کنار صندل جیرفت و آثار وقفه ای 15 ساله که تخریب را شدت بخشید

ایرنا/ این خبر پیرامون کنار صندل جیرفت و آثار وقفه ای 15 ساله که تخریب را شدت بخشید، برای شما نوشته شده است.

اوایل دی جاری بود که بعد از 15 سال میراث فرهنگی کرمان اعلام کرد کاوش ها در تپه باستانی کنار صندل جیرفت آغاز می شود اما حالا سرپرست این کاوش می گوید تخریب ها آنقدر گسترده بوده که فعلا مجبورند بیشتر بر روی مرمت تمرکز کنند و بعد به کاوش های بیشتر بپردازند.

قدمت این منطقه باستانی در نزدیکی شهر جیرفت واقع در جنوب استان کرمان تا چهار هزار و 600 سال پیش تخمین زده می شود و از ارزش بالایی از نظر میراث فرهنگی برخوردار است.

جیرفت با وجود ارزشهای فراوان تا پیش از سال 1380 از لحاظ باستان شناسی تقریبا ناشناخته بود، اما یک باره در درجه نخست اهمیت سایتهای باستان شناسی غرب آسیا قرار گرفت. به گفته یوسف مجیدزاده که نخستین سرپرست تیم کاوش کنار صندل بوده، مدارک موجود، غنای هنری آثار بدست آمده و کمیت و کیفیت آنها نشان داد که حوزه فرهنگی هلیل رود در اوایل هزاره سوم قبل از میلاد بزرگترین مرکز صنعتی تجاری شرق باستان در زمینه تولید و صدور کالاهای ساخته شده از انواع سنگ صابون، مرمر و مفرغ به سایر مراکز تمدنی منطقه از جمله بین النهرین بوده است.

اما در حالی که طی چند هفته اخیر خبر خوشحال کننده آغاز کاوش ها از این تپه باستانی را شاهد بودیم، یکباره نقل قولی از سرپرست تیم کاوش آمد که وسعت خرابی های چندین ساله بی توجهی ها به این محوطه زیاد است که خبرنگار برای کسب جزئیات بیشتر به سراغ سید منصور سید سجادی سرپرست تیم کاوش و مرمت که به عنوان ناجی شهر سوخته سیستان و بلوچستان نیز شناخته می شود، رفت و با وی گفت و گو کرد.

وی گفت: در بیشتر محوطه های حفاری شده کنار صندل کمتر از موادی همچون سنگ، فلز و بیشتر از خشت و گل استفاده شده است و اگر رسیدگی نشود به دلیل تغییرات جوی و باد و باران صدمه می بینند.

سید سجادی افزود: 15 سال به این محوطه ها رسیدگی نشده است و این مساله موجب شده تخریب ها شدیدتر شود.

این باستان شناس برجسته کشورمان ادامه داد: اگر یکی از دیوارها و ساختارها صدمه ببیند در صورتی که در همان زمان مرمت شود، هم هزینه کمتری خواهد داشت و هم از تخریب دیگر قسمتها جلوگیری می شود.

وی پیرامون کنار صندل جیرفت و آثار وقفه ای 15 ساله که تخریب را شدت بخشید، یادآور شد: باتوجه به شرایط موجود، اولویت ما در کنارصندل حفاری و کاوش گسترده نیست و در درجه اول به دنبال حفظ و احیای کارهای گذشته هستیم و تمرکز را بر مرمت و حفاظت از آثار گذاشته ایم.

سید سجادی با بیان اینکه کار را بر روی پنج نقطه مهمتر آغاز کرده ایم و تمیزکاری های اولیه را نیز انجام دادیم، افزود: کار اصلی مرمت را هم از هفته جاری آغاز می کنیم.

وی اضافه کرد: تلاش می کنیم با کسب اعتبار لازم سال آینده کار کاوش را هم در کنار کار مرمت انجام دهیم.

سید سجادی بیان کرد: در محدوده بسیار کوچکی در زمینه کاوش کار می کنیم و اعتبار بیشتری را به مرمت اختصاص داده ایم.

