه بر شهر دامغان در بسیاری از روستاها از جمله بق (بک) گروه های تعزیه خوان متبحر با تجهیزات کامل خود اقدام به برپائی مجالس تعزیه خوانی در طول ماههای محرم و صفر از جمله دهه اول محرم می پردازند. تعزیه های حجه الوداع، مسلم بن عقیل، چهار سردار، متوکل عباسی، شهادت علی اکبر (ع)، شهادت حضرت قاسم (ع)، شهادت ابوالفضل (ع)، بازار شام و غیره در مناسبت های مختلف اجرا می گردد.

زنجیر زنی، سینه زنی، حمل علامت و نشانه های عزاداری، دسته گردانی، روضه خوانی و سنگ زنی از جمله شیوه های عزاداری ماه محرم در شهرستان دامغان است.

سنگ زنی در روستای صلح آباد مرسوم است. عزاداران همگام با آهنگ نوحه مداح دو چوب دایره ای شکل (سنگ) را که در دستان خود دارند بهم می زنند.

سنگ زنی در شیوه های تک ضرب و سه ضرب صورت می گیرد. در نوع تک ضرب چوبها در مقابل صورت و در نوع دیگر به ترتیب در مقابل زانو، در برابر صورت و در پشت سر به هم زده می شود.

نخل (نشانه تابوت امام حسین(ع))، علم، علامت، طوق، پنجه، بیرق (پرچم) شبیه نعش، خیمه، کتل، صله، عماره، گهواره علی اصغر (ع)، چلچراغ و غیره هم از نشانه های عزاداری در شهرستان دامغان می باشد.

در تاسوعا و عاشورا عزاداران در نقاط مختلف با برپائی مجالس روضه خوانی و مرثیه سرایی به سوگواری می پردازند. تعزیه خوانی، دسته گردانی، علم گردشی و پخت اطعام نذری از دیگر شیوه های عزدارای در این ایام است.

در شام غریبان شهدای واقعه کربلا اهالی هر محل با حضور در مساجد و تکایا در قالب دستجات منظم عزاداری در حالیکه شمع یا فانوسی در دست دارند به دیگر تکایا و حسینه ها رفته و به سوگواری می پردازند.

بدون شک، با شکوه ترین عزاداری ماههای محرم و صفر در دامغان در این روز برگزار می شود. دستجات سوگواری نقاط روستایی و دیگر شهرها در این روز از هنگام صبح به شهر آمده و با حرکت زنجیره وار در خیابانهای شهر دامغان به عزدارای می پردازند. حمل نشانه های عزاداری همچون پرچم، پنجه، بیرق، علم و کتل در هر دسته مشاهده می گردد.

این مراسم از دو مسیر تکیه ابوالفضل (ع) و خیابان زرجوی شمالی آغاز و در نهایت در فردوس رضا با برپائی نماز ظهر خاتمه می یابد. برخی هیأتهای شهر در این روز به نشانه میزبانی در پشت سر دستجات و هیأتها حرکت کرده و نخل محله امام را با خود حمل می کنند. در این روز اهالی شهر دامغان عزاداران دیگر نقاط را بر سر سفره های اطعام نذری خود پذیرایی می کنند.