آشنایی با شماری از قلعه های دیدنی استان هرمزگان

ایرنا/ این خبر به جهت آشنایی با شماری از قلعه های دیدنی استان هرمزگان برای شما نگارش شده است.

قلعه پرتغالی های قشم

قلعه پرتغالی ها یکی از جاذبه های دیدنی جزیره قشم است که در انتهای شمال شرقی جزیره و در ساحل دریای خلیج فارس قرار دارد.

این قلعه تاریخی با مساحت بیش از 2 هزار مترمربع از سنگ های آهکی و گچی، با ملات ساروج محلی ساخته شده و طی یک قرن، چندین بار استحکام آن افزایش یافته است.

دیوارسازی قلعه با سنگهای مرجانی و سنگ لاشه و ملات گچ و ساروج به شکل بناهای عهد ساسانی انجام گرفته است؛ در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد.

چهار لوله از این لوله ها را در اطراف درب ورودی پاسگاه های قدیمی شهر قشم و لافت نصب کرده اند و چند لوله توپ دیگر نیز به بندر لنگه حمل شده است.

این دژ راست گوشه است، چهار برج در چهار گوشه و بازوهایی بلند دارد که توپ و منجنیق ها بر روی پهنای آن مستقر می شدند.

قلعه قشم کاربردی چون یک انبار بزرگ یا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته که در مواقع اضطراری به دیگر دژها کمک می رساند.

قلعه پرتغالی های قشم در سال 1507 میلادی به فرمان «آلفونسو آلبوکرک» دریانورد پرتغالی در جزیره قشم احداث شد.آلبوکرک جزایر دهانه خلیج فارس را تصرف کرده و از این طریق بر راه بازرگانی دریایی بین هند و اروپا تسلط یافت.

چیرگی پرتغالی ها بر این آبراهه مهم دریایی 110 سال طول کشید؛ در این مدت آنها به ساختن دژها و استحکاماتی پرداختند که از آن جمله دژهای هرمز، قشم و لارک است.

سرانجام در سال 1623 میلادی این قلعه و دیگر پایگاه ها در دهانه خلیج فارس را یکی از سرداران صفوی متصرف شد و ایرانیان تا امروز براین پرارزش ترین آبراهه دنیا چیره هستند.

در آبان 1387 نیز درپی حفاری های شرکت برق در محدوده 500 متری قلعه پرتغالی ها، تونل قدیمی متصل به این قلعه در شهر قشم کشف شد.

این تونل که به قلعه پرتغالی ها متصل می باشد، راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی و همچنین مکان نگهداری مهمات نظامی آنان بوده است؛ این تونل تا محدوده میدان سعدی شهر قشم به طول حدود سه کیلومتر ادامه دارد.

قلعه هرمز

قلعه پرتغالی های هرمز در یک کیلومتری از اسکله اصلی این جزیره در ساحل و مشرف به آبهای نیلگون همیشه خلیج فارس واقع شده که از نقاط دیدنی استان هرمزگان واقع در جنوب ایران است. این قلعه به دلیل قرار گرفتن در این جزیره سرخ رنگ و رویایی به عنوان قلعه هرمز نیز معروف است.

قلعه پرتغالی های هرمز یکی از چندین قلعه ای است که به همین نام در جنوب ایران توسط پرتغالی ها ساخته شده است؛ پرتغالی ها در زمان اشغال ایران این ساختمان ها را برای اسکان نظامیان و اغلب در فاصله ای کوتاه از بندرگاه های اصلی می ساختند.

این قلعه تاریخی که یادگاری از دوران اشغال مناطق جنوبی ایران توسط پرتغالی ها و یادآور اشتغل استعمار پیر انگلیس است، به دست سردار امام قلی خان آزاد شد و امروز به عنوان نماد مبارزه با استکبار و شجاعت سربازان ایرانی برای آزادسازی این جزیره مهم بوده که آثار و ادوات باقیمانده در این قلعه حکایت از مبارزه سخت با متجاوزان بوده است.

