آیین سنتی عروسی در سمنان چگونه است؟

میراث آریا/ بدنبال آخرین گزارش های منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که آیین سنتی عروسی در سمنان چگونه است؟

خواستگاری

براساس مقاله آیین سنتی عروسی در سمنان چگونه است؟ باید بدانید که در گذشته خانواده هایی که پسر داشتند، وقتی پسرشان به سن ازدواج می رسید، به تکاپوی انتخاب همسر برای او می افتادند. کار بر عهده زنان خانواده بود. اگر در میان اقوام و خویشاوندان دختر مناسبی بود، مستقیماً به مادر دختر مراجعه می کردند و در غیر این صورت دختر مناسبی از بین همسایگان و خانواده های دیگر، انتخاب می کردند.

پس از انتخاب دختر، از طریق زنان مثل زنان آرایشگر یا دلاک های حمام زنانه یا ماماهای محلی به مادر دختر اطلاع می دادند و در صورت گرفتن جواب مثبت، دو تن از خانواده پسر برای دیدن دختر و سنجیدن او به خانه دختر می رفتند. معیارهایی مانند نجابت و کدبانویی دختر مورد توجه آنها بود. چنانچه خانواده دختر از خانواده پسر خوششان می آمد، پس از پذیرایی مختصر با چای میوه با ایشان به گفتگو می پرداختند.

ولی چنانچه خانواده دختر خانواده پسر را هم شأن خود نمی دیدند، پس از صرف چای، یکی از افراد خانواده دختر جلو در ورودی اتاقی که همه نشسته اند می رفت و به بهانه مرتب کردن کفش های جلو در، بطوریکه مهمانان از داخل اتاق ببیند، کفش آنان را به سمت خارج از اتاق جفت می کرد و با زبان بی زبانی به آنان می فهماند که بیش از این به صحبت کردن ادامه ندهید و خوش آمدید. آنان هم با دیدن کفش های جفت شده به سمت خارج از خانه، تقریباً بدون گفتگوی زیاد، خانه دختر را ترک می کردند.

بله برون

چنانچه خانواده دختر از خانواده پسر، ظاهراً خوششان می آمد اجازه می دادند که پس از چند دیدار و آشنایی بیشتر و پسندیدن یکدیگر، با توافق طرفین مجلس مردانه ای در خانواده دختر برگزار شود. در این جلسه میزان شیربها و مهریه و زمان عقد مشخص میشد.

عقدکنان

مجلس عقد به صورت جداگانه زنانه و مردانه در خانه دختر و پسر تشکیل میشد. مجلس عقد زنانه با آیین و آداب خاصی همراه بود. یکی از آداب این مجلس چیدن سفره عقد بود که در فرهنگ مردم سمنان از سفره های مقدس به شمار می رود. سفره عقد را در یک اتاق بزرگ و تمیز پهن می کردند. برخی از اقلام سفره شامل یک آینه معروف به آینه بخت در وسط سفره عقد، دو شمعدان با دو چراغ در طرفین آینه، دو عدد تخم مرغ، یک بشقاب سبزی و پنیر، یک پیاله عسل، یک جلد قرآن مجید، یک نان سنگک که روی آن با سیاه دانه نوشته می شد «مبارک باشد»، یک کاسه پر آب با برگ سبزی شناور بر سطح آن، یک بشقاب نقل، یک بشقاب گردو و… بود.

هر یک از این اقلام رمز و راز خاصی دارد از جمله اینکه آینه برای نیک بختی، شمعدان یا چراغ، نشانه روشنایی و طول عمر، تخم مرغ نشانه زاد و ولد، پنیر و سبزی برای دفع هوو، عسل نشانه تندرستی، قرآن برای فضیلت مجلس، نان سنگک برای برکت بود.

ضمن خواندن صیغه عقد دو زن سفید بخت، پارچه ای بالای سر عروس نگاه می داشتند و زن دیگری دو تکه کله قند را در بالای پارچه به هم می سایید و مکرر می گفت: «یا عزیز خدا، عزیزش کن.»

در همان زمان زنی از خانواده عروس، سوزن نخ کرده ای را که نخ آن گره زده نیست مرتباً در پارچه ای فرو می کرد و بیرون می آورد و تظاهر به دوختن پارچه می کرد. بستگان داماد می پرسیدند که چه می دوزی؟ او پاسخ می داد: «مهر و محبت می دوزم.»

جهیزیه بران

خانواده دختر چند روز مانده به عروسی جهیزیه را آماده می کرد. البته برخی از مادرها از زمان نوجوانی و حتی کودکی دختر خود، کم کم از پس انداز خود، برخی از اقلام جهیزیه را خریداری می کردند. در مجموع، یکی دو روز پیش از عروسی، جهاز را با آداب و مراسم خاصی به خانه داماد می فرستادند.

میزان و اقلام جهیزیه، ارتباط نزدیکی با وضعیت اقتصادی خانواده ها داشت. اجزای خرد جهیزیه را در چند طبق یا مجمعه بر سر می گذاشتند و اقلام سنگین را بار اسب و قاطر و خر می کردند و به خانه داماد می بردند. خانواده داماد با رسیدن کاروان جهاز، گوسفندی را با نیت دفع بلا و قضا و قدر و چشم زخم قربانی می کردند و با دعا و صلوات و خواندن آواز و پایکوبی، جهاز را در اتاق مخصوص می چیدند.

در ضمن برای دفع چشم زخم دانه اسپند می سوزاندند و می گفتند: «بسم الله الرحمن الرحیم، هزار اسپند دود کردیم، هزار بلا را دور کردیم، چشم خویش، چشم میش، همسایه های پس و پیش، هر انس و جنی باشد، سوزد در همین آتش تیز، هزار اسپند، هزار دانه، دودش به سقف خانه.»

معمولاً خانواده عروس و داماد به طور جداگانه به اشخاصی که جهاز را می بردند، شیرینی و انعام می دادند. بعد از مراسم عقد، تاریخ عروسی را تعیین می کردند. مراسم عروسی در گذشته نه چندان دور بین سه تا هفت شبانه روز طول می کشید. حنابندان، حمام بردن عروس و داماد، جهاز بران و سرانجام عروس بردن از مراسمی بود که طی این مدت برگزار میشد. اوج این مراسم، عروس بردن بود که عروس را با رقص و آواز و پایکوبی و آیین های خاصی به خانه داماد می بردند.

انجله (نحوه وارد کردن عروس به حجله)

در آستانه ورود عروس به حجله یکی از محارم عروس (عمو، دایی، برادر بزرگ) سفره ای از نان و پنیر و سبزی بر پشت یا شانه یا کمر عروس می بستند و از جلو گره زده و او را در آغوش کشیده، می بوسیدند و نقل بر سر او می ریختند و به دنبال او بستگان دیگر عروس نقل و پول می ریختند.