وضعیت سایت کنار صندل جیرفت بسیار وخیم است

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارشهای منتشر شده، وضعیت سایت کنار صندل جیرفت بسیار وخیم است.

کاوش های باستان شناسی کنار صندل جیرفت به سرپرستی سید منصور سید سجادی پس از 17 سال وقفه با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی آغاز شده است.

با این وجود سجادی با تاکید بر اینکه وضعیت سایت کنار صندل بسیار وخیم است، گفت: طی سالهایی که این محوطه به حال خود رها شده بود، صدمات جبران ناپذیری به آن وارد شد، برای مثال، پیکره نقش برجسته بسیار زیبایی که در این محوطه کشف شده بود، کامل از بین رفته است و دیگر نمیتوان کاری برای آن انجام داد. به این محوطه بیش از 16 سال رسیدگی نشده و مرمتی در آن انجام نگرفت. هر چند آثار به طور مستقیم در معرض باد و باران نبودند و روی آن کشیده شده بود اما آنچه روی آثار کشیده شده بود، فنی و تخصصی نبود و نتوانسته این اثر نقش برجسته را در مقابل عوامل طبیعی به طور کامل حفظ کند. ضمن آنکه محوطه به رسیدگی نیاز داشت که صورت نگرفت. از این رو نقش برجسته به طور کامل از بین رفته است.

او ادامه داد: با توجه به وضعیتی که در این محوطه شاهد هستیم، ترجیح این است که امسال بیشتر به کار نجات بخشی سایت بپردازیم. به این معنا که بخش های تخریب شده و فرسوده را حفاظت و مرمت کنیم. در واقع 75 درصد کار ما در کنار صندل به حفاظت اختصاص یافته نه کاوش، چرا که اگر این سایت حفاظت نشود و بخش های تخریب شده درست نشود، حفاری کار درستی نخواهد بود. پس از کاوش های سالهای 1380 و 1386، تمام کشور به اهمیت تپه های کنار صندل پی برد اما وقفه بوجود آمده در کاوش ها موجب تخریب قسمتهایی از تپه ها و همچنین اشیاء تاریخی بدست آمده شد که در این عملیات جدید مهمترین برنامه نجات بخشی و حفظ آثار بدست آمده متعلق به این تپه ها است.

این باستان شناس در پاسخ به این سئوال که به جز تخریب کامل نقش برجسته چه بخش های دیگری از محوطه تخریب شده اند و آیا شاهد انجام حفاری های غیرمجاز در محوطه بوده ایم یا خیر، گفت: خیر حفاری غیرمجاز نداریم. یگان حفاظت و مراقبین به بهترین وجه کار خود را انجام داده اند و حفاری غیرمجاز نداشتیم. فرسودگی و تخریب ها به دلیل شرایط طبیعی بود، چرا که آثار محوطه از خشت و گل هستند و 16 سال در معرض باد و باران و…قرار داشتند و دچار فرسایش و ریختگی شده اند. سعی ما آن است که این بخش ها را بازسازی و مرمت کنیم. اگر به این بخش ها رسیدگی نشود، این بخش ها نیز مانند نقش برجسته ای که به آن اشاره داشتیم تخریب می شوند.

سید سجادی پیرامون اینکه وضعیت سایت کنار صندل جیرفت بسیار وخیم است، تاکید کرد: تعداد بخش های معماری کنار صندل که در معرض عوامل طبیعی هستند و دچار تخریب شده اند زیاد است و نمی دانیم که آیا امسال می توانیم به همه آنها رسیدگی کنیم یا خیر اما بخشها را در درجه اهمیت های متفاوت قرار دادیم و بخش هایی که مهمتر هستند و درجه صدمات بیشتری دارند را در اولویت قرار دادیم. بخش های مسکونی شهر شامل این مهم می شوند. البته بخش هایی هم هستند که آقای مجیدزاده به عنوان بخش اداری معرفی کرده اند و اتاق ها و دیوارها و کف آنها تخریب شده و نیازمند تعمیر است.