این قلعه که در ضلع شمالی جزیره هرمز و در ساحل دریا قرار دارد، به فرمان آلفونسو آلبوکرک دریانورد پرتغالی، در محلی موسوم به «مورنا» احداث شد و در سال 1377 با شماره ثبتی 1998 در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفت.

تاسیسات این قلعه شامل انبارهای تسلیحات، آب انبار (برکه) و اتاق هایی با سقف هلالی است؛ در زمان شاه عباس که استعمار پرتغالی ها در ایران پایان داده شد، این قلعه به دست امام قلی خان از سرداران شاه عباس فتح گردید.

قلعه به شکل چند ضلعی نامنظم است اما ساختمان آن بسیار محکم و دیوارهایی به قطر سه و نیم متر با چند برج به ارتفاع 12 متر دارد.

قلعه فین

قلعه فین در فاصله 95 کیلومتری بندرعباس و در بخش فین واقع شده است.

قلعه فین بر روی تپه ای مرتفع و مشرف به راه های ارتباطی منطقه قرار دارد؛ این قلعه و تپه طبیعی آن فضای بزرگی به طول 290 متر وعرض 180 متر را در بر میگیرد.

این قلعه که به احتمال زیاد در زمان ساخت جنبه نظامی داشته است، از روی سفال های کشف شده آن میتوان حدس زد که قدمتش به قرونه میانه اسلامی یا دقیق تر آن به دوره ایلخانی و تیموری نسبت داد، با این حال، این بنا تا دهه های اخیر نیز مورد استفاده خان های منطقه قرار داشت.

در حاشیه قلعه و بر روی دامنه تند آن الحاقاتی از سده اخیر با اسکلت فلزی و آجر و سیمان و کاشی دیده می شود که در دوره های بعد به فضای قلعه افزوده شده است.

از وجود برج هایی که در هر یک از گوشه ها قرار گرفته، میتوان حدس زد نقشه واقعی این قلعه چند ضلعی نامنظمی بوده که بوسیله برج های مدوری محافظت می شده است.

در داخل دیوارهای قلعه تیرکش های عمودی و پنجره هایی با اطاق جناغی تعبیه شده است؛ در ضلع غربی برج مدور دیگری دیده می شود که 3.80 متر قطر دارد و در فضای درونی آن هم اکنون 2 طبقه مشاهده می شود.

ارتفاع مجموعه این طبقه ها حدود هفت متر و سطح طبقه دوم در ارتفاع 4.50 متری قرار دارد و درون این برج نیز طاقچه ها و تیرکش هایی وجود دارد.

قلعه فین نسبت به زمینهای پیرامون حدود 6 متر ارتفاع دارد. در گوشه شمال شرقی برج مدوری قرار دارد که بخش زیادی از آن فرو ریخته و تنها دیواری به طول 8.40 متر از آن باقی مانده است.

قلعه فین به شماره 7270 در سال 1381 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است، در زلزله سال 1386 کمی خسارت دید و حال ویرانه های ی از برج ها و فضاهای معماری آن را میتوان بر ارتفاعات این تپه مشاهده کرد.

قلعه گوهران بشاگرد

قلعه گوهران آثار به جا مانده از دوران قاجار در منطقه بشاگرد بر فراز تپه ای به دست معماران بومی ساخته شده که این قلعه دارای یک حسینیه و مسجد است.

از آنجا که گوهران در گذشته همواره مورد هجوم دشمنان قرار میگرفت لذا خان های گوهران دستور ساخت این بنای مستحکم را دادند تا بتوانند از خود و خانواده حکومت و شهرشان دفاع کنند.

این بنا کاربرد نظامی داشته، سه ضلع آن پرتگاه بوده و در ضلع دیگر آن خندق بزرگی با عمق 60 متر بوده تا از ورود دشمن به داخل قلعه جلوگیری شود و تنها راه ورود به قلعه ضلع شرقی آن است .

