روز ملی صنعت چاپ؛ روزی برای اهمیت دادن به صنعتی مهم

بسیاری از افراد معتقد هستند که صنعت چاپ برای نخستین بار در چین ابداع شد. اگر بخواهیم صنعت چاپ و پیدایش آن را به ایران نسبت دهیم، شاید چندان دور از ذهن نباشد، چرا که اگر نگاهی به تخت جمشید و آثاری که از آن بر جای مانده اند بیندازیم، می توانیم نشانه هایی از آن را مشاهده کنیم. 11 شهریور، در تقویم ما روز ملی صنعت چاپ نامیده شده است. با ما در مقاله روز ملی صنعت چاپ چه روزی است همراه شوید تا شما را با تاریخچه و داستان گرامیداشت روز ملی صنعت چاپ آشنا کنیم.

اختراع حروف چاپی به عنوان یکی از مهمترین رخدادهای تاریخ بشریت

اگر بخواهیم یکی از اساسی ترین رخداد و اختراعات تاریخ بشریت را به شما معرفی کنیم، می توانیم به حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ اشاره ای داشته باشیم که نخستین بار، توسط فردی به نام یوهانس گوتنبرگ و در سال 1456 میلادی اختراع شد. اما، میتوان گفت اختراع فن چاپ به سالهای دور باز می گردد و شما با مشاهده کتیبه حقوق بشر کوروش هخامنشی می توانید نشانه هایی از آن را به خوبی ببینید.

پیدایش صنعت چاپ در ایران

میرزا زین العابدین تبریزی توسط عباس میرزا برای یادگیری فنون چاپ و ساخت ابتدایی ترین چاپخانه در تبریز انتخاب شد و در سال 1233، ابزارآلات چاپ حروف را به این شهر آورد. در رابطه با عوض کردن مطبعه سنگی با مطبعه سربی میتوان گفت که دلیل آن تا حدودی به عقاید افراد بستگی داشت، چرا که در آن زمان، مطبعه سربی و حروف آن را علامت کفر می دانستند. علت دیگر این جایگزینی این بود که با استفاده از حروف سربی امکان تنوع در خطوط وجود نداشت. اما، در مطبعه سنگی چنین مشکلی نبود و به راحتی می توانستند از انواع خوشنویسی ها استفاده کنند.

براساس مقاله روز ملی صنعت چاپ چه روزی است باید بدانید که زین العابدین مطبعه چی چیزی حدود 90 سال بعد از تاسیس اولین چاپخانه در تبریز یک ماشین چاپ را از اروپا خرید و از راه مصر به بندر استانبول وارد کرد و سپس، این ماشین چاپ را به وسیله 40 گاومیش از بندر استانبول به تبریز آورد. هشت متخصص صنعت چاپ نیز به همراهش از آلمان به تبریز آمدند تا روش نصب این دستگاه و کار با آن را به افراد آموزش دهند.

نامگذاری 11 شهریور به عنوان روز صنعت چاپ

در تقویم، روز یازدهم شهریور را روز ملی صنعت چاپ معرفی کرده اند و این روز برای اهالی این صنعت بسیار مهم است، چرا که این روز تلاشهای مستمر جمع بزرگی از صنعتگران، کارگران و بزرگان فرهنگ ایران زمین را به ما یادآوری می کند که برای هویت بخشیدن به این صنعت، زحمت بسیار زیادی کشیدند. زمان نامگذاری این روز در تقویم ما به سال 1382 باز می گردد و با تلاش اسدالله جامی به انجام رسید. در آن زمان، اهالی صنعت چاپ درخواستی را برای شورای فرهنگ عمومی فرستادند و توضیحاتی را برای لزوم ورود روز گرامیداشت روز ملی صنعت چاپ به تقویم ارائه کردند. شورای فرهنگ عمومی هم به این نتیجه رسید که 11 شهریور را به اسم روز صنعت چاپ به رسمیت بشناسد.

چاپ نوین و مرتضی نوریانی

یکی از افراد موثر در نوسازی صنعت چاپ ایران، مرتضی نوریانی است که حتی توانست مدال طلای هایدلبرگ را از آن خود کند. مرتضی نوریانی پس از سفر به ایتالیا و دریافت مدرک کارشناسی ارشد لقب حسابدار خبره را از آن خود کرد و پس از بازگشت به ایران، رشته تجارت را به امر چاپ اختصاص داد و توانست صنعت چاپ ایران و بیشتر از 80 درصد از چاپخانه های کشور را نوسازی کند که البته در این امر از کارخانه بزرگ هایدلبرگ در آلمان نیز کمک گرفت.

مسیحیان و چاپ

میتوان گفت محیط آزادی که شاه عباس اول صفوی و سایر حکمرانان برای ارمنیان ایجاد کرده بودند، موجب شد تا آنها در چاپ و نشر آزادانه منابع مسیحی فعال تر باشند و حتی، در میان اقوام مقام پانزدهم را به خود اختصاص دهند. طبق مدارک مشخص شد که اولین کتاب چاپ شده در ایران، زبور داوود است که به زبان و خط ارمنی و در سال 1938 میلادی در جلفای اصفهان و به دست کشیشان ارمنی چاپ شد.

یهودیان و زرتشتیان و صنعت چاپ

عده زیادی از افراد معتقد هستند که آغاز صنعت چاپ در ایران به عصر ایلخانیان باز می گردد. براساس احتمالاتی که وجود دارند، برخی معتقد هستند که یهودیان پارسی زبان اولین افرادی بوده که کار چاپ را آغاز کرده اند.

قبل از آغاز چاپ در بین زرتشتیان ایران، پارسیان هند نیز در صنعت چاپ به موفقیت رسیده و توانسته بودند که کتابهای اوستا را به زبانهای فارسی و اوستایی چاپ کنند. بعدها، فردی به نام کیخسرو خسرویانی تصمیم گرفت که چاپخانه ویژه زرتشتیان را در ایران تاسیس کند و توانست کتابهایی را که خود ناشر آنها بود، به چاپ برساند. خسرویانی یکی از موسسین بنیاد اتحادیه چاپخانه داران تهران بوده و در سال 1373 نیز لوح خوش حساب ترین کارفرما در تهران را دریافت کرد. چاپ نخستین سالنامه زرتشتیان نیز یکی از اقدامات خلاقانه خسرویانی بود.