وی گفت: یکی از همکاران در حال بازسازی نقش برجسته ای است که نحوه نگهداری از آن مناسب نبوده و بخش زیادی از آن تخریب شده است.

این نقش برجسته که به گفته سید سجادی بیشتر آن تخریب شده، در واقع یک پیکره بر روی خشت است که در زمان کاوش نیم تنه ای شامل دستها و دامن آن باقی مانده بود. این نقش برجسته خشتی با قدمتی حدود چهار هزار و 500 ساله، یک مرد با دامن منقوش را نشان می دهد که 2 بازوی برهنه با دستانی بسته شده در مقابل سینه دارد. دامن این مجسمه با رنگ های سیاه و قرمز با اشکال لوزی شکلی تزئین شده اند و بالاتنه آن با رنگ زرد پوشیده شده است.

سرپرست کاوش و مرمت محوطه باستانی کنار صندل افزود: همه تخریب ها قابل جبران اما حیف است که در همان موقع به درستی نگهداری نشود و مجبور به جبران شویم.

وی با اشاره به اینکه سکوهای کنارصندل شمالی صدمه بیشتری دیده است، یادآور شد: نیرو، انرژی و اعتباری که می توانست صرف کار پژوهشی شود را برای مرمت و جبران آثار آسیب دیده گذاشته ایم.

سید سجادی افزود: جبهه غربی تپه کنارصندل جنوبی که فکر می کنیم دروازه ورودی محوطه آنجا بوده، یک برج داشته است و نقش برجسته ای نیز در ساختاری که از آن معبد نامبرده می شود در آنجا قرار دارد.

سید سجادی گفت: دیواری که در سال 1381 به بعد در زمان کاوش پیدا شده به موقع پر شده و الان سالم مانده است.

این باستان شناس ادامه داد: برج و اتاقک های ورودی تخریب شده که بخشی از کار مرمت ما در این قسمت است.

وی بیان کرد: یک ساختمان مسکونی را هم می خواهیم مرمت کنیم که نمونه ای از خانه های مردم کنار صندل در آن زمان باشد.

سید سجادی افزود: بخشی هم که به نظر می رسد قسمت اداری شهر باشد را هم مرمت می کنیم، در آن بخش، آثاری همچون مهر بدست آمده بود.

سرپرست تیم کاوش و مرمت کنار صندل گفت: صیانت از این مکانها مهمتر و حفظ و احیای آنها در اولویت کار است.

وی ضمن تشریح برخی اقدامات اظهارکرد: سه کارگاه آزمایشی مشغول کاوش است که بدانیم چه ساختارهایی در آن وجود دارد و اطلاعاتی به ما بدهد که در سال آینده کاوش در سطح وسیعی انجام شود.

سید سجادی افزود: یک پیکره گاو و میخی فلزی کاوش شده که در مقایسه با اشیایی که در گذشته کاوش شده اهمیت بسیار کمتری دارد.

وی تاکید کرد: این اشیا فقط از نظر فنی و علمی برای ما ارزش دارند، ما درواقع دنبال اشیا نیستیم هر چند اگر شیء هم پیدا شود خوشحال می شویم.

سید سجادی اضافه کرد: ما نیامده ایم که اشیا پیدا کنیم بلکه آمده ایم ببینیم ریشه های تمدن و فرهنگ این سرزمین کجا بوده، ارتباطات و زندگی مردم در چه زمانی به چه شیوه بوده و شهرهای آنها به چه شکل اداره میشده است.

وی با اشاره به قدمت این منطقه گفت: زمان اوج شکوفایی این مکان که در اوج ثروتمندی هم بوده و با تمام دنیای باستان آن موقع در ارتباط بوده حدود چهار هزار و 400 تا چهار هزار و 600 سال پیش است.

سید سجادی افزود: بخشی از منطقه هم از نظر زمانی مربوط به 2 هزار تا 2 هزار و 300 سال قبل از میلاد یعنی چهار هزار تا چهار هزار و 300 سال پیش است و همان زمانی بوده که بسیاری از اشیا تولید میشده است.

