آشنایی با شماری از مشهورترین اماکن تاریخی استان تهران

معمولا تهرانی ها در آخر هفته های خود یا از خانه بیرون نمی آیند یا اگر بخواهند به نقطه ای سفر کنند، راهی مسیرهای دوری همچون جاده های منتهی به شهرهای شمالی می شوند که در هر دو صورت، تنها زمان خود را از دست داده و موفق به کسب تجربه های جدیدی از دل تعطیلات نشده اند. استان تهران جاذبه های متعددی را در بطن خود داشته و گردشگران می توانند آخر هفته خود را به یکی از این جاذبه ها اختصاص دهند. با ما در مقاله مشهورترین اماکن تاریخی استان تهران همراه شده تا شما را با شماری از دیدنی ترین اماکن تاریخی استان تهران آشنا کنیم.

حمام مهدی خانی

حمام مهدی خانی یکی از بناهای قدیمی برجای مانده از دوران حکومت قاجاریان بر ایران هست. عمده مصالح بکار رفته در ساخت حمام مهدی خانی از آجر، ملات گل و آهک بوده و مساحت آن نیز تقریبا 900 مترمربع برآورد شده است. لازم به ذکر است که حمام مهدی خانی در کنار بازار بزرگ تهران واقع شد.

حمام روستای درده

روستای درده یکی از روستاهای وابسته به شهرستان فیروزکوه هست. حمام این روستا دارای پیشینه ای نزدیک به 200 سال بوده و بنای کلی ٱن که شامل یک گرمخانه مستطیل شکلی، طاق جناغی و سقف گنبدی به همراه نورگیر هست، از سیمان و ملات ساروج ساخته شده است. حمام روستای درده دارای رختکن با یک حوضچه کوچک در وسط آن و همچنین تعدادی سکو جهت نشستن هست. این حمام درست در بخش مرکزی روستای درده قرار گرفت.

حمام انصاری

حمام انصاری یکی از معروف ترین بناهای تاریخی تهران است که در آخرین سالهای سلطنت قاجار در شهر تهران ساخته شده و به استناد سنگ نوشته های تاریخی موجود در ساختمان بنا، زمان ساخت و احداث آن مربوط می شود به سال 1334 هجری شمسی. این حمام که دارای بخش هایی نظیر آتشدان، رختکن، کفشکن و گرمخانه بوده، با هنر سنتی ایران نظیر آجرکاری، کاشی کاری، عرقچینی، گچبری و آجرچینی به بهترین شکل ممکن تزئین شده و به دلایل مهمی از جمله تاریخی بودن و موقعیت مکانی ویژه آن در فهرست آثار ملی کشور با شماره 4569 ثبت شد. این بنا در حال حاضر به رستوران تبدیل شده است.

حمام قبله

از معروف ترین بناهای تاریخی تهران که اکنون در خیابان پانزده خرداد یا همان بازار نایب السلطنته قرار گرفته، حمام قبله هست. این حمام توسط خواهر شاه طهماسب از شاهان سلسله صفویان ساخته شده و در دل آن یک مدرسه در کنار یک تکیه به چشم می خورد. این بنای به یادگار مانده از حکومت صفویان در پایتخت ایران دارای بخش های مختلفی از جمله بینه، ورودی، رختکن، آتشدان، گرمخانه بوده و در بعضی از قسمت های خود مانند گرمخانه، سردر ورودی و همچنین بینه با تزئیناتی مزین شده است.

قلعه گبری

قلعه گبری در جنوب شرقی شهر ری، در شهرک علائین و محلی به همین نام واقع شده و از جمله بناهای قدیمی است که قدمت آن به 2000 سال پیش می رسد. این قلعه که مساحتی در حدود 3000 متر مربع دارد، در دوره ساسانیان ساخته شده است. برج و باروهای این قلعه در طی قرن ها به دلیل فرسایش تخریب شده و امروز تنها دیوارهای طولانی و مرتفع از خشت و گل برجا مانده است. پیش از انقلاب از این قلعه به عنوان کارخانه باروت سازی استفاده میشد و پس از مرگ صاحب آن، این قلعه در اختیار آستان عبدالعظیم قرار گرفت. از آنجا که فضای داخلی قلعه از اهمیت چندانی برخوردار نیست و به جهت مرتفع بودن دیوارها و قرار گرفتن این قلعه بر روی تپه، اکنون از آن به عنوان انبار استفاده می شود.

