کاخ موزه سبز | نگین سبز مجموعه ی سعدآباد

یکی از زیباترین کاخ های کشور که در سال 1307 محل اقامت رضاخان نیز بوده، کاخ شهوند نام دارد که نام جدید این بنا کاخ موزه سبز است که در نقطه ای مرتفع در شمال غربی مجموعه سعد آباد واقع شد. کاخ موزه سبز یکی از زیباترین کاخ های ایران بوده که کاخ شهوند نام دارد و در ضلع شمال غربی مجموعه سعدآباد تهران واقع شده است. تپه ای که این بنا روی آن ساخته شده، تپه علیخان نام دارد که نام صاحب قبلی این کاخ قبل از تکمیلش به نام علیخان بوده و از زمین داران سرشناس آن وقت به شمار می آمد. رضا خان از زمان عهده داری وزرات جنگی این بنا را از علیخان خریداری نموده و پس از آن به ساخت و تکمیل بنا پرداخته که تا زمان سلطنتش یعنی در حدود سال های (1301 تا 1307 خورشیدی) به طول انجامیده و در مدت این هفت سال کاخ سبز تهران در 2 طبقه (زیر زمین و همکف) توسط معماران ایرانی بنا شد. وی در طبقه همکف زندگی می کرد و به عنوان دفتر کار و محل زندگی از آن استفاده می کرد. در این طبقه یک تالار غذاخوری مجلل با میز و صندلی های منقش کنده کاری شده و ظروف نفیس چینی و سرامیکی و نقره ایتالیایی قرار داشته که برای مهمانان از آن ها استفاده می شده و از زیرزمین کاخ به عنوان انبار استفاده می کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا این کاخ را در بین جاهای دیدنی تهران بهتر و بیشتر بشناسیم.

معماری کاخ موزه سبز

کاخ موزه سبز سعدآباد در بین جاهای دیدنی تهران به قصر سنگی معروف است، زیرا از سنگ های کمیاب سبز معدن خمسه و سنگ های مرمر در نمای خارجی استفاده شده و همینطور سردر کاخ و ستون هایش از جنس سنگ مرمر بوده است. درب اصلی کاخ که به سمت رشته کوه های البرز بوده، در شمال غربی بنا واقع شده است. ملات سنگ های کاخ از جنس سرب بوده و در برابر انقباض و انبساط مانع شکستن می شود و مقاوم بود. این بنا ترکیبی از هنر و نقوش ایرانی اروپایی است. این کاخ در بین جاهای دیدنی تهران، قصر سنگی نام داشت که پس از مرمت به نام کاخ شهوند نامگذاری شد و در نهایت پس از انقلاب اسلامی به نام کاخ موزه سبز تغییر نام پیدا کرد. این کاخ در دو طبقه بوده، مساحتی معادل 1203 مترمربع دارد و معمار آن میرزا جعفر کاشی معروف به معمار باشی است. تذهیب دیوارهای کاخ شهوند اثر استاد حسین بهزاد و خاتم کاری های بنا اثر کار گروهی کارگاه استاد صنایع خاتم هست. گچبری ها و آینه کاری های زیبایی درون کاخ بوده که اثر هنرمندان ناشناس ایرانی است. در دفتر کار رضاشاه، قالی بافته شده توسط بافنده مشهدی به نام عبدالمحمد عمواغلی به طول 70 متر پهن شده است. در تالار، آینه ای وجود دارد که سرتاسر آن را آینه فرا گرفته و این آینه ها با گل هایی از گچ تزیین شده اند. میزی که در وسط تالار است کار کشور فرانسه بوده و متعلق به قرن 18 میلادی هست و همین طور یک دست مبل کوبلن دوز در این تالار مربوط به دوره قاجار وجود دارد. پرده ای که پنجره تالار را مزین کرده، پرده ای نقره فام آویزان بر چوب پرده ای منبت کاری شده است. فرشی در وسط تالار وجود دارد که نقشی مشابه نقش سقف این تالار دارد و به مدت هفت سال طی سال های 1301 الی 1307 خورشیدی توسط هنرمندان مشهدی بافته شده و جنس این فرش زیبا از ابریشم می باشد. در سقف این تالار آینه کاری هایی وجود دارد که با طرح قندیل که کار هنرمندان ایرانی بوده، مزین شده است. در کاخ موزه سعدآباد وسایل دیگری چون مجسمه ها و مبل های دوره لویی شانزدهم و میز کنسول مربوط دوره ناپلئون وجود دارد. تالاری در رو به روی تالار آینه وجود دارد که اتاق خواب رضا شاه بوده و پنجره ای این اتاق را مزین می کند، زیرا رو به دربند باز شده و بسیار چشم انداز زیبایی دارد. با توجه به اینکه کاخ سبز تهران دو طبقه بوده طبقه اول آن شامل پله ورودی، تالار آینه، ناهارخوری، اتاق کار، اتاق پذیرایی و اتاق خواب است و در طبقه پایین که زیرزمین وجود دارد شامل سالن پذیرایی، دو اتاق خواب با سرویس و سالن ناهارخوری است. دستگیره ی درهایی که در کاخ موزه سبز سعدآباد است، از برنز و طلا بوده و همینطور دیوارها و سقف تالار موجود در کاخ از آینه بوده که با گل های گچی مزین شده است. خیلی از وسایل این کاخ موزه سبز سعدآباد در بین جاهای دیدنی تهران از کشورهای اروپایی خریداری شده اند که از جمله آن ها می توان به چلچراغ ها، تابلو های نقاشی، مجسمه ها، مبل های دوره لوئی شانزدهم و دو میز کنسول مربوط به دوره ناپلئون و همینطور ساعت، شمعدانی، گلدان های برنز ، اشیای کریستال و پیانو اشاره کرد.