وی ادامه داد: با توجه به یافته هایی که در گورستان محطوط آباد پیدا شد با اینکه غارت هم شد اما یک سلسله مدارک و اسنادی همچون استخوان باقی ماند که همکاران توانستند تشخیص دهند حکایت از یک تاریخ قدیمی تری دارد که حدود 6 هزار سال پیش یا هزاره چهارم پیش از میلاد است.

این باستان شناس با بیان اینکه این شهرها و محوطه ها همیشه این قدمت را ندارند اضافه کرد: معمولا روستاهای کوچکی هستند که به مرور بزرگتر و آبادتر می شوند و این توسعه و تبدیل از یک روستای کوچک به شهر بزرگی همچون کنار صندل یک دوره هزار ساله و فرآیندی طولانی است.

وی در مورد قدمت لوح ها و ترجمه نوشته های آن نیز گفت: فعلا الواح خوانده نشده و این الواح تک زبانه است، مگر اینکه لوح های دیگری پیدا و خوانده شوند و از طریق آنها این الواح هم رمزگشایی شود.

سید سجادی در پاسخ به اینکه چه چیزی در مورد کنار صندل با دیگر محوطه های تاریخی خاص تر است، گفت: تفاوت کنارصندل با تمام سایت های همزمان آن ثروت عظیم آن بوده است.

وی یادآور شد: مردم کنار صندل تمام ثروت و اعتبار خود را داخل قبرها می گذاشتند و در بیرون از گورها غیر از قطعه های سفال، سنگ شکسته و مهره شکسته پیدا نمی شود.

سید سجادی با بیان اینکه بیشتر اشیای این منطقه غارت شده که حکایت از ثروت عظیم کنار صندل دارد، افزود: ثروت بالای اینجا نشان می دهد مردم در رفاه بوده اند و به پشتوانه این ثروت، هنر و صنعت نیز پیشرفت بسیار زیادی کرده است.

وی تاکیدکرد: آنقدر سازماندهی اداری درست بوده است که در محاسباتی که کردیم حدود پنج میلیون خشت در این مکان به کار برده شده است.

سید سجادی گفت: دشت سبزواران، سرزمینی بسیار حاصلخیز بوده و دلایل اصلی رونق اینجا همین است.

وی ادامه داد: تمدن های بزرگ در کنار رودخانه ها متولد می شوند، از جمله بین النهرین در کنار دجله و فرات؛ تمدن در ایران نیز در کنار کارون و کرخه وجود داشته که اینجا هم کنار صندل را در کنار هلیل رود می بینیم.

سید سجادی همچنین یادآور شد: یکی دیگر از دلایل وجود تمدن و رونق اینجا وجود معادن مختلف در این منطقه بوده است.

وی افزود: در شهرستان بافت هم تپه یحیی را داریم که البته آن روستا بوده و این (کنار صندل) شهری بزرگ بوده است.

سرپرست کاوش و مرمت کنارصندل درعین حال اظهار کرد: با اینکه مدیریت میراث فرهنگی استان تلاش بسیار زیادی می کند اما تلاش یک مدیر و اداره کافی نیست و همه نهادها حتی نهادهای خصوصی هم باید به میراث کمک کنند تا بتواند اعتبارات لازم تامین شود، کمک ها نیز نباید شعاری باشد.

سید سجادی ادامه داد: اگر می خواهند تمدن جیرفت و تپه های کنار صندل جهانی شود و آن را در سازمان یونسکو به عنوان یکی از مفاخر جهان ثبت کنیم همه باید همکاری کنند.

وی تاکید کرد: البته لزوما هم کمک ها مالی نیست، پشتیبانی فقط مالی نیست و در نبود پشتیبانی معنوی هم کار آنطور که باید و شاید پیش نمی رود که نیاز هست در کنار کمک های مالی از دیگر ابعاد نیز حمایت شویم.

سید سجادی گفت: مجوز کار تا 15 بهمن داریم اما فکر نمی کنم کار تا آن زمان تمام شود و نیاز به تمدید یک ماهه وجود دارد.