چیغیرتما غذایی برگرفته از سنت و فرهنگ اصیل مردم اردبیل است

میراث آریا/ براساس آخرین گزارشات بدست رسیده، چیغیرتما غذایی برگرفته از سنت و فرهنگ اصیل مردم اردبیل است.

غذاهای سنتی به غذاهایی اطلاق می شود که از منطقه بومی خاصی بدست آمده و با روشهایی که سینه به سینه بین نسل ها منتقل شده اند، تولید، توزیع و مصرف می شوند؛ این غذاها معمولا سرشار از مواد مغذی بوده، به سلامت جسمی و معنوی مردم این مناطق و ارتقای امنیت غذایی آنها کمک می کنند.

در یک غذای سنتی بیشتر مواد غذایی، خاص آن منطقه هستند و روش تهیه دارای ویژگی هایی است که در مناطق دیگر مشاهده نمی شود و هر منطقه ای روش منحصر بفرد خود را براساس شرایط مختلف برای طبخ غذاها دارد.

مردم استان اردبیل از رژیم غذایی متنوع و مطبوعی برخوردارند که خوراکی های سنتی و محلی بسیاری را در خود جای داده است؛ اغلب غذاهای استان بر پایه گوشت است و شاید دلیل این امر، وجود دام های خوب در این منطقه و شرایط سخت آب و هوایی باشد که نیاز بدن برای گرم و قوی تر شدن را بیشتر می کند.

چیغیرتما یکی از غذاهای اصیل و محلی استان اردبیل است که مواد اصلی آن عبارت از مرغ و تخم مرغ (هر دو اغلب محلی) و گوجه فرنگی است؛ در زبان ترکی چیغیرتما به غذاهایی می گویند که در پایان مرحله پخت، تخم مرغ به آن اضافه شود، این غذا بیشتر شبیه املت گوجه فرنگی است ولی به عنوان غذای بومی استان با اضافه کردن مرغ در طبخ آن به چیغیرتمای مرغ مشهور است، تنوع جالبی از انواع چیغیرتما در کشور همانند چیغیرتمای بوقلمون، دومبالان چیغیرتما و… وجود دارد.

مراحل پخت

براساس مقاله چیغیرتما غذایی برگرفته از سنت و فرهنگ اصیل مردم اردبیل است باید بدانید که مراحل پخت این غذا به این صورت است که یک عدد پیاز را به صورت خلالی خرد کرده در قابلمه ریخته و با مقداری کره روی حرارت تفت می دهند تا طلایی شود و نمک، ادویه و زردچوبه را به آن اضافه کرده و تکه های مرغ را یکی یکی در قابلمه ریخته و کمی تفت می دهند، سپس مقداری آب جوش اضافه کرده و در قابلمه را می بندند تا آب پز شود.

تا پخته شدن مرغ، زمان انجام مراحل بعدی وجود دارد، درون ماهی تابه، مقداری روغن می ریزند بعد از کمی داغ شدن زردچوبه را برای خوش رنگ شدن سیب زمینی ها اضافه کرده و سپس سیب زمینی خلال شده را ریخته و پس از سرخ شدن، آنها را از تابه جمع کرده در بشقابی می ریزند.

مقداری کره در ماهی تابه ریخته و تکه های مرغ آب پز شده را با ریختن کمی زعفران سرخ کرده و سپس پیاز دوم را خلالی کرده و درون ماهی تابه به همراه یک قاشق کره محلی تفت می دهند، گوجه ها را رنده درشت کرده و به پیاز سرخ شده اضافه می کنند و بعد از اینکه آب گوجه ها به خوبی تبخیر شد تکه های مرغ را درون تابه قرار می دهند.

بعد از این مرحله در یک کاسه تخم مرغ ها را یکی یکی شکسته و می ریزند و با مقداری نمک، فلفل، زردچوبه و زعفران خوب هم می زنند، حالا تخم مرغ های زده شده را به مواد درون تابه اضافه می کنند و 20 دقیقه هم نمی زنند تا خوب ببندد، اکنون غذای سنتی چیغیرتما آماده است و درون دیس کشیده و با جعفری و پیاز ساطوری شده تزیین می کنند.

چیغیرتما از جمله غذاهای سنتی و محلی استان است که خوشبختانه همچنان در مناطق مختلف استان اردبیل طبخ می شود ولی امروزه به دلیل مشغله های ذهنی ناشی از بسیاری موارد همچون مشکلات معیشتی و فشارهای اقتصادی از یک سو و پیشرفت فناوری، سرعت در انجام کارها و کمبود زمان و البته کم حوصله بودن در توجه به اصلی ترین نیاز هر انسان برای ادامه حیات از سوی دیگر، پخت این غذا به سان سابق زیاد رایج و متداول نیست.

حذف غذاهای بومی و سنتی از سبد غذایی رستوران ها، در کنار افزایش فست فودها می تواند تهدید جدی برای این قسمت از فرهنگ، سنت و صنعت توریسم و فاصله نسل جدید با فرهنگ و سنن پیشینیان در این بخش باشد که در راستای جلوگیری از این امر احیای غذاهای بومی و اصیل امری ضروری است.

