کاخ موزه ملت، کاخ سفید مجموعه سعدآباد

کاخ سفید علت نامگذاریش به دلیل سفیدی نمای بنا بوده و نام دیگرش کاخ موزه ملت هست که بزرگترین کاخ مجموعه 110 هکتاری کاخ سعدآباد است. این کاخ به امور اداری و تشریفاتی اختصاص داده شد و همینطور محل اقامت محمدرضا شاه و همسرش بود. در ساخت بنای کاخ موزه ملت سعدآباد هنرمندان زیادی شرکت داشتند و نقشه آن از مهندس خرسندی بوده و محاسبات فنی را بنارا لئون طاووسیان، پپسیان و بوریس روسی انجام داده اند. سنگ های مرمری که در سرسراهای کاخ سفید تهران به کار رفته، از معادن یزد و تربت حیدریه تهیه شده و سنگفرش کف ها توسط استاد لرزاده انجام شده اند. همینطور گچبری های زیبا و ظریف درون کاخ موزه ملت سعدآباد کار استادانی چون غلامرضا پهلوان، حسین کاشی، عبدالکریم شیخان و رضا ملائکه هستند. سبک ساخت این کاخ به صورت ایرانی _ رومی بوده و دارای چهار نورگیر اطراف سقف مرکزی، چهار ستون اصلی بزرگ در چهارسوی سرسرا است. پرده های بزرگی در کاخ موزه ملت بوده که در اطراف نورگیرهای سرسرا طبقه اول قرار گرفته و نقاشی های رنگ روغن با موضوع داستان شاهنامه توسط استاد حسین بهزاد و شاگردانش در سال 1320 رویش نقش بسته اند. تالارهای بزرگ کاخ سفید تهران با سبک فرانسوی تزیین شده و یکی از نفیس ترین آثار این گنجینه فرشی است که بافندگان آن ایرانی بوده اند. در سرسرای طبقه همکف مجموعه ای از کریستال ها از دوره قاجار و سفال هایی از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری نگهداری می شود و همچنین فرشی بزرگ با متراژ 145 متر مربع و دارای 140 رج به سفره خانه جلوه ای متفاوت می دهد. کاخ موزه ملت سعدآباد که در زمینی به مساحت 2164 مترمربع ساخته شده، روشنایی تالارش از لوسترهای ساخت ایتالیا و فرانسه بوده که بزرگترین آن 108 شاخه و همینطور پوشش روی دیوارهای تالار از پارچه های نفیس ابریشم، تافته و اطلس بود. سه چلچراغی که در سفره خانه طبقه اول قرار داشته، با آویزهای رنگارنگ به شکل میوه آنجا را روشن می کنند و متعلق به ماری آنتوانت، ملکه فرانسه هستند. جام های کریستال تراش خورده موجود در کاخ سفید تهران ساخت کارخانه باکارای فرانسه و چینی های موجود ساخت کارخانه رزنتال آلمان غربی با نشان سلطنتی هستند. تزئینات داخلی کاخ در سال 1345 تا 1349 به وسیله آذین کاران فرانسوی مطابق میل فرح تغییر پیدا کردند.

دیدنی های کاخی تاریخی

طبقه همکف

دارای تالار غذاخوری کوچک یا تالار جلسات، دفتر کار شاه معدوم، دستشویی خصوصی وی، ورودی سینما و موزه هنری، دفتر کار رئیس تشریفات، دفتر کار وزیر دربار، اتاق انتظار، اتاق بیلیارد، آرایشگاه خصوصی، سرسرای بزرگ ورودی، اتاق محافظین، رختکن مراجعه کنندگان و تالار پذیرایی است.

طبقه اول

دارای دو آپارتمان جداگانه و اختصاصی شاه و فرح در دو سوی سرسرا شامل خوابگاه، حمام و رختکن و همینطور سرسرای بزرگ اصلی، تالار تشریفات یا پذیرایی رسمی ویژه سفرا، دفتر کار فرح، تالار موسیقی و پذیرایی فرح، اتاق نشیمن خانوادگی، سفره خانه یا تالار غذاخوری تشریفاتی است. تالارهای بزرگ و مجلل این کاخ به دلیل اینکه به شیوه اروپایی ساخته شده اند، آثار با ارزش هنریش را از عتیقه فروشی و حراجی های هنری فرانسه خریداری کرده اند و همچنین اشیای دیگری در این کاخ قرار دارند که هدیه های مقامات ایرانی و خارجی به دربار پهلوی هستند. فرش هایی که در این مجموعه بوده، گنجینه ای گرانبها از هنر و میراث ایران هستند که به سفارش رضاخان بافته شده اند. دو ویترین در سرسرای طبقه همکف وجود داشته که اشیایی مانند سفالینه های ایران و همینطور اشیای نقاشی لاکی روغنی شامل قلمدان، قاب آینه، نسخه های خطی قرآن و جعبه، دعای کمیل، شاهنامه و دیوان حافظ مربوط به دوره های 12 تا 14 هجری قمری در آن نگهداری می شوند. همینطور فرشی بزرگ در این کاخ به مساحت 145 مترمربع و 140 رج بوده که بسیار به سفره خانه کاخ زیبایی بخشید. قدیمی ترین پرده نقاشی که در این کاخ موجود است، نقاشی رنگ و روغن نبرد لوتزن بوده که اثر آنیه لوفالکوته هنرمند سده 17 میلادی است. تابلوهای نفیسی از هنرمندان ایرانی و خارجی نظیر مارک شاگال، پل گوگن و فرشچیان در این کاخ موجود هستند. از دیگر آثار نفیس موجود در کاخ سفید تهران می توان به دو تابلوی سوخت روی چرم به سبک مینیاتور مکتب اصفهان دوره صفویه اشاره کرد. مجموعه ای زیبا از چینی های کارخانه سور فرانسه در این کاخ موجود بوده که یکی از زیباترین آنها چینی های سفید با تصاویر سبز و طلائی از ناپلئون بناپارت و نزدیکان وی بوده که نقاشان معروفی آن را کشیده اند و در گنجینه تالار تشریفات نگهداری می شود.

