سرپرست تیم کاوش غار اسپهبد خورشید از کشف گل مهری خبر داد که به زبان پهلوی است

ایلنا/ براساس آخرین گزارشات واصله، سرپرست تیم کاوش غار اسپهبد خورشید از کشف گل مهری خبر داد که به زبان پهلوی است.

آرش عابدینی عراقی درباره یافته های این کاوش گفت: فصل اول کاوش غار اسپهبد خورشید در طبقه اول ضلع غربی غار انجام شد که طی آن پدیده ها و آثار معماری این غار قلعه بدست آمد. یک کارگاه تولید جنگ افزار در محوطه کشف شد که علاوه بر کوره ذوب فلز و انواع ادوات جنگی از نوک پیکان و خنجر و زوبین گرفته تا شمشیر و قبضه شمشیر و حتی شمشیرهای نیمه ساخته، آثار و شواهد فلزکاری مانند قالب ها و ماسه ریخته گری نیز در آن بدست آمد. تمام این آثار نشان می دهد که مدافعانی که در این مجموعه زندگی می کردند، ابزار نظامی می ساختند و در واقع غار اسپهبد خورشید یک دژ بود.

او در پاسخ به این سئوال که آیا یافته های این فصل از کاوش باستان شناسان می تواند پاسخی به افسانه های مطرح شده درخصوص غار اسپهبد خورشید ارائه دهد و به ما بگوید که آیا نشانی از زندگی خانواده اسپهبد خورشید در این غار بدست آمده یا خیر گفت: اینکه افرادی در این غار زندگی می کردند واضح است اما باستان شناسی نمی تواند پاسخی به افسانه ها و داستان سرایی مردم بدهد. باستان شناسی کارکرد و عملکرد بنا را رد یا اثبات می کند. از اینکه واقعا خانواده اسپهبد خورشید در این غار زندگی می کردند یا اینکه چه مردمانی در آن زندگی می کردند، هیچ رد و نشان و نوشته ای وجود ندارد. در متون تاریخی آوره شد که اسپهبد خورشید و خانواده او در این غار بودند اما باستان شناسی تا این لحظه میگوید که اینجا یک دژ نظامی بود و تاسیسات نظامی داشت و کارگاه اسلحه سازی در آن فعال بود.

عابدینی عراقی با تاکید برآنکه غار اسپهبد خورشید نیازمند فصل های متعدد برای کاوش است، گفت: در حال حاضر محل ساخت اسلحه را پیدا کردیم. ممکن است در فازهای بعد محل زندگی، حاکم نشین و…را نیز پیدا کنیم. ممکن است حتی بخشهایی هم مکان مذهبی بوده باشد که هنوز پیدا نکرده ایم. اینکه آیا خانواده اسپهبد خورشید در این غار زندگی می کردند یا خیر، باستان شناسی امکان پاسخگویی به آن را ندارد. فقط مطمئن هستیم که آثار متعلق به دوره ساسانی و پسا ساسانی است. یک قطعه سفال که به دوره بعد از ساسانی برسد هم پیدا نکردیم. تاریخ مازندران تا قرن 2 هجری قمری را ساسانی و پسا ساسانی حساب می کنند.

سرپرست تیم کاوش غار اسپهبد خورشید همچنین از کشف یک اثر مهر که بر روی گل نقش بسته خبر داد و گفت: این گل مهر به خط پهلوی است و برای خوانش به متخصصان امر سپرده شده. بر روی این گل مهر 7 اثر وجود دارد که از نقش اسب و سی مرغ گرفته تا خرگوش و خطوط پهلوی دیده می شود. کوره ای که پیدا کردیم گنبدی شکل بود و احتمالا سفال هم در آن پخت میشد. کوره خیلی بزرگ نیست و حدود 3 در 3 متر است. این گل مهر بر گردن یکی از خمره ها بود و احتمال می دهیم که مهری است که در مبدا زده شده و از جای دیگر نیامده بلکه قرار بود از این مکان به جای دیگر برود. با توجه به آنکه معمولا مهر نشان از وجود داد و ستد دارد احتمال می دهیم این مهر در این مکان زده شده و قرار بود به جای دیگر برود.

به گفته عابدینی عراقی، کتیبه ای که در وسط این گل مهر دیده می شود نام مکان جغرافیایی است. در "جای نام "های دوره ساسانی این اسم تاکنون نیامده و احتمالا جای نام جدید به جغرافیای دوره ساسانی افزوده شود. با توجه به آنکه احتمال می دهیم که این گل مهر در مبدا زده شده می تواند جای نام جغرافیای جدیدی در مبدا را پیش روی ما بگذارد. شاید هم مهر وارداتی باشد درنهایت باید در انتظار ترجمه گل مهر باشیم.

او در پاسخ به این سئوال که با توجه به یافته های جدید آیا میتوان گفت با یک دژ و قلعه ای روبرو هستیم که علاوه بر محل زندگی راههایی برای مبادله با جوامع دیگر نیز داشت و حتی در سایر بخشهای غار به مکانهای خاص تر دست یابیم، گفت: با یک سازه و اثر بزرگ روبرو هستیم که در حال حاضر فقط حدود صد متر مربع آن را کاوش کردیم. برای نتیجه گیری خیلی زود است. در فصل های بعدی طبقات دوم و سوم را کاوش می کنیم.

مدیر پایگاه ملی غار قلعه اسپهد خورشید و آثار وابسته درخصوص چگونگی تامین مواد و متریال مورد نیاز ساکنان غار نیز گفت: در آن دوره بیش از صد سال بود که ایران مورد تهاجم قرار گرفته بود. سیستان و آذربایجان سقوط کرده بود و سپاه عرب تا آسیای میانه پیشروی کرده بود. منطقه سمنان و ری نیز سقوط کرده بود. مردمان طبرستان می دانستند که بالاخره یک روز این منطقه نیز مورد هجوم قرار می گیرد. از این رو سر فرصت این بنا را ساختند و احتمالا مواد اولیه را نیز انبار کرده بودند. بیش از 90 درصد خمره های سفالی و حتی شیشه هایی که بدست آمده، برای ذخیره سازی بودند.

او ادامه داد: با توجه به آنکه در کارگاهی که پیدا کردیم ورودی هایی داریم که به فضای پشت راه پیدا می کنند و هنوز نمی دانیم فضای پشتی چه کاربری داشت. از این رو فصل دوم کاوش را به این بخش اختصاص خواهیم داد که احتمالا خرداد سال آینده انجام خواهد شد. در حال حاضر نیز پایش هفتگی و دوربین های تله ای کار گذاشته شده تا مانع حضور حفاران غیرمجاز شویم.

سرپرست تیم کاوش غار اسپهبد خورشید درخصوص کشف نقوشی از سوار ساسانی، نقش ببر و نقش اسب در کنار نقوش انتزاعی انسانی بر روی یک طاقچه نیز گفت: سوار ساسانی دارای کلاه خود است و به صورت سوزنی روی گچ کشیده شده است. نقش دو سوار ساسانی روی اسب، اسب و حتی نقش ببر دیده می شود که نقش ببر در این طاقچه می تواند نشانه ای از مشاهده ببر مازندران در همان دوران باشد در حالی که امروز این ببر در حال انقراض است.