نگاهی به فراز و فرودهای صنعت هوانوردی عمومی فارس

ایرنا/ این خبر پیرامون نگاهی به فراز و فرودهای صنعت هوانوردی عمومی فارس برای شما نگارش شده است.

آسمان ایران قرار بود مهر سال 1399، اتفاقی بی نظیر و پدیده کم سابقه ای را تجربه کند؛ قرار بود ایرتاکسی ها یا همان تاکسی های هوایی بر فراز آسمان به حرکت درآیند و بار بخشی از حمل و نقل عمومی کشور را به دوش بکشند.

اما رویای راه اندازی ایرتاکسی ها در آن مقطع زمانی آن طور که باید محقق نشد و هنوز هم این نوع هوانوردی که جزو هوانوردی عمومی تلقی می شود، نتوانسته در ایران به جایگاه مطلوبی دست یابد.

این در حالیست که صنعت هوانوردی عمومی در جهان از رونق بسیار گسترده ای برخوردار است و حتی بیشترین ترافیک هوایی دنیا را در شرایط کنونی به خود اختصاص داده است.

بسیاری از متخصصان در این زمینه ضعف نظارت و نبودن قوانین و مقررات مشخص و عدم استفاده صحیح از زیرساختها را بخشی از حلقه های مفقوده توسعه هوانوردی عمومی در کشور می دانند و معتقدند تا زمانی که این مشکلات حل نشود، امکان توسعه در این بخش وجود ندارد.

آنها بر این باور هستند که توسعه هوانوردی عمومی در کشور نیازمند وجود زیرساختهایی از جمله فرودگاه ، قوانین و مقررات و توانمندی های لازم است.

در استان فارس نیز توانمندی توسعه هوانوردی عمومی وجود دارد و زیرساختها نیز به صورت نسبی فراهم است، اما بعضا مشکلاتی در این عرصه وجود دارد که مانع از توسعه این بخش شده است.

برای توسعه هوانوردی عمومی چه پرسش هایی مطرح است؟

در حال حاضر این پرسش ها مطرح است که براساس آیین نامه توسعه حمل و نقل هواپیماهای کوچک چه هواپیماهایی می توانند در بخش هوانوردی عمومی ایران و استان فارس استفاده شوند؟

آیا مطالعه ای در خصوص اینکه هر استان کشور چه پتانسیلی برای توسعه هوانوردی عمومی دارد، صورت گرفته است؟

آیا هوانوردی عمومی رقیبی برای هوانوردی تجاری یا ایرلاین ها است، حوزه های کسب و کار هوانوردی عمومی شامل چه حوزه هایی می شود و این صنعت چه تأثیری بر اشتغالزایی و توسعه اقتصادی کشور دارد؟

یک کارشناس هوانوردی معتقد است هوانوردی عمومی یکی از حوزه های پر بازده و رو به رشد در صنعت هوانوردی است که امروزه سهم قابل توجهی در تأمین نیازهای مربوط به حمل و نقل افراد و بعضا کالا در کشورهای پیشرفته بویژه در کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص می دهد و نقش مهمی در رونق اقتصادی کشور دارد.

بخش های مختلف صنعت هوانوردی

محمد شفیع خانی که نقش صنعت هوانوردی را در رشد اقتصاد حائر اهمیت میداند، افزود: صنعت هوانوردی در یک تقسیم بندی کلی به سه حوزه هوانوردی نظامی، خطوط هواپیمایی دارای برنامه پروازی برنامه ریزی شده که از آن به عنوان هوانوردی تجاری یا بازرگانی یاد می کنیم و هوانوردی عمومی قابل طبقه بندی است.

این مدرس هوانوردی پیرامون نگاهی به فراز و فرودهای صنعت هوانوردی عمومی فارس ادامه داد: هوانوردی نظامی بیانگر هواپیماهای جنگنده و زیر نظر ارتش کشورهاست و هوانوردی تجاری یا بازرگانی شامل پروازهای برنامه ریزی شده که توسط شرکتهای هواپیمایی بزرگ صورت می گیرد.

شفیع خانی اضافه کرد: میتوان گفت هوانوردی تجاری همان فعالیت ایرلاین ها است که در کشور ما و دیگر کشورهای جهان انجام می شود اما هوانوردی عمومی که ما از آن به عنوان حمل و نقل هواپیماهای کوچک یاد می کنیم در اصل شامل پروازهای برنامه ریزی نشده است .

