نیشت یکی از آیین های هورامان است که هر سال نیمه های پاییز برگزار میشد

ایسنا/ براساس گزارشات منتشر شده، نیشت یکی از آیین های هورامان است که هر سال نیمه های پاییز برگزار میشد.

روستاهای منطقه هورامان اکثرا در دره قرار گرفته اند و تابستان های گرم و بی آبی دارند. در سالهای گذشته مردم این روستاها هوارهایی (مناطق ییلاقی) را بر دامنه های مرتفع کوهستان های هورامان برپا می کردند و بهار و تابستان خود را در این هوارها که پر آب و مناسب باغداری بود، می گذراندند. «دهر هویان» یکی از هوارهای بزرگ منطقه هورامان است که اهالی روستای سلین، تعدادی از خانوارهای روستاهای «بلبر»، «کلجی» و «نوین» در این هوار سهم داشتند و پنج شش ماه از سال را در این هوار بسر می بردند. آنها در آخرین روز بازگشت به روستاهای خود که معمولا جمعه ای از اوسط پاییز بوده، مراسم «نیشت» را برگزار می کردند.

آیین «نیشت» از ساعت هشت صبح با جمع شدن خانواده ها در کنار قسمتی از هوار به نام «سوخن» (تپه سنگی کله قندی)، «بابا حیرانی» (نوادگان پیرشالیار) آغاز میشد. هر طایفه ای در قسمتی جداگانه می نشستند. ابتدا ماموستا (عالم دینی اهل سنت در منطقه کردستان) که مدیریت اجرای مراسم را برعهده دارد، پیش نماز میشد و همگی نماز می خواندند و بعد برای «باباحیرانی» فاتحه می خواندند و مراسم شکرگزاری را بجا می آوردند. «نقشبندیه» یکی از طریقت های تصوف در این منطقه حضور پررنگی دارد و صوفی های این طریقت در مراسم «نیشت»، کوره ذکر دایر می کردند و تلیله می خواندند (مراسم دعا به شیوه صوفیان نقشبندیه)

یکی دیگر از رسوم این آیین، قربانی کردن گاو بود که گوشت آن را میان تمام اهالی ساکن هوار و تعدادی از اهالی روستای «بلبر» که در هوار دیگری مستقر بودند، تقسیم میکردند. زمانی که اهالی روستا در «سوخن» مشغول عبادت و شکرگزاری بودند، عده دیگری از روستاییان در هوار «دهر هویان» مشغول ذبح قربانی بودند.

«چاشته چی» نام آشی است که برای این مراسم توسط زنان پخته میشد، این آش ترش ناهار مراسم «نیشت» بود که از رب انار و گوشت تهیه می شود. علاوه بر این غذا، هر خانواده ای برای اقوام نزدیک خود غذا می آورد و متقابلا از آنها غذا دریافت میکرد. اهالی برای صرف غذا پس از نماز ظهر از «سوخن» پایین می آمدند.

«گهردن ئازایی» (حلالیت طلبی) آخرین بخش مراسم «نیشت» بود که بعد از خوردن ناهار، اهالی همدیگر را درآغوش می کشیدند و از همدیگر طلب حلالیت می کردند تا در این چند ماه که در هوار با هم زندگی کردند، کدورتی میان آنها باقی نماند. این بخش از مراسم نوعی خداحافظی تا سال آینده بشمار می آمد؛ زیرا همانطور که گفته شد در «ھوار دهر هویان» تنها مردم روستای «سلین» حضور نداشتند و از روستاهای بلبر، کلجی و نوین هم بودند و چون در فصل بارش برف های سنگین منطقه هورامان راهها بسته میشد و شاید تا سال آینده موقع هوار نمی توانستند مردم دیگر روستاها را ببینند.

درحال حاضر آیین «نیشت» یکی از آیین های فراموش شده در استان کردستان است، هرچند بخش هایی از آن هنوز اجرا می شود، اما دیگر رنگ و بوی گذشته را ندارد و به نوعی تحریف شده است. برای پاسداری از این مراسم آن را در تاریخ 23 تیر سال 1397 به شماره 1616 به عنوان میراث ناملموس استان کردستان به ثبت رساندند.

امیر صادقی، مسئول پژوهش های مردم شناسی استان کردستان گفت: آمدن مدارس جدید به منطقه هورامان، خانواده ها را مجبور کرد تا بچه هایشان را قبل از مهر به روستا برگردانند تا به مدرسه برسند و خود نیز بعد از پایان کار باغداری در اسرع وقت نزد خانواده هایشان برگردند. همچنین مانند تمامی مناطق دیگر، اعتقادات سنتی و برگزاری مراسم آیینی در میان مردم کم رنگ شده است. مراسم «نیشت» که روزی با حضور تمامی مردم «هوار دهر هویان» برگزار میشد، دیگر آن شکوه را ندارد و تنها تنی چند از پیران نسل گذشته در اواسط پاییز خود را به هوار می رسانند تا نمازی بخوانند و آیین شکرگزاری بجا آورند.

او افزود: در دو سه سال گذشته چند نفری از فعالان و علاقمندان فرهنگی روستا سعی بر احیای مراسم داشته اند اما مراسم دیگر به سیاق گذشته پیش نرفت و بیشتر سعی بر آن بوده تا در مرحله اول مردم را دور هم جمع کنند. البته این اقدام با مخالفت نسل گذشته همراه شد؛ چرا معتقد هستند مراسم به این شکل تحریف شده است. در مقابل، توجیه نسل جدید آن است که با شیوه جدید ابتدا مردم و نسل جوان را به مراسم بکشانند تا در طی زمان اصل مراسم مانند گذشته احیا شود. سعی می شود با نواختن موسیقی و شعرخوانی و ... مراسمی که سالهاست فراموش شده برگزار شود تا نهایتا هنگامیکه جا افتاد، مواردی که در اصل مراسم است به آن اضافه کرد.