مردآویج زیاری، بنیانگذار سلسله آل زیار (مرگ 313 خورشیدی) در این مکان دفن شده است. این قلعه باستانی در ابتدا برای حفظ جان و مال ساکنان اطراف قلعه از حملات دشمنان ساخته شد و پس از آن نیز به مکانی برای اسکان سربازان ساسانی تبدیل گشت.

قلعه فیروزکوه

قلعه فیروزکوه مربوط به سده 6 و 7 ه.ق است و در فیروزکوه، مرکز شهر واقع شد. این اثر در تاریخ 25 اردیبهشت 1380 با شماره 3831 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. قلعه فیروزکوه در زمان حکومت ساسانیان ساخته شده و بطور کلی دارای سه بخش گسترده هست: بخش اول مربوط به این قلعه باستانی در برگیرنده نواحی قدیمی تر شهرستان فیروزکوه بوده و بخش دوم آن با ساخته شدن خانه های متعدد مسکونی با دیواره های خشتی، آب انبارهای مختلف، چاه های آب فراوان و همچنین برج های کوچک دیده بانی جلوه می کند. در نهایت هم بخش سوم این قلعه اختصاص پیدا می کند به ناحیه ای که از پشت دروازه قلعه آغاز و تا رسیدن کوه ها امتداد پیدا کرده است و در آن ارگ حکومتی ساخته شد.

قلعه کامین

در سالهای بسیار دور، قلعه ای به نام کامین تبدیل شده بود به اصلی ترین پناهگاه مردم شهر ری و از جان و ناموس آنان در برابر هجوم دشمنان و بیگانگان محافظت میکرد. این قلعه تاریخی در اثر فرسایش ناشی از گذر زمان و همچنین وقوع حوادث طبیعی نظیر زلزله در منطقه و البته جنگ های طولانی مدتی که کشور ما در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود با آنان مواجه بوده، امروزه تنها به یک خرابه باشکوه تاریخی تبدیل شده که میتوان با حضور در موقعیت مکانی آن، جلال و اهمیت چنین سازه باستانی و ارزشمندی را درک کرد.

طبق نوشته های موجود در کتب تاریخی مربوط به این مکان، قدمت قلعه کامین بر می گردد به سالهای نخست ورود اسلام به ایران و آنطور که مشخص شده، این قلعه تاریخی در گذشته های بسیار دور از چهار برج خشتی برخوردار بوده است.

قلعه ایرج

اگر روزی قصد تهرانگردی پیدا کردید، پیشنهاد می کنیم حتما از قلعه ای تاریخی به نام ایرج که دارای مساحتی نزدیک به 240 هکتار بوده و از جمله بزرگترین دژهای باستانی کشورمان بحساب می آید، بازدید نمایید. قلعه ایرج در حوالی روستای عسکرآباد که از سری بخش های تابع شهرستان ورامین بوده، قرار گرفته است. دور تا دور دیوارهای بیرونی این قلعه پر شد از سنگرهایی که در حدفاصل 100 متری از آن واقع شده اند. دیوارهای قلعه ایرج از ارتفاع 15 متری برخوردار هستند و نقشه کلی این سازه قدیمی به شکل مستطیلی طراحی و اجرا شده است. به گواهی تاریخ، قدمت این قلعه چشم نواز ایرانی باز می گردد به سه هزار سال پیش و مصالح بکار رفته در آن نیز عمدتا خشت و گل هستند.

