مسجد جامع قزوین، قدیمی ترین مسجد جامع ایران

در ایران شهرهای تاریخی و مهم کم نیستند. یکی از این شهرهای تاریخی که جاذبه های بسیاری را می توان در آن دید، شهر قزوین است. قزوین از جمله شهرهای مرکزی ایران است و در دوران مختلفی شاهد اتفاقات مختلفی بود. یکی از جاذبه های تاریخی این شهر، مسجد جامع قزوین است که در مطلب معماری مسجد جامع قزوین به معرفی بیشتر مسجد عتیق قزوین یا کهن ترین مسجد جامع ایران پرداخته ایم، پس با ما همراه باشید.

معرفی

در خیابان سپه، شهدای امروزه، بنایی به نام مسجد عتیق قزوین وجود دارد. این مسجد را می توان جز قدیمی ترین مسجد های ایران برشمرد که در سال 192 هجری قمری ساخته شده است. دستور ساخت مسجد جامع قزوین یا کهن ترین مسجد جامع ایران را هارون، خلیفه عباسی داده که سبک ساخت آن به شکل چهار ایوانی های معروف است. این مسجد در زمانی که مغول ها به قزوین حمله کردند، دچار تخریب شد، اما بعد از این دوران بازسازی و مرمت شد. مسجد جامع قزوین جز آثار ملی به ثبت رسیده است.

گذشته مسجد

همانطور که در بالا نیز گفته شد، مسجد عتیق قزوین به دستور هارون الرشید ساخته شد و به همین دلیل به نام طاق هارونی شهرت پیدا کرد. این مسجد را صاحب ابی العباس بن سریح و قاضی ابوالحسن محمد بن یحیی بن زکریا ساختند و اولین مرمت آن به دست ساوه منادی و ابواحمد کسائی در سال 393 هجری قمری انجام شد. در سال های مختلف و به دستور افراد مختلفی، قسمت هایی به این مسجد اضافه شد. در سال 413 قمری طبقه های صحن بزرگ به دستور سالار ابراهیم مرزبان دوباره ساخته شدند و در ادامه امیر زاهد خمار تاش در سال 509 دستور ساخت چاه خانه، مدرسه، صحن، گنبد، خانقاه و مقصوره بزرگ را داد. ملک مظفرالدین الب ارغون بن تعش، در سال 548 قمری سراچه دیگری را به صورت جدا که رو به قبله بود، می سازد. بعد از تمامی این تغییرات، در دوره صفویه قسمت های بسیار دیگری به این مسجد افزوده می شود. این مسجد در سال 1392 توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شد و به عنوان موزه سنگ و سفال شروع به کار کرد.

معماری مسجد جامع قزوین

همانطور که گفته شد، مسجد جامع قزوین به سبک چهار ایوانی ها ساخته شده و دارای سبک معماری دوران صفوی و سلجوقی است. معماری اسلامی این بنا در گنبد، مناره ها و صحن های آن به اوج خود می رسد. در بخش جنوبی این مسجد که دارای 3500 متر مربع مساحت است، گنبد آجری آن به چشم می خورد که دارای تزئینات بسیار زیبایی است. در این قسمت محراب مسجد وجود دارد که از مرمر و کاشی های رنگی ساخته شده است. بر روی برخی از دیوارهای این مسجد، گچبری هایی را می بینیم که به صورت کتیبه هستند و بر روی یکی از این کتیبه ها که در اطراف محراب قرار دارد، آیاتی از سوره بقره نوشته شده است. البته با توجه به تحقیقات و بررسی های گفته شده که قبل از حمله مغول ها این مسجد وسعت بسیار کوچکتری را از آن چیزی که امروزه می بینیم، داشته و در زمان بازسازی آن، در زمان صفویه به وسعت آن افزوده شد، بعد از دوران صفویه و در دوران قاجاریه نیز این بنا مورد بازسازی قرار گرفت و به شکلی که امروزه می بینیم، در آمد. از جمله قسمت هایی که در زمان صفویه به کهن ترین مسجد جامع ایران اضافه شده، ایوان ها است که ایوان شرقی در دوران قاجاریه مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. رواق های این مسجد به نام امام جماعت آن زمان نامگذاری شدند. طاق احمدیه یا طاق حلاج و طاق هارونی دو صفه هستند که بین رواق های جنوبی ساخته شدند. در این مسجد مکانی به نام آتشکده وجود دارد که در واقع دو شبستان در زیر گنبد امیر خمارتاش است. گفته می شود که بنای اصلی بر روی آتشکده ای مربوط به دوران ساسانیان ساخته شده است. ورودی اصلی این مسجد بسیار با شکوه و مجلل بوده و در قسمت شرقی مسجد قرار دارد. در حال حاضر این ورودی و ورودی دیگری در قسمت شمال غربی وجود دارند، با وجود آنکه در گذشته این مسجد ورودی ها و درهای بسیاری داشته است. در ورودی اصلی این مسجد قسمتی از یک کتیبه دیده می شود که تنها چندین کلمه از آن باقی مانده است. در ورودی قسمت شمالی نیز کتیبه ای وجود دارد که بر روی آن آیاتی از قرآن بر روی کاشی های لاجوردی نوشته شده اند. اگر به قزوین سفر کرده اید و از این بنای با ارزش دیدن کرده اید، تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.