وی در رابطه با هوانوردی عمومی گفت: براساس آخرین تعریف سازمان بین المللی هوانوردی غیر نظامی (ایکائو) هر فعالیت هوانوردی به غیر از فعالیت ایرلاین ها را هوانوردی عمومی گویند؛ در حقیقت هوانوردی عمومی از نظر تعداد هواپیما در ناوگان هوایی، بیشترین تعداد هواپیما را به خود اختصاص داده و شامل تمامی فعالیت های مرتبط با طراحی، ساخت، پرواز، تعمیرات و نگهداری همچنین فعالیت های صنعتی، آموزشی و پژوهشی مرتبط با وسایل پرنده ای است که در خارج از حوزه هوانوردی نظامی و نیز خطوط هوایی دارای پروازهای برنامه ریزی شده صورت می گیرد.

هوانوردی عمومی راهی برای تأمین نیازهای مربوط به حمل و نقل افراد و کالا

این کارشناس هوانوردی پیرامون نگاهی به فراز و فرودهای صنعت هوانوردی عمومی فارس یادآور شد: یکی از حوزه های پربازده و رو به رشد در صنعت هوانوردی، بخش هوانوردی عمومی است که امروزه سهم قابل توجهی در تأمین نیازهای مربوط به حمل و نقل افراد و بعضا کالا در کشورهای پیشرفته به ویژه در کشورهای در حال توسعه به خود اختصاص می دهد.

وی افزود: با توجه به پراکندگی و وسعت جغرافیایی برخی کشورها و محدودیتهای موجود در بستر حمل و نقل زمینی، هوانوردی عمومی توانسته است از آغاز فعالیتهای خود، فرصت مناسبی برای توسعه این حوزه در دنیا فراهم آورد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا کشور ایران از هوانوردی عمومی بهره می برد، گفت: برای پاسخ دادن به این پرسش باید به گذشته برگردیم، هوانوردی عمومی در ایران با تأسیس چهار شرکت هواپیمای کوچک در سالهای 1337، 1345 ،1347 و 1348 شروع به کار کرد، این شرکتها در آن زمان عمدتا پروازهای غیر برنامه ریزی دربستی برای سازمان ها و ارگان ها تا سالهای ابتدایی بعد از انقلاب انجام می دادند تا اینکه کار این شرکتها در سال 59 متوقف شد.

احیای هوانوردی عمومی در ایران

شفیع خانی اضافه کرد: از آنجا که هوانوردی عمومی 16برابر ناوگان ایرلان های دنیاست و خود مولد کسب و کارهای کوچک در صنعت هوانوردی و رونق بخش اقتصادی آن است مدیران وقت صنعت هوانوردی در سال 98 تصمیم گرفتند تا هوانوردی عمومی را در کشور احیا کنند، از این رو اقدام به نگارش آیین نامه حمل و نقل هواپیماهای کوچک کردند تا از هواپیماهایی که می توانند در بخش هوانوردی عمومی ایران فعال شوند استفاده کرد و حوزه های کسب و کاری این بخش نظام مند شوند.

مهندس تعمیر و نگهداری هواپیما پیرامون نگاهی به فراز و فرودهای صنعت هوانوردی عمومی فارس افزود: اکنون این آیین نامه به تصویب شورای عالی هواپیمایی کشوری رسیده و ریل گذاری ها برای سرمایه گذاران صورت گرفته است.

وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه براساس آیین نامه توسعه حمل و نقل هواپیماهای کوچک چه هواپیماهایی می توانند در بخش هوانوردی عمومی ایران استفاده شوند، گفت: براساس قانون، هواپیماهایی که در این بخش می توانند مورد بهره برداری قرار گیرند باید دو ویژگی داشته باشند، در واقع تعداد صندلی آنها باید بین 4 تا 19 صندلی باشد و حداکثر وزن هواپیماها هنگام برخاستن از زمین هشت هزار و 618 کیلوگرم یا به صورت تقریبی حداکثر 9 تن باشد.