آثار هنری و اشیای تاریخی در کاخ موزه سبز

فرش تالار آینه کاخ موزه سبز

در کاخ موزه سبز و در تالار آینه، فرشی 120 رج ، 70 متری اثر عبدالمحمد عمواغلی است که شاهکاری عالی بوده و طرح زیبای گلدانی با دسته گل مجللی در این فرش نقش بسته است. این فرش که به دستور رضاشاه بافته شده، کتیبه ای در بالای این فرش قرار گرفته و متن داخل آن به شرح زیر است: حسب الامر مبارک بندکان اعلیحضرت همایونی رضاشاه پهلوی شاهنشاه ایران و تاریخ این فرش در 11 آذر 1307 است. به دلیل فرسودگی بخشی از فرش در بین جاهای دیدنی تهران در سال 1371_1373 توسط یکی از استادان ماهر مرمت شد.

گلدان های تزئینی از سنگ مرمر

نمونه ای از زیبایی هنر دوران لویی شانزدهم در کاخ سبز تهران یا کاخ شهوند را می توان در گلدان های تزیینی از سنگ مرمر با تزیینات برنزی مشاهده کرد. بیشتر مبلمانی که در کاخ سبز تهران وجود دارند، نشان یا امضا ندارند و هنرمند آن ها معلوم نیست. این مبلمان در بین جاهای دیدنی تهران توسط فرح دیبا در زمان پهلوی دوم خریداری شده اند.

ابزار مرصع کاری شده با سنگ یشم

برای استفاده روی میز کار به دستور پهلوی اول (رضا شاه) در کاخ شهوند نمونه هایی از مرصع کاری روی سنگ یشم موجود است و بسیار زیبا بوده و همه را مبهوت خود می کند که شامل جای دوات، جای کاغذ، شمعدان، مهر، قلمدان، پاکت باز کن بوده و با جواهراتی از جمله یاقوت قرمز، الماس مرصع کاری شده و مرصع به معنی هر چیزی است که با جواهر تزیین شده باشد یعنی نشاندن جواهر (سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی) روی ظروف، زیور آلات و اشیا. مرصع یکی از شاخه های صنایع دستی سنگی در بین زیبایی های کاخ موزه سبز می باشد.

فرش نفیس راور

فرشی زیبا که بافنده های آن هنرمندان راور کرمانی هستند در اتاق انتظار کاخ سبز در بین جاهای دیدنی تهران پهن شده و بسیار ارزشمند و زیبا می باشد. مشخصات این فرش به صورت زیر می باشد:
محل بافت: راور
طول: 10.85
عرض: 6.13
مساحت: 66.51
رج شمار: 50
نقش: گل شاه عباسی
رنگ متن: لاکی
هنرمند: استاد حکمت نژاد
ابعاد: 47/1 * 20/2 سانتیمتر
قالیچه اصفهان که با زمینه کرم رنگ است و دارای 4 حاشیه بوده و از نوع برگ خرمایی گل ریز (دهن اژدری) هست. ترنج وسط هشت ضلعی به صورت سه ترنج متداخل که سر ترنج ها حالت لوزی شکل دارد. حاشیه بیرونی این فرش به صورت فرم های دندانه دار است. جنس این قالیچه از پشم و ابریشم بوده که در قسمت بالای آن نام اصفهان حکمت نژاد بافته شده و رنگ های قرمز آجری، سرمه ای، کرم و آبی در فرش به کار رفته است.

تابلو نقاشی گلدان گل

تابلویی که نقاشی رنگ روغن روی بوم است و نام این تابلو گلدان گل می باشد که اثر هنرمند هلندی آرنولد بلومر است. سبک اصلی این تابلو طراحی استادانه گل ها و ترکیب بندی خوب آن ها و همین طور به تصویر کشیدن جزئیات کامل است که با دقت تمام ترسیم شد. در این تابلو در بین کاخ سبز تهران ترکیبی از رنگ های قرمز و صورتی به کار رفته و گلدانی پر از گل های چهار فصل روی یک میز را به تصویر می کشد. پشت این تصویر زمینه ای خنثی نقش بسته است و از رنگ های گرم به کار برده شده که نمادی از سبک هلندی می باشد.

نشان و مدال ذوالفقار

یکی از آثار مهم دیگر که در ویترین طبقه اول کاخ شهوند قرار دارد، نشان ذوالفقار، حمایل متعلق به پهلوی اول است. این مدال عالی ترین نشان و مدال جنگی ارتش در ایران بوده و با توجه به مقررات آیین نامه به افسران درجه داران اعطا می شده و برای جنگ های خارجی نیز در کاخ شهوند هست.