برج نقاره خانه

برج نقاره خانه نام یکی دیگر از قلعه های تاریخی قرار گرفته در نزدیکی شهر تهران است که البته در حال حاضر چیز خاصی از آن برای دیدن باقی نماند. این قلعه از پیشینه تاریخی بسیار طولانی برخوردار است و آنطور که در خصوص آن نقل می شود، به دستور یکی از خلفای عباسی در همان سده های نخست دوران خلافت عباسیان در ایران ساخته شده است.

دژ رشکان

دژ رشکان قلعه ای است که نام آن از کلمه ارشک بنیان گذار سلسله اشکانیان گرفته شد. این قلعه تاریخی برجای مانده از دوره حکومت اشکانیان زمانی همچون یک دژ مستحکم دفاعی از نقطه نقطه شهر ری محافظت میکرد و از جمله نخستین قلعه های دفاعی ایجاد شده در شهر ری قدیم تلقی میشد. قلعه رشکان که عمدتا با مصالحی نظیر ساروج و لاشه سنگ ساخته شده، تا سالهای پایانی حکومت قاجار تقریبا بخش های بسیاری از آن جهت بازدید عموم باقی مانده بود که متاسفانه از این بخش ها امروزه دیگر چیزی به یادگار نمانده و حدودا بیشتر قسمت های این قلعه تاریخی تهران از بین رفته است.

ناراحت کننده است اگر بدانید که بیشترین آسیب وارد شده به چنین جاذبه تاریخی به سبب انجام مراحل خاکبرداری در موقعیت مکانی آن جهت تولید سیمان برای کشور بوده و در هیچ کدام از زمان های انجام چنین فرایندهای عمرانی حتی پیامی به عنوان هشدار از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی ایران صادر نشد و گویی که آنان یا از این اقدامات صورت گرفته بی اطلاع بوده اند یا خاکبرداری از چنین مناطق ارزشمندی را جزئی از دلایل تخریب یک اثر ملی و تاریخی بحساب نمی آوردند.

آسیاب کهک

کهک نام آسیابی است قدیمی در شهر تهران و موقعیت کنونی آن تقاطع بلوار مرزداران و اتوبان یادگار امام، خیابان لادن، حدفاصل مجتمع مسکونی المهدی و بوستان انارستان هست. این آسیاب باستانی با توجه به تاریخ درج شده در وقف نامه آن یعنی سال 1260 هجری قمری از پیشینه تاریخی بسیار طویلی برخوردار بوده و می توانید آن را سازه ای متعلق به عصر حکومت سلسله زندیان یا صفویان بدانید. آسیاب کهک دارای قسمت هایی مانند ورودی، بارانداز و چشمه طاق هست.

آسیاب آبی رباط کریم

آسیاب آبی رباط کریم مربوط به دوره قاجار است و در رباط کریم، جنوب شرقی محله بازارک واقع شد. این اثر در تاریخ 2 بهمن 1382 با شماره 10821 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. سردر ورودی این آسیاب دارای یک ایوان کوچک و طاقی با قوس پنج و هفت کار بوده و سنگ آسیاب نسبتا بزرگی نیز در قسمت زیرین آن جای گرفته است.

آسیاب والی

آسیاب والی مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان مازندران، خیابان والی واقع شد. این اثر در تاریخ 3 بهمن 1379 با شماره 3029 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آسیاب والی توسط شخصی به نام قاسم خان والی در سال 1250 هجری قمری و در بخش شمال شرقی حصار صفوی ساخته شد. آب مورد نیاز این آسیاب از قنات آب سردار تامین می شود و نوع معماری بکار رفته در ساخت و احداث چنین آسیاب بزرگی نیز هماهنگ با دیگر بناهای ساخته شده در عصر قاجار بوده و دارای 12 طاق چشمه گنبدی و سه طاق آهنی هست. آسیاب والی از سه بخش آسیاب، بارانداز و مسکونی برخوردار بوده و دارای مساحت کلی 850 متر مربع است.