فراز و فرودهای گردشگری ایران در چند سده اخیر

ایسنا/ این خبر پیرامون فراز و فرودهای گردشگری ایران در چند سده اخیر برای شما نوشته شده است.

سیامک منصوری، عضو هیات علمی دانشگاه بینالود پیرامون فراز و فرودهای گردشگری ایران در چند سده اخیر اظهار کرد: سفر در ایران عهد باستان به اشکال مختلفی انجام می شده و رایج بوده است. جهانگردی و گردشگری از دیرباز در ایران رونق داشته و قرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم، رفت وآمد خاورشناسان، وجود کاروانسراها، چاپارخانه های قدیمی و راههای ارتباطی گسترده دلیلی بر این ادعاست.

وی ادامه داد: در دوره ها و در حکومت های مختلف از جمله هخامنشیان، سلوکیان و ... به این مسئله براساس شرایط گوناگون توجه شده است. یکی از درخشان ترین دوران سیاحت در ایران زمان صفویه رقم خورده که مهمترین عامل آن توسعه، افزایش امنیت، راههای ارتباطی مناسب و تاسیسات متعددی بوده که در آن دوره ایجاده شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه بینالود در خصوص سفر با کاروان یا مکاری افزود: این نوع سفر به صورت گروهی و با سرعت کم به همراه کاروان های تجارتی یا کاروان های مسافرتی که توسط چاروادارها هدایت میشد، انجام می گرفت. سفر در روز انجام می شد و هر روز معمولا یک منزل یا 6 فرسخ معادل 36 کیلومتر راه طی میشد و شب را در مکانی استراحت می کردند و روزهای بعد، سفر را به همین ترتیب ادامه می دادند تا به مقصد برسند.

منصوری تصریح کرد: سفر دسته جمعی مزایای زیادی برای مسافران داشته است. از جمله اینکه در مقابل دزدها و راهزنان بهتر می توانستند از خود دفاع کنند، در مشکلات می توانستند همپای هم باشند، در بیماری ها مراقب هم بودند، در تهیه خورد و خوراک به هم کمک می کردند و هزینه های سفر را نیز بین خود تقسیم می کردند.

وی در شرح سفرهای خصوصی اضافه کرد: در این نوع سفرها یک خانواده و یا چند نفر بعد از تهیه اسب و اثاث مختصر با یک چاروادار قرارداد می بستند تا آنها را هدایت کند. در واقع کاروان هایی خصوصی تشکیل می دادند و سفرشان آزادانه تر و بی قید و شرط بود. یکی از مزیت های این نوع سفر آزادی عمل از نظر زمان حرکت، سرعت حرکت، انتخاب مسیر و مقدار راهی بود که گروه باید در طی یک روز طی می کرد. به همین دلیل بیشتر مسافران و سیاحان عقیده داشتند که این نوع سفر یکی از راحت ترین شیوه های سفر بوده است.

رواج سفرهای پستی از اواسط دوره ناصرالدین شاه

عضو هیات علمی دانشگاه بینالود در مورد سفر با پست و سفر چاپاری تشریح کرد: تا قبل از دایر شدن پست به شکل امروزی، ارتباطات پستی کشور توسط اداره چاپارخانه ها انجام میشد که در راس آن فردی به عنوان چاپارچی باشی قرار داشت و این شخص از طرف شاه انتخاب میشد. چاپارخانه علاوه بر انجام خدماتی که شامل سرویس دادن به چاپارخانه ها، پیک ها، ماموران دولتی و محوله های پستی بود وظیفه دیگری تحت عنوان ارائه خدمات و جابجایی به مسافران و سیاحانی که تمایل داشتند از امکانات ارتباطی چاپارخانه استفاده کنند برعهده داشت و این راه یکی از منابع درآمد چاپارخانه بحساب می آید.

منصوری اضافه کرد: این نوع سفر از اواسط دوره ناصرالدین شاه قاجار و با رایج شدن استفاده از وسایل نقلیه دو یا چهار چرخه که با اسب کشیده می شدند همچون درشکه، گاری، کالسکه، دلیجان و .. مرسوم شد. اداره پست با دایرکردن سرویس های مسافری در کنار خدمات پستی، مسافران را در مسیرهای پستی و چاپاری از نقطه ای به نقطه دیگر می برد.

استفاده اداره پست از کالسکه چاپاری برای جابجایی مسافران

وی گفت: در سالهای بعد و با رواج استفاده از کالسکه در سفرهای بین ایالتی، در زمان تصدی میرزا علی خان امین الدوله بر امور پستی ایران، تعدادی کالسکه سفری از اروپا خریداری شد و در راههای چاپاری مورد استفاده قرار گرفت. به تدریج و با بهبود وضع جاده ها استفاده از کالسکه چاپاری که یکی از وسایل راحت سفر بود، رایج شد.

عضو هیات علمی دانشگاه بینالود ادامه داد: استفاده از کالسکه در آن دوران بیشتر در راه تهران- اصفهان و تهران- رشت رواج داشت. در سالهای بعد به تدریج باقی جاده های چاپاری نیز کالسکه رو شدند که از این جمله می توان به جاده تهران- مشهد اشاره کرد که طبق سفرنامه های موجود، مردم می توانستند با کالسکه 10 روزه از تهران به مشهد بیایند. رواج کالسکه تا زمان آمدن اتومبیل به ایران ادامه داشت و با آمدن اتومبیل و پیشرفت آن به تدریج از رونق افتاد و منسوخ شد.

ایران، مقصد سوم آمریکایی ها در سالهایی نه چندان دور

منصوری بیان کرد: تا اوایل دهه 1960 میلادی، ایران توجه اندکی به گردشگری به شکل یک صنعت پولساز و مستقل داشت. کمبود امکانات و زیرساخت های مسافرت، سفر در ایران را بسیار سخت کرده بود. سرانجام از دهه 40 شمسی به بعد با اقداماتی نظیر سنگ فرش کردن راهها، ساخت بزرگراه و هتل، شمار گردشگران وارد شد به ایران بطور پیوسته گسترش یافت. در اسناد سازمان جلب سیاحان آمار رویایی گردشگری در سال 40 و 50 شمسی رتبه سوم سفر را به شهروندان آمریکایی داده است.

وی عنوان کرد: در میان سالهای 1343 تا 1357 همچنین موافقت نامه های جهانگردی با کشورهایی در جهان و عضویت در سازمان جهانی جهانگردی و اتحادیه جهانی سازمانهای رسمی جهانگردی توسط سازمان جهانگردی و وزارت اطلاعات ایران به امضا رسیدند که شرایط را بهتر نمود.

اثرگذاری تحریم های اقتصادی و جنگ تحمیلی بر کاهش سرعت رشد گردشگری

عضو هیات علمی دانشگاه بینالود خاطرنشان کرد: از دلایل کاهش سرعت رشد گردشگری در ایران دوران پس از انقلاب میتوان به محدودیت های حاصله از دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق اشاره کرد. همچنین تحریم های اقتصادی آمریکا سرعت رشد گردشگری ایران را بسیار کاهش داد هر چند که متوقف نکرد.

منصوری ادامه داد: آنچه در تمام این سیر تاریخی از شیوه های سفر به ایران بچشم می خورد، توجه به طبیعت و گذر از مسیرهای طبیعی بکر و زیبای ایران است و باید گفت که تاریخ نگاران و سیاحانی که به ایران سفر داشته اند همیشه به طبیعت زیبا و متنوع کشور اشاره کرده اند.