شفیع خانی در رابطه با اینکه آیا هوانوردی عمومی رقیبی برای هوانوردی تجاری است، افزود: هوانوردی عمومی نه تنها رقیبی برای ایرلاین ها از جهت درآمدزایی نیست بلکه می تواند به ایرلاین های کشور با هدف افزایش مسافر و ایجاد افزایش فرکانس پروازی در کشور کمک شایانی کند.

اقتصاد فرودگاهی کشور تحت تأثیر فقدان هوانوردی عمومی

وی با اعتقاد به اینکه اقتصاد فرودگاهی کشور به شدت تحت تأثیر فقدان هوانوردی عمومی است، گفت: امروزه بیش از 90 درصد پروازها فقط در 10 درصد فرودگاه های کشور صورت می گیرد و این به دلیل کمبود شدید هواپیماهای زیر 100 صندلی ایرلاین های داخلی است که موجب می شود فرکانس پروازی بین نقاط جغرافیایی نزدیک به هم کمترین میزان خود باشد، از طرفی برای ایجاد اشتغال در صنعت هوانوردی بهترین راه توسعه حمل و نقل هواپیماهای کوچک است.

این مدرس هوانوردی اضافه کرد: براساس مرکز آمار ایران، جمعیت شهرنشین ایران در سال 1385 بالغ بر 48 میلیون نفر اعلام کرده که با احتساب 6/1 درصد افزایش جمعیت این رقم در سال 1404 به عددی بین 60 تا 65 میلیون نفر خواهد رسید؛ لذا در سال 1404 ما در کشور تقریبا به هشت هزار و 100 خلبان در هوانوردی عمومی و 2هزار هواپیمای فوق سبک نیازمند خواهیم بود تا بتوانیم به اهداف خود در صنعت هوانوردی به واسطه هوانوردی عمومی یعنی رونق بخش اقتصادی و ایجاد اشتغال در صنعت هوایی برسیم.

وی اضافه کرد: هوانوردی عمومی تنها راه توسعه ناوگان هوایی کشور در سایزها و مدل های دیگر است که در شرایط کنونی تأمین آن از ناوگان هوانوردی تجاری ساده تر، به صرفه تر و در دسترس تر خواهد بود.

پتانسیل استانهای مختلف کشور برای توسعه هوانوردی عمومی

شفیع خانی در پاسخ به این پرسش که آیا مطالعه ای در خصوص اینکه هر استان کشور چه پتانسیلی برای توسعه هوانوردی عمومی دارد صورت گرفته است، گفت: براساس میانگین جهانی در کشورهای پیشرفته به ازای هر هواپیمای تجاری باید16 تا 20 فروند هواپیما در هوانوردی عمومی وجود داشته باشد که متأسفانه این نسبت در کشورهایی همچون ایران هفت دهم است.

وی یادآوری کرد: تاکسی هوایی که یکی از ارکان مهم در هوانوردی عمومی به شمار می رود جزو خطوط هواپیمایی منطقه ای (درون استانی) قرار می گیرد، اصولاً برای پروازهای منطقه ای به علت مسافت کم، هواپیماهای 4تا حداکثر 19 نفره مورد استفاده قرار می گیرد و با مطالعات انجام گرفته در خصوص فرودگاه های داخل استانی و شرایط صنعتی گردشگری هر استان در کشورمان، تعداد هواپیماهای مورد نیاز برای ایجاد خطوط هوایی منطقه ای تخمین زده شده است.

شفیع خانی با بیان اینکه تعداد هر هواپیما برای هر استان به ازای هواپیمای 19 نفره محاسبه شده، گفت: برای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل 2 هواپیما، اصفهان، یزد، ایلام، چهارمحال بختیاری و بوشهر یک هواپیما، تهران، کرج، قم، قزوین،زنجان، مرکزی و سمنان چهار هواپیما، خراسان رضوی، شمالی ، جنوبی و گرگان سه هواپیما، خوزستان 2 هواپیما، سیستان و بلوچستان، کرمان، مازندران و گیلان یک هواپیما، فارس، کرمانشاه، کردستان، همدان و هرمزگان هر کدام 2 هواپیما تخمین زده شده است.

مهندس اویونیک هواپیما افزود: تمام استان های کشور بویژه استانهایی مانند فارس، خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، خوزستان و آذربایجان شرقی و غربی دارای پتانسیل و استعداد بالقوه جهت تأسیس تاکسی هوایی هستند.

