وضعیت چشمه طاق شماره 49 در بازار دردشت بسیار خطرناک است

ایسنا/ براساس آخرین گزارش و خبرهای منتشر شده، وضعیت چشمه طاق شماره 49 در بازار دردشت بسیار خطرناک است.

بهمن سال گذشته بود که در پی بارش 24 ساعته باران، سقف بخشی از بازار دردشت فرو ریخت و خبرنگار ضمن بازدید از محل به انتشار گزارشی درباره آن پرداخت. در همان گزارش اشاره شد حجره هایی که در این بازار به حال خود رها و تخریب شده اند از حوادث ناگوار آینده خبر می دهند. یکی از این قسمتها، چشمه طاق شماره 49 آن است که در صورت ادامه بی توجهی مسئولان خسارت سخت و جبران ناپذیر مالی و جانی به دنبال خواهد داشت.

با این حال، نهادهای متولی در این خصوص اقدامی نکرده اند و از سوی سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز تنها به نصب یک پارچه نویسی در ایام آغازین محرم بسنده شده است که متن آن چنین است: «عزاداران محترم حسینی، به دلیل خطر ریزش سقف بازار، از تجمع و پارک وسایل نقلیه در این مکان جداً خودداری فرمایید، سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در حال مرمت است.»

این در حالی است که وضعیت بازار دردشت به گونه ای است که در صورت بی توجهی به آن، حوادث جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.

محسن بهزاد، معمار اصفهانی با اشاره به خطر جدی چشمه طاق شماره 49 بازارچه دردشت گفت: بازارچه دردشت که بین خیابان های ابن سینا و عبدالرزاق امروزی قرار گرفته، در محدوده شهرداری منطقه 3 اصفهان و در محله ای به همین نام بر روی تپه ای ساخته شده و یکی از مهمترین شاهراه حیاتی شهر اصفهان قبل از ایجاد خیابانها بوده است.

او تیر سال جاری و در نامه ای به مدیر منطقه 3 اصفهان درباره این چشمه طاق هشدار داده و در بخشی از نامه خود چنین آورده بود که «یکی از چشمه طاق های بازارچه دردشت به شماره 49 از طرف شمال، کوچه شهید موهبت (ارابه چی های سابق) تقریباً در اواسط دچار شکستگی لنگه و چشمه شده و در وضعیت بسیار خطرناکی قرار دارد بطوریکه هر لحظه امکان سر خوردن لنگه ها و تخریب کلی چند چشمه طاق وجود دارد.»

این معمار در نامه خود از مسئولان مربوطه درخواست کرده بود که به منظور رفع خطرهای احتمالی مالی و جانی نسبت به این موضوع اقدام کنند اما به این موضوع رسیدگی نشد.

بهزاد با بیان اینکه بازار دردشت یکی از مهمترین شاهراه های حیاتی شهر اصفهان قبل از ایجاد خیابانها بوده است که در محله کهنسال دردشت قرار دارد و از بازارچه ها و معابر طراحی نشده با عرض دهانه و ارتفاع های مختلف است که قرن ها قبل از بازارهای صفوی ساخته شده، بیان کرد: این بازار مجموعه ای از عناصر شهری مانند 2 عدد کاروانسرا، 4 مسجد، 4 سقاخانه، یک کوره پزی، 3 حمام، 2 مدرسه (اولین مدرسه و دانشگاه علوم پزشکی جهان) و 145 مغازه و غیره را شامل می شود که البته بازارچه فعلی شامل 83 چشمه طاق، 242 لنگه طاق است که برای نسل های امروزی کاملاً ناشناخته است.

این بنازاده و معمارزاده اصفهانی که از نوادگان استاد محب علی بیک الله، خزانه دار بیوتات شاه عباس و ناظر مسجد جامع عباسی در میدان نقش جهان است و پدرش استاد علی بهزاد نیز از معماران اصفهان بود، تأکید کرد: 10 طاق و چشمه بازارچه دردشت از جنس خشت و گل و 2 طاق چشمه به شماره 50 و 51 از جنس آجر و گچ با قد پای بلند نسبت به بقیه طاق ها قدیمی است و بقیه طاق ها در زمان جمهوری اسلامی و بعد از بمباران های رژیم بعثی عراق در زمان جنگ نوسازی و بازسازی شده است.

به غیر 7 چشمه طاق که به صورت خفته راسته ساخته شده، بقیه به صورت ساده اجرا شد اما نوسازی و بازسازی جدید به دلایل نامعلوم به صورت ناقص اجرا شده و سقف ها را بر روی ستون ها و جرزهای معیوب قدیمی بدون تقویت و زیرسازی مناسب اعم از فونداسیون سازی و شناژبندی ساخته اند که همین امر باعث شده که بیشتر لنگه و چشمه ها دارای ترک شوند و به اصطلاح معماران قدیمی از جمله مرحوم پدرم بریده شوند.

او پیرامون اینکه وضعیت چشمه طاق شماره 49 در بازار دردشت بسیار خطرناک است، افزود: از این 83 چشمه طاق، بعضی مربع، مستطیل، ذوزنقه و مثلثی هستند که چشمه های مثلثی به علت چرخش پلان بازار حول محورهای مختصات و چشمه های ذوزنقه به علت یا وجود دهانه های کوچک و بزرگ مغازه ها و تغییر در عرض بازارچه ایجاد می شوند. ازجمله چشمه های مثلثی، چشمه شماره 49 جنب کوچه شهید موهبت (ارابه چی های سابق) و عریض ترین محل بازارچه که دارای ترک های خطرناک طولی و عرضی در چشمه و لنگه طاق بوده و موضوع اصلی ما در این مقوله است.

