ارائه توضیحاتی درباره جزئیات و روند ثبت ملی باغ هشت هکتاری رامسر

ایرنا/ براساس خبرهای بدست آمده، ارائه توضیحاتی درباره جزئیات و روند ثبت ملی باغ هشت هکتاری رامسر صورت پذیرفت.

باغ هشت هکتاری رامسر شاید در نگاه اول محوطه ای به حال خود رها شده به نظر برسد؛ فضایی به هم ریخته و در عین حال سرسبز که در گوشه و کنارش تعدادی درخت کهنسال، تکه های سفال، ردی از دالان های سرسبز و همچنین سازه های معماری که حالا دیگر مخروبه شده اند، خودنمایی می کند. با این اوصاف اما حال و هوای باغ و فضاهای معماری به جا مانده، این کنجکاوی را پیرامون سرگذشت باغ و چرایی جانمایی فضاهای معماری بر می انگیزد!

به گفته کارشناسان، شواهد و مستندات تاریخی گویای آن است که باغ هشت هکتاری دوران باشکوهی را از سرگذرانده و زمانی برای خودش جایگاهی داشت. از انتساب باغ به مقر حکمرانی حاکم سلسله آل کیا در گذشته های دور تا انجام فعالیت هایی شامل اصلاح و تلقیح دام و برخی اقدامات مطالعاتی علوم کشاورزی و منابع طبیعی طی دوران معاصر در حافظه این باغ ثبت شده است.

با همه این اوصاف و ویژگی های باغ، ثبت آن سالهاست که به سرانجامی نرسیده و سرنوشت این محدوده تاریخی، فرهنگی و طبیعی را در هاله ای از ابهام قرار داده است. نگرانی ها پیرامون سرنوشت نامعلوم باغ هشت هکتاری رامسر تا جایی پیش رفت که گروهی با ثبت یک هزار و 145 امضا در یک کارزار اینترنتی خواستار آن شدند که باغ هشت هکتاری هر چه سریع تر در فهرست آثار ملی قرار گیرد.

براساس متون تاریخی این باغ در فاصله بین سالهای 750 تا 769 هجری قمری محل حضور و حکمرانی حاکم منطقه محال ثلاث تنکابن بودکه استقرار فرهنگی در این محدوده را ثابت می کند. براساس آنچه که در کتاب "تاریخ گیلان و دیلمستان" اثر سید ظهیرالدین مرعشی آمده این منطقه در مقطعی محل حضور حاکم سلسله آل کیا بود. بقایایی که اثبات می کند که این منطقه همان "گرمه رود" قرن ششم و هفتم هجری است.

سال 1310 خورشیدی درست در زمان پهلوی اول این محوطه به عنوان باغ پژوهشی وزارت کشاورزی طراحی و مطالعات پایه ای علوم کشاورزی و منابع طبیعی (اعم از دامی، باغی و زراعی) در آن انجام شد. محوطه ای با کاربری کشاورزی اداری (موسسه تحقیقات کشاورزی) با نظام کرتی و آمایش شده که جانمایی چند بنا در آن نشان می دهد، فعالیت هایی شامل اصلاح و تلقیح دام در آنجا انجام میشد.

به گفته کارشناسان منابع طبیعی، کاشت درختان در این باغ نیز به صورت ردیفی و منظم در 2 دالان (کریدور) عمود بر هم در طول و عرض باغ طراحی و اجرا شده است. قطر برخی درخت های چنار بین50 تا 100 سانتیمتر و ارتفاع آنها بین 20 تا 35 متر است.

در بخش مرکزی و عرض باغ نیز به طول 200 متر و عرض پنج متر درختان اوکالیپتوس با عمر 80 سال و با قطرهایی بین 50 تا 60 سانتیمتر و ارتفاع 25 متر وجود دارد. همچنین گونه های بومی و باارزش جنگل های هیرکانی با تجدید حیات طبیعی و تنوع زیستی بالا نیز در این باغ روییده است.

یک کارشناس میراث فرهنگی گفت: این عرصه جزیی از باغ پژوهشی طراحی شده ای است که سال 1310 خورشیدی در زمان پهلوی اول اجرایی شد. ضمن اینکه در سالهای 1310 و 1311 که مراحل اولیه طراحی باغ فلاحت سابق در حال انجام بود، بقایا و اشیای تاریخی و فرهنگی در این عرصه کشف شد که استقرار فرهنگی در این محدوده را ثابت می کند. اشیاء بدست آمده از این باغ همان زمان به تهران منتقل شد و اکنون در موزه جواهرات بانک مرکزی نگهداری می شود.