حوزه های کسب و کار هوانوردی عمومی

وی در خصوص حوزه های کسب و کار هوانوردی عمومی گفت: در تمام کشورهای جهان بخش خصوصی متصدی اصلی هوانوردی عمومی است، در ایران نیز 6 حوزه کسب و کار هوانوردی عمومی از جمله ایرتاکسی، ایرتور، ایرسرویس، ایرچارتر، ایر کوریر و ایرکامیوتر جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی تعریف شده است.

ایرتاکسی با هدف سفرهای درون استانی

شفیع خانی در رابطه با ایرتاکسی گفت: ایرتاکسی یا همان تاکسی هوایی همان حمل و نقل هوایی در یک محدوده جغرافیایی کوچک مانند درون یک استان است؛ این حوزه کسب و کار هوایی می تواند هم به صورت پروازهای برنامه ریزی شده و هم غیر برنامه ریزی شده انجام شود و معمولا از هواپیماهای دارای موتور پیستونی به جای موتور جت در این حوزه استفاده می شود.

ایرتور گزینه ای برای گردشگران

وی ایرتور را رو به رشدترین حوزه کسب و کار هوانوردی عمومی در ایران و سر تا سر دنیا علی الخصوص کشورهایی که دارای جاذبه های زیاد طبیعی و گردشگری هستند دانست و گفت: ایرتور همان تورهای هوایی به شکل گروهی است که در آن مسافران به جای اینکه از اماکن تاریخی و جاذبه های طبیعی کشورمان ایران به صورت زمینی بازدید کنند به صورت هوایی بازدید خواهند کرد که افزون بر صرفه جویی در وقت برای بازدیدکنندگان دارای جاذبه های بصری بیشتری برای توریست های خارجی خواهد بود و درآمد ارزی قابل توجهی برای کشور خواهد داشت.

ایرسرویس راهکاری جهت راه اندازی آمبولانس هوایی

شفیع خانی با بیان اینکه ایر سرویس یا خدمات هوایی یکی دیگر از حوزه های کسب و کار هوانوردی است که در جهان دارای تنوع گوناگونی از خدمات است، گفت: خدمت هوایی که در کشورمان در این بخش موردتوجه مسئولین و مدیران صنعت هوایی است و نیاز جدی کشور است بخش آمبولانس هوایی است؛ متأسفانه در کشور شرکت های تخصصی خصوصی در بخش خدمات بهداشتی و درمانی به صورت هوایی نداریم و این یک خلا جدی در بخش هوایی ماست.

ایرچارترها با شعار در هر زمان و در هر مکان

وی با اعتقاد به اینکه ایرچارترها در واقع همان ایرتاکسی ها هستند که در محدوده های جغرافیایی وسیع تر و برای مسافت های طولانی تر مورد استفاده قرار می گیرند، افزود: پروازهای ایرچارتر همانند پروازهای تاکسی هوایی بر اساس تقاضا شکل می گیرد؛ پروازهایی که شعار آن پرواز در هر زمان و هر مکان براساس تقاضا است، در این حوزه کسب و کاری بیشتر از هواپیماهای دارای موتور تربو پراپ و موتور جت های ارزان قیمت استفاده می شود.

ایر کوریر برای حمل و نقل بار و محموله ها

این مدرس هوانوردی ایر کوریر را از دیگر حوزه های مهم کسب و کاری در هوانوردی عمومی در سرتاسر دنیا قلمداد کرد و گفت: رسالت این بخش جابجایی و حمل و نقل مسافران و انسانها نیست بلکه حمل و نقل بار و محموله ها است؛ نکته حائز اهمیت در رابطه با ایر کوریرها این است که صاحبین مشاغل برای جابجایی کالاهایی باید از ایرکوریر استفاده کنند که زمان در کیفیت و قیمت آن کالاها تأثیرگذار باشد.