تغییر شیوه زندگی، شهرنشینی و ماشینی شدن، کم تحرکی و غفلت از فعالیت های ورزشی در عصر تکنولوژی بر تغذیه مردمان هم بی تاثیر نبود و باعث گذار تغذیه ای از سمت غذاهای سنتی با ارزش غذایی بالا به سمت غذاهای آماده با ارزش غذایی پایین شده است و این درحالی است که مصرف غذاهای سنتی می تواند به عنوان مرهمی بر عوارض و استرس های زندگی مدرن و انواع بیماری ها باشد.

غذا نه فقط به دلیل اثرات زیستی، بلکه به دلیل معانی متعدد فرهنگی و اجتماعی نقش های مختلفی را در زندگی روزمره و سلامت جسمی و روانی انسان بازی می کند و در این میان، غذاهای بومی بطور خاص، در عین آنکه به عنوان بیان هویت فرهنگی، تاریخی و نیز شیوه زندگی جوامع مورد توجه قرار گرفته اند، از جهات مختلفی نیز در مطالعات حوزه غذا و تغذیه مورد تأکید هستند.

غذاهای سنتی بخشی از غذاهای فرهنگی هستند که پیش از فرآیند مدرن شدن و صنعتی شدن در جوامع رایج بودند و تحت عنوان مواد غذایی تعریف می شوند که از طریق جنبه های کیفی خاص از سایر مواد غذایی متمایز شده و هویت فرهنگی خاصی دارند.

از نظر مصرف کنندگان، غذاهای سنتی به عنوان محصولاتی تعریف می شوند که به صورت مکرر مصرف شده و یا با برگزاری مراسم و آیین های خاصی مانند جشن ها و فصل های مختلف سال ارتباط دارند، بطور طبیعی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و شامل مواد غذایی محلی خاص در یک منطقه یا کشور هستند.

غذاهای سنتی ایران، در خرده فرهنگ های مختلف و در مکانهای جغرافیایی گوناگون تفاوت هایی از نظر قدمت، تنوع و ترکیبات دارند که آنها را مختص همان منطقه می کند، حتی روش تهیه و آماده سازی غذاها با یکدیگر تفاوت هایی دارند که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند.

شناسایی غذاهای بومی، علاوه بر جوامع بومی، می تواند برای جوامع مرفه تر شهری که ارتباط خود را با طبیعت و زندگی طبیعی تا حدود زیادی از دست داده اند منافع بالقوه ای داشته باشد که در همین راستا احیای این غذاها نظیر چیغیرتما با آموزش طبخ آنها می تواند تاثیر بسزایی در این زمینه داشته باشد.

احیای غذاهای سنتی گامی در راستای حفظ هویت ملی و قومی است

چیغیرتما در آشپزخانه های منازل و مراکز تهیه غذای خانگی و رستوران ها و به ویژه در منطقه نمین و در رستوران های بین راهی در گردنه حیران پخت این غذا رواج زیادی دارد.

غذاهای محلی اردبیل تنوع زیادی دارد و علاوه بر طمع و مزه عالی به دلیل به کار بردن مواد طبیعی و مناسب با آب و هوای استان اردبیل این سبک غذاها با بدن بیشتر سازگارند و غذای سنتی و بومی چیغیرتما نیز از دیرباز در استان اردبیل رواج داشته است.

استفاده از گوشت مرغ محلی که اکثر مردم در حیاط منازل خود نگهداری می کردند و نیز تخم مرغ محلی در پخت این غذا مرسوم بوده است و چون این غذا اغلب با نان مصرف می شود در اکثر مناطق پخت نان به صورت سنتی و در تنورهای خانگی انجام میشد.

چیغیرتما از جمله غذاهای سنتی است که خوشبختانه همچنان در مراسم گوناگون اعم از مراسمات، دورهمی ها و میهمانی ها توسط مردم مناطق مختلف استان اردبیل طبخ می شود.

با توجه به اینکه آذربایجانی ها جزو خوش خوراک ترین مردم جهان هستند و صرف وعده های غذایی لذیذ و مقوی از جمله عادات هر روزه آنهاست و روش آشپزی آنها نه تنها شامل غذاها و تکنیک های تهیه آنهاست بلکه یکی از قسمت های اصلی فرهنگ ملموس آذربایجان است، غذای لذیذ چیغیرتما نیز برگرفته از این فرهنگ است.

غذاهای محلی اردبیل نظیر چیغیرتما از جمله منابع بکر و غنی هستند که شناسایی و گسترش آنها می تواند گامی در مسیر حفظ هویت ملی و قومی این منطقه باشد و تشویق جوانان و کودکان به مصرف این گونه غذاها علاوه بر تضمین سلامت جسمی ، باعث احیا و رونق آن خواهد بود.