بهزاد که مجری بازارچه تاریخی بیدآباد در خیابان مسجد سید در سال 1379 شمسی بوده، توضیح داد: با توجه به بررسی ها از اطراف این چشمه طاق مشخص شد که لنگه طاق های این چشمه طاق و چشمه طاق کناری در زمان نوسازی آن بر روی جرز یا ستون فرسوده خشتی بناشده و هیچ گونه مقاوم سازی یا تعویض جرز معیوب انجام نشده است.

این معمار تأکید کرد: این جرز که با خشت خام و ملات گل نیم کاه ساخته شده دارای پیوند و هشت و گیر غیر اصولی بوده که با توجه به تخریب دیوار پشت آن به علت بارندگی و...اندکی از جای خود تکان خورده و باعث شده لنگه و چشمه طاق های بارگذاری شده بر روی آن دارای ترک های طولی و عرضی شوند که با توجه به رفتار غیر قابل پیش بینی سازه های آجر و خشتی (بنائی) بسیار خطرناک بوده و هر لحظه امکان سر خوردن لنگه ها از روی جرز معیوب و تخریب کلی چند لنگه و چشمه طاق و خدای نکرده باعث خسارات جبران ناپذیر مالی و جانی شوند.

اما محمدعلی ایزدخواستی، مدیر عامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان درباره وضعیت خطرناک چشمه طاق شماره 49 بازار دردشت توضیح داد: ما در مورد بازار دردشت در چندین مورد در حال سبک سازی و مقاوم سازی سقف ها هستیم، سقف بیش از 20 دهانه آن نیز تکمیل شده و به مرور جلو می آییم اما مسئله اساسی این است که بعضی از مغازه ها توسط مالکان آنها رها و تخریب شده اند که این موضوع باعث ضعیف شدن پا طاق ها شده است یعنی نیروی سقف بازار که به پا طاق ها وارد می شود باعث آسیب دیدن پا طاق ها می شود.

او ادامه داد: با معتمدین محل طی کرده ایم تا صحبت کنند و کسانی که مغازه های خود را رها کرده اند به این مغازه ها برسند و آنها را پایدار کنند تا باعث آسیب به بازار نشود.

ایزدخواستی گفت: ما در سازمان نوسازی و بهسازی در حال کار روی سقف و حریم اصلی بازار دردشت هستیم. ضمن اینکه در حال مذاکره ایم تا مالکان مغازه هایی که چند دهه است در این بازار رها شده اند بیایند و به مغازه های خود رسیدگی کنند، چون مغازه ای که جزئی از بازار است نیروی بازار را تحمل می کنند و اگر آسیب ببیند بازار هم آسیب می بیند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به این موضوع نیز اشاره کرد که چرا این سازمان به موضوع مرمت این مغازه ها ورود نمی کند. او توضیح داد: چون ملک شخصی هستند ما نمی توانیم در آنها ورود کنیم و به دلیل تخریبی که صورت گرفته آن را مرمت کنیم.

او افزود: البته در مورد این مغازه ها ازلحاظ مباحث حقوقی نیز درگیری وجود دارد و در حال پیگیری هستیم که مالکان این مغازه ها ملزم به پیگیری باشند و پیشرفت مسئله مرمت این مغازه ها به همین مباحث بستگی دارد، که از سوی شهرداری منطقه نیز در حال پیگیری است. اگر امکان بود که ما خودمان مغازه ها را به یک پایداری برسانیم که بازار هم آسیب نبینند یقیناً خیلی کار راحت تری بود.

ایزدخواستی همچنین در این باره که سازمان نوسازی و بهسازی به همه مالکان مغازه های رها شده دسترسی پیدا کرده یا خیر گفت: طرف مالکان شهرداری منطقه است، ولی سازمان نوسازی و بهسازی نیز با معتمدین بازار صحبت کرده که به آنها اطلاع دهد. مشکل اصلی بعضی از مغازه ها است که وراثتی بوده و تعدد مالک دارند که در این موارد، طرف ما یک نفر نیستند، بلکه طیفی از افراد هستند که عموماً در مورد مالکیت مغازه هم مشکلات خانوادگی وجود دارد و به اجماع نظری نرسیده اند، مخصوص در مورد پلاکهای کوچکتر که ارزش اقتصادی هم برای آنها ندارد.

اما این پرسش ها مطرح می شود که اگر مالکان به توافق نرسند و نیایند آیا نهادهای متولی باید منتظر وقوع حادثه بمانند؟! اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در این باره چه تکلیفی دارد؟! آیا این اداره وظیفه پایش و بررسی آسیب های بازار دردشت را به درستی انجام داده است؟! اصلاً پایش در کار است یا خیر؟ این اداره بر فعالیت های سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری در زمینه مرمت بناهای تاریخی مانند بازار دردشت نظارت دارد؟ بازار دردشت اولویت چندم سازمان نوسازی و بهسازی است؟!