ایرکامیوترها هواپیماهایی با 19 صندلی

وی با بیان اینکه ایرکامیوترها هواپیماهای 19صندلی هستند که به صورت برنامه ریزی شده پرواز می کنند، گفت: این حوزه کسب و کاری هوانوردی عمومی سبب اصلاح شبکه پروازی هر کشور از جمله ایران می شود؛ متصدیان و مدیران هوانوردی هر کشور با ایر کامیوترها می توانند یک شبکه عظیم مویرگی حمل و نقل هوایی را ایجاد کنند و پروازهای نقطه به نقطه ایرلاین ها را به حداقل برسانند و از هدر رفت سرمایه مادی و معنوی ایرلاین ها جلوگیری کنند.

چه مشکلاتی سد راه هوانوردی عمومی در استان فارس شده است؟

با افزایش تقاضا برای حمل و نقل هوایی و بهبود وضعیت تکنولوژی در سالهای اخیر، شرکتهای زیادی با هدف ساخت و ارائه تاکسی های هوایی به این صنعت روی آورده اند اما به گفته برخی صاحب نظران مانع اصلی عدم توسعه هوانوردی عمومی قوانین و دستورالعمل هایی است که در این زمینه تنظیم شده یا وجود ندارد.

مدیر کل فرودگاه های فارس که معتقد است استان فارس از ظرفیت بی نظیری در هوانوردی عمومی بهره می برد، گفت: فرودگاه های شهرستان های فسا، جهرم، داراب و زرقان از ظرفیت خوبی در هوانوردی عمومی برخوردار هستند؛ در حال حاضر آنچه که در بحث هوانوردی عمومی محل ابهام است، سیاست های بالادستی است.

فخرالدین کشاورز افزود: در حال حاضر استان فارس از هواپیما و مدهای کوچکتری برای جابجایی بار و مسافر نیز برخوردار است و بخش خصوصی و سرمایه گذاران علاقمند به سرمایه گذاری در این حوزه هستند.

کشاورز با اعتقاد به اینکه یکی از چالشهای اصلی در این زمینه حوزه های امنیتی است؛ گفت: هر چند هواپیمایی که می خواهد در این حوزه فعالیت کند تابع یکسری قوانین و مقررات سختگیرانه استاندارد نمی شود اما در هنگام پرواز باید از مناطقی عبور کند که ممکن است این مناطق تعاریف خاصی از لحاظ بحث مراکز حیاتی، حساس و مهم داشته باشند؛ در واقع این امکان وجود دارد که هواپیما برای پرواز در این مناطق با نقطه نظرات خاص ارگان های امنیتی مواجه شود.

به گفته مدیر کل فرودگاه های فارس، اگر این چالش ها برطرف نشود فعالیت در این زمینه محدود به بحث تفریحی و آموزشی می شود و این در حالیست که هوانوردی عمومی می تواند نقش بسزایی در حمل و نقل، اشتغالزایی، ایجاد گردش پول و شکل گرفتن چرخه اقتصادی داشته باشد.

هوانوردی عمومی بخش مهمی از اقتصاد فارس

بدون شک هوانوردی عمومی بخش مهمی از اقتصاد استان فارس را تشکیل می دهد، در حال حاضر به موضوع هوانوردی عمومی آن طور که باید توجه نشده، این در حالیست که شرکتهای خصوصی از جمله مراکز آموزش خلبانی، مراکز تعمیر و نگهداری، خدمات پس از فروش و تولیدکنندگان نقش مهمی در توسعه هوانوردی عمومی دارند و میتوان از ظرفیت آنها در توسعه این بخش بهره گرفت.

هوانوردی عمومی می تواند اقتصاد استان را رونق بخشد، چرا که به عنوان یک منبع و چرخه و زنجیره ای مناسب برای اشتغالزایی عمومی تخصصی و ایجاد و توسعه بنگاه داری، کسب و کار و پکیج های مولد سرمایه و درآمد در بخش های دولتی، عمومی و خصوصی محسوب می شود.

این روزها بحث هوانوردی عمومی و تاکسی هوایی به یکی از اخبار مهم صنعت هوانوردی تبدیل شده؛ حمل و نقل پیشرفته بر این باور است که هوانوردی عمومی اساس و پایه توسعه هوانوردی و یکی از مهمترین نیازهای صنعت هوایی در استان فارس است، اما اقدامات صورت گرفته تاکنون در این زمینه کافی نبوده است؛ حالا این پرسش هنوز هم مطرح است که آیا میتوان به ورود تاکسی های هوایی و فعالیت آنها در ناوگان حمل و نقل امیدوار بود؟