محمد قاسم کفاشی اظهار کرد: پرونده این محوطه ابتدا سال 1385 همراه با 11 اثر ارزشمند دیگر رامسر برای ثبت در فهرست آثار ملی به وزارتخانه ارسال شد. اما به دلیل اینکه آن زمان قرار بود طراحی هایی نظیر چهار باغ در این منطقه اجرایی شود ثبت ملی این پرونده از دستور کار خارج شد.

به گفته وی، ثبت ملی ساختمان بانک ملی مرکزی رامسر، پژوهشکده مرکبات، باغ 33 هکتاری، مابقی اجزای مجموعه فرهنگی و تاریخی رامسر و باغ هشت هکتاری با هدف تکمیل پرونده ثبت جهانی که سال 2007 در فهرست موقت یونسکو قرار گرفت، انجام شد.

این کارشناس میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: در سال جاری نیز این پرونده بار دیگر بروزرسانی و به شورای ثبت فرستاده شد. شورای ثبت نیز بررسی پرونده را به اخذ رأی پژهشکده باستان شناسی پیرامون تاریخی بودن و ارزش ثبتی منوط کرد که این رأی نیز دریافت و همراه با پرونده به اداره کل ثبت آثار ارائه شد. پس از آن اعلام شد نقشه بروز شده UTM باید از سوی وزارتخانه تایید شود. در همین راستا هفته گذشته مستندات درخواست شده هم به پژوهشگاه میراث فرهنگی فرستاده شد. به بیانی ساده تر در حال حاضر پرونده تکمیل شده و بدون نقص در اختیار وزارتخانه قرار دارد.

کفاشی با بیان اینکه پرونده باغ هشت هکتاری رامسر دارای سه بخش تاریخی، طبیعی و فرهنگی است، افزود: با توجه به اینکه این منطقه قدمت تاریخی دارد و پژوهشکده باستان شناسی این امر را تایید کرده، میتوان اطلاعات باارزشی را از این محل کسب کرد.

به گفته وی، براساس مستندات محوطه تاریخی هشت هکتاری پنج بند از 15 بند ثبت آثار تاریخی را در خود جای داده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رامسر با بیان اینکه ثبت این اثر تاریخی در مرحله تهیه مدارک و نهایی شدن قرار دارد، پیرامون علت زمان بر شدن آن گفت: تعدادی بنای ارزشمند در باغ هشت هکتاری وجود دارد که کارشناسان در حال برداشت پلان آنها هستند تا نقشه ها تهیه و در پرونده ثبتی قرار گیرد.

نادر سحرخیز اظهار کرد: یکی از معیارهای ثبت یک اثر تاریخی صرفا حفظ حرایم و عرصه آن نیست بلکه جمع آوری اطلاعات تاریخی و نشانه های تاریخی که در این بناها وجود دارد نیز دارای اهمیت است. حدود 10 تا 12 بنای تاریخی از جمله ساختمان اصطبل، سازه مرکز تحقیقات و انبار سازه های معماری باغ هستند.

وی با بیان اینکه ثبت یک اثر تاریخی به معنی نفی مالکیت یک محوطه تاریخی نیست، خاطرنشان کرد: پس از ثبت اثر در فهرست میراث ملی، ضوابط میراث فرهنگی ابلاغ می شود تا مالک براساس آن فعالیت کند و ضوابط عرصه و حریم آثار تاریخی شامل حال محدوده ثبت شده می شود.

به گفته این مسئول، باغ هشت هکتاری بخشی از پژوهشکده کشاورزی رامسر است که در فهرست آثار ملی قرار دارد.

وی اظهار کرد: در عکسهای هوایی هم می بینیم که این باغ در امتداد مرکز تحقیقات و تکمیل کننده آن است. مراکزی از این دست کاربری علمی و تحقیقاتی دارند و همین که ضوابط میراث فرهنگی موجب حفظ این عرصه ها و از بین نرفتن کاربری آن می شود، اهمیت زیادی دارد.

ثبت ملی باغ هشت هکتاری رامسر و تعیین ضوابط عرصه و حریم برای این محوطه نه تنها کارکرد باغی و ویژگی های تاریخی این مجموعه را حفظ می کند بلکه شگفتی های کهن آن که تاکنون مسکوت مانده را نیز معرفی می کند. از سوی دیگر ضوابط میراثی سبب می شود که هرگونه خدشه بر هویت باغ که جزیی از پرونده ثبت جهانی منظر طبیعی و تاریخی رامسر است، برطرف شود.

پرونده ثبت جهانی منظر طبیعی و تاریخی رامسر سال 2007 در فهرست موقت یونسکو قرار گرفت که به گفته کارشناسان تا زمان به حداقل رسیدن مداخلات مستقیم شهری از جمله جمع آوری سازه نیمه تمام مجتمع فرهنگی در عرصه باغ 33 هکتاری و به حداقل مداخلات در این فهرست قرار دارد.