یکی از عجایب این بنا در آن زمان وجود یک چاه عمیق بیش از 200 متر از داخل قلعه تا عمق رود خانه حفر کرده بودند که آب اشامیدنی قلعه را فراهم میکرد؛ این قلعه به 2 قسمت محل زندگی خان و محل زندگی سربازان تشکیل شده است.

ملات و مصالح بکار رفته در این بنا گِل و سنگ است و قلعه گوهران واقع در شهرستان بشاگرد در شرق استان هرمزگان است اما صد افسوس که یکی از مکانهای ناشناخته این منطقه جنوبی بشمار می رود.

قلعه بی بی مینو

قلعه هزاره یا قلعه بی بی مینو واقع در بخش مرکزی شهرستان میناب تنها بنای تاریخی موجود در این شهر است.

قلعه هزاره میناب نیز تا اواخر دوره قاجاریه مرکز حکومت بوده است؛ مردم بومی این قلعه را بی بی مینو می نامند و معتقدند که در روزگاران گذشته 2 خواهر به نامهای بی بی مینو و بی بی نازنین این قلعه را ساخته و در آن زندگی می کردند.

گویا در گذشته 2 قلعه وجود داشته است که یکی از این قلعه ها به نام بی بی نازنین ویران شده و تنها قلعه باقیمانده به نام قلعه هزاره یا قلعه بی بی مینو شهرت یافته است.

قلعه هزاره تا اواخر دوره قاجاریه مرکز حکومت محلی و در اطراف آن، خندقی کنده شده بود. آن زمان همیشه 100 سرباز مسلح در قلعه هزاره مستقر بودند و نگهبانی می داده اند.

قلعه هزاره بی بی مینو در سال 1382 هجری شمسی در لیست آثار ملی به ثبت رسیده و به همین جهت ارزش معنوی آن برای مردم میناب و استان بیش از پیش ضرورت یافته است.

قلعه کمیز

قلعه کمیز در روستایی به همین نام کمیز در 12 کیلومتری شهرستان رودان قرار دارد که تاریخچه ساخت آن را کارشناسان مربوط به دوران صفویه و قاجاریه می دانند؛ یعنی بیشتر آثار بدست آمده از این قلعه مربوط به اسلام میانه و دوره های ایلخانی تا صفوی می باشد.

این قلعه بر فراز یک پشته صخره ای ساخته شده که پی بنا با مصالح قلوه سنگ و دیوارهای آن با خشت های قالبی به ابعاد 25*25*5 و 30*30*8 سانتیمتر است؛ این بنا دارای حصار بیرونی و چهار برج هست.

مساحت ساختمان قلعه به یک هزار متر و روی هم رفته وسعت آن با احتساب حصار اطراف به 18 هکتار می رسد.

روستای قلعه کمیز رودان همانطور که از ساختمان و برج و باروهای آن پیداست، متحمل نبردهای متعددی با دشمنان خارجی بوده است.

در نقشه روستای قلعه کمیز مشاهده می شود، وجود خانه های سنگی و قبرهای قدیمی در اطراف کوهها و سنگ نوشته هایی با خط میخی، سبک زندگی دور از مرکز را نشان می دهد.

براساس مقاله آشنایی با شماری از قلعه های دیدنی استان هرمزگان باید بدانید که در تاریخ دهم دی سال 1381 قلعه کمیز با شمار ثبت 6763 به عنوان یکی از آثار ملی استان هرمزگان ثبت شد.

قلعه کمیز هرمزگان در سال 1390 درپی وقوع طوفانی شدید که با بارش باران و سیل همراه بود، تخریب شد و به قسمتهای زیادی از روستا و خود قلعه آسیب دیدند.

این حادثه باعث شد تا سازمان میراث فرهنگی هرمزگان در همان سال (1390) این قلعه را با هزینه ای افزون بر 500 میلیون ریال برای نخستین بار مرمت کند.