موزه هنر ملل

موزه هنری فرح پهلوی که بعدها موزه هنر ملل نام گرفت، آثارش شامل تمدن های پیش از اسلام، دوره اسلامی، هنر آفریقای سیاه، هند، خاور دور، مایاها و آثار هنر معاصر ایران و جهان هستند و بی شک باید آنان را دید.

قدیمی ترین پیانوی مجموعه سعدآباد

پیانوی دست سازی که قدمت آن حدود 130 سال است، در سرسرای طبقه اول کاخ موزه ملت سعدآباد قرار گرفت و ساخت هنرمند اتریشی _ آلمانی به نام "بکر" است که در روسیه به دستور آخرین تزار روس نیکلای الکساندروویچ رومانوف ساخته و در زمان سلطنتش به امپراطوری اتریش هدیه داده شد. این پیانو یکی از آثار شاخص موزه ملت است. در این پیانو نشان سلطنتی خاندان رومانوف ها را حک شده دارد. این پیانو فاقد پدال است، زیرا ویژگی پیانوهای اولیه نداشتن پدال بود و همینطور این پیانو دارای 52 کلاویه با روکش عاج فیل هست. درباره گرفتن این پیانو توسط خاندان پهلوی و ورودش به ایران هیچ سندی وجود ندارد.

ست مبلمان هندی

این ست مبلمان مشبک و منبت کاری شده، دارای 11 قطعه است و به گروهی از مبلمان متعلق بوده که چوب سیاه نام دارد. این چوب از درختی به نام آبنوس بوده که نوع خاصی از آن در معرض هوا به رنگ سیاه در می آید. این ست زیبای منبت کاری اثری از فرهنگ هندوستان بوده که شامل سبک خاصی از معماری معابد، نمایه هایی از گونه های جانوری و گیاهی و به فرم مبلمان انگلیسی قرن نوزدهم است. این اثر در سرسرای طبقه اول موزه ملت قرار دارد.

فرش ارجمند کرمان

این فرش در سالن انتظار طبقه اول کاخ موزه ملت قرار دارد و بافت بسیار ظریف و عالی داشته که بافت کارگاه ارجمند کرمان است.

مشخصات اثر

محل بافت: کرمان

نام طرح: لچک ترنج

رنگ زمینه: کرم

حاشیه: کرم

اندازه فرش: 145 متر مربع

نوع گره: فارسی

بافت: نامتقارن

جنس: پرز پشم

دو جام سبز و مجسمه

مجسمه ای که در وسط قرار دارد، کار ژرمن فرانسه بوده و جز اشیایی است که ژنرال دوگل به فرح دیبا هدیه داد. این دو جام اشیایی بوده که فرح دیبا آنها را از فرانسه خریداری کرده و متعلق به تاجگذاری ژوزفین و ناپلئون و ساخت امپریال سور است و یکی با علامت N و دیگری با علامت J مشخص شده اند.

ظروف رزنتال

ظروف غذاخوری زیبایی که ساخت کارخانه رزنتال آلمان است و به سفارش دربار ساخته شد، در اتاق پذیرایی طبقه همکف موزه وجود دارد که توجه همگان را به خود جلب کرده است. با این ظروف در جشن 2500 ساله از میهمانان خاص پذیرایی می کردند. این ظروف دارای نشان تاج با آبکاری طلا و همچنین حاشیه طلایی بوده که پشتشان مارک رزنتال دیده می شود.

درب و پنجره ارسی

از قرن 8 هجری قمری استفاده از عناصر هندسی و نمادها بر روی لوازم چوبی مانند منبر، درب امامزاده ها، صندوق مزار و رحل قرآن مرسوم بود، اما اوج رونق این هنر از اوایل قرن 9 هجری قمری بوده که صنعتگران از مشبک و گره چینی برای ساخت کاخ ها استفاده کردند و بعدها در دوره صفویه ارسی به معنای تعبیه شیشه های رنگی در چوب های مشبک استفاده شد. در سال 1346 تا 1349 هجری شمسی در بازسازی کاخ سفید تهران قسمت کتیبه به یکی از پنج دری های ارسی اضافه شد.