بخش گورستان که سالها پیش غارت شده و دیگر نمیتوان کار خاصی برای آن انجام داد و کار در آن بخش هم بی فایده است، چراکه تنها چند گودال از فعالیت های قاچاقچیان و دلالان عتیقه باقی ماند. لذا تمام کوشش ما در بازسازی، حفاظت و مرمت بخش های مسکونی، صنعتی و اداری خواهد بود.

سرپست کاوش های باستان شناسی کنار صندل با اشاره به آنکه 25 درصد از اعتبارات به کاوش های باستان شناسی اختصاص خواهد یافت، اذعان داشت: کاوش چند گمانه بسیار کوچک آزمایشی در چند بخش خواهیم زد تا ببینیم وضعیت محوطه و لایه های فرهنگی چگونه است. اگر اعتبارات بیشتری تخصیص یابد در سال آینده دست به کاوش های گسترده تر خواهیم زد.

او ادامه داد: در حال حاضر گمانه ای کوچک در بخش کنار صندل شمالی در روی یکی از دیوارهای سکوی دوم زدیم. در این محوطه دو سکوی خشتی بزرگ وجود دارد که سالم هستند و از دست حفاران جان سالم به در برده اند. از ظواهر امر میتوان گفت این بخش تخریب نشده و آنچه وجود دارد از هزاره های قبل است. از کاوش این بخش می خواهیم به این نتیجه برسیم که کاربری این سکو چه بود. صرف وجود یک سکو چه معنایی دارد؟ آیا تاسیساتی روی آن وجود داشته که از بین رفته یا آنکه اشتباه می کنیم و سکو نیست و ممکن است یک دیوار قطور باشد؟ ما به دنبال پاسخ این سئوالات هستیم. همچنین قصد داریم گاهنگاری این سکو را بدست آوریم و کاربری آن را متوجه شویم. احتمالا ترانشه های دیگری نیز در روزهای آینده خواهیم زد.

سید منصور سید سجادی از باستان شناسانی است که پیشتر کاوش در محوطه باستانی شهر سوخته واقع در سیستان را برعهده داشته و از او به عنوان ناجی شهر سوخته نام برده می شود. کاوش های چندین ساله سید سجادی و تلاشهای او منجر به ثبت جهانی این محوطه باستانی شد. از این رو او در پاسخ به این سئوال که با توجه به تجربه ای که دارد آیا میتوان آینده ای مانند شهر سوخته برای کنار صندل هم در افق دید در نظر گرفت، گفت: همه چیز را میتوان در نظر گرفت اما شرایط هم باید فراهم شود.

بیش از 30 سال در شهر سوخته با تیمی بزرگ و مجهز کار کردیم. هرچند گاهی در حوزه بودجه و مسائل مالی مشکل هم داشتیم اما شرایط برای انجام کار فراهم بود. اکنون در کنار صندل در گامهای اولیه هستیم. محوطه شرایط لازم را دارد اما باید بروز کند. باید بتوانیم از نظر اعتباری و امکانات شرایط را فراهم کنیم. شهر سوخته نیز خیلی زمان برد تا بتوانیم به نتیجه برسیم. درخصوص کنار صندل نیز باید شرایط فراهم شود. امیدوارم در 3 فصل آینده بتوانیم شرایط را فراهم کنیم.

او ادامه داد: پروسه ثبت جهانی آثار زمان بر و طولانی است و نیاز است تا کارها را پیش ببریم و معیارهای ثبت جهانی را نشان دهیم که نیازمند کاری بسیار وسیع است. باید کارشناس در زمینه های مختلف داشته باشیم و انتشارات کامل باشد و پژوهش ها به گونه ای باشد که بتوانیم از دلایل ثبت جهانی دفاع کنیم. کنار صندل تغییرات عمیقی را درباره منشا شکل گیری تمدن های دوران شهرنشینی دارد. همچنین باید تاثیرات این سایت را بر روی سایت های اطراف و دورتر حتی بر روی شیخ نشینان عرب و عراق و عربستان و…نشان دهیم.