موزه گنجینه بابل در طول یک دهه اخیر فراز و نشیبهایی را داشته است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار منتشر گشته، موزه گنجینه بابل در طول یک دهه اخیر فراز و نشیبهایی را داشته است.

به دنبال طرح شکایتی در دادگاه با موقوفه اعلام کردن ساختمان موزه بابل، مالکیت این ساختمان تاریخی و سرنوشت نخستین موزه مازندران به چالش کشیده شده است. به گفته مهدی عابدینی، معاون میراث فرهنگی مازندران این شکایت سال در سال 1392 مطرح شده که برآن اساس ادعا شده ساختمان موزه بابل موقوفی است و باید میراث فرهنگی برای استفاده از آن اجاره بها پرداخت کند، اما میراث فرهنگی در طول این سالها زیر بار این ادعا نرفت تا اینکه امسال حکم دادگاه به نفع شاکی صادر شد و باید این ساختمان تخلیه میشد.

با وجود آنکه مسئولان میراث فرهنگی در آخرین اظهارات تایید کرده اند موزه بابل فعلا در همین ساختمان پابرجا می ماند اما سرنوشت نامعلوم آن با توجه به حکم دادگاه، خبرگزاری را برآن داشت تا جزئیات بیشتری را از معاون میراث فرهنگی مازندران جویا شود که مهدی عابدینی، نخست پیشینه ای از این ساختمان را شرح داد و گفت: برای تشریح وضعیت امروزی موزه بابل باید به چهارصد سال پیش رجوع کنم و از ابتدا سرگذشت این موزه را شرح دهم. زمانی که دولت صفوی تشکیل شد و «شیعه» مذهب رسمی ایران شد. در مازندران هم شهر «بارفروش» (بابل امروز) یکی از مناطقی بود که تشیع در آن رواج پیدا کرد. چندین مدرسه علوم دینی مانند مدرسه علامه، روحیه و قادریه در این منطقه ساخته شد.

او افزود: یکی از این مدارس که امروز مورد مناقشه بین میراث فرهنگی، اوقاف، شهرداری و حوزه علمیه است، مدرسه علوم دینی قادریه بود. این مدرسه همانطور که گفتم، در دوران صفوی ساخته شده و وسعت زیادی هم نداشته است. طبق سندی که از دوران قاجار یعنی چند سده بعد از ساخت آن موجود است اشاره شده که این مدرسه دو طلبه و یک استاد داشته است که دلالت از کوچک بودن این مدرسه دارد، اما قاعدتا برای تأمین مخارج مدرسه موقوفاتی هم داشته اند.

عابدینی اضافه کرد: این مدرسه تا دوران پهلوی اول به حیات خود ادامه داده تا این که در این دوره شهر «بارفروش» به بابل تبدیل می شود. در این تغییر و گسترش شهری خیلی از خیابان ها پهن می شود و بافت شهر تا حدودی تغییر پیدا می کند. همچنین در گسترش شهر بابل، «مدرسه قادریه» در مسیر راه قرار می گیرد؛ راهی که امروز از جلوی ساختمان موزه بابل (خیابان شاپور) عبور می کند. بنابراین مدرسه کاملا تخریب و آسفالت می شود. سپس در قسمتی از این مسیر (خیابان شاپور) ساختمان بلدیه بابل (شهرداری) ساخته می شود و زمین های اطراف هم از مردم خریداری می شود.

معاون میراث فرهنگی مازندران ادامه داد: طبق سندی که از ساختمان شهرداری در دست داریم و مربوط به تاریخ 18 آبان 1318 است، زمین این ملک از شخصی به نام آقای عموزاده خریداری شده و حتی اشاره شده که از شمال به خانه دو خواهر و از جنوب به خیابان متصل بوده است و از شرق به خیابان شاپور امروز می رسیده و اسامی همسایه های آن در غرب آورده شده است. یعنی حدود اربعه این ساختمان را مشخص می کند، اما به وقفی بودن این زمین و عرصه هیچ اشاره ای نمی کند.

عابدینی گفت: تا دهه 70 این ساختمان با کاربری شهرداری باقی می ماند و در سال 1374 میراث فرهنگی و استاندار وقت استان تقاضا می کنند که در مازندران موزه ای ساخته شود. بر این اساس شهرداری بابل موافقت می کند که با کاربری فرهنگی ساختمان بلدیه را در اختیار میراث فرهنگی قرار دهد تا اولین موزه استان در بابل شکل بگیرد. در همان سالها ساختمان در اختیار میراث فرهنگی قرار می گیرد و میراث فرهنگی نزدیک به دو سال این ساختمان را مرمت می کند و در سال 1375 و 1376 اولین موزه مازندران افتتاح می شود و در دهه 80 هم دوباره مرمت هایی در ساختمان موزه انجام و کاملا بازگشایی می شود.

به گفته معاون میراث فرهنگی مازندران، این موزه تا سال 1392 با روال عادی به فعالیت خود ادامه می دهد اما در این سال اوقاف شکایتی درباره این ساختمان طرح می کند، مبنی بر اینکه این ساختمان از موقوفات «مدرسه قادریه» بوده و عرصه و عیان آن متعلق به این مدرسه است. شهرداری هم که مالک ساختمان بوده، تفاهم نامه ای با اوقاف امضا می کند که این بنا به حوزه علمیه بابل واگذار شود.

او اظهار کرد: حوزه علمیه بابل که حالا مالک بنا شده از میراث فرهنگی شکایت و تقاضای اجاره می کند. آن زمان اجاره بها اندک بود اما بحث مالکیت ساختمان مورد مناقشه بوده است تا سرانجام در سال 1398 دوباره از میراث فرهنگی شکایت می شود و میراث فرهنگی هم محکوم به پرداخت اجاره بها می شود، اما میراث فرهنگی همچنان این اجاره را پرداخت نکرد، چون زمانی که بنا را تحویل گرفته بود، ساختمانی نیمه متروکه بود و دوباره آن را احیا کرد و در طول این سالها هزینه های زیادی برای این ساختمان متقبل شده است.

عابدینی تاکید کرد: پروژه مرمت و نگهداری ساختمان موزه بابل هر سال جز برنامه های میراث فرهنگی استان است، چون با یک بنای تاریخی سروکار داریم که سالهاست از عمر آن گذشته است و برای سرپا نگهداشتنش باید به آن رسیدگی کرد و این رسیدگی هزینه دارد.

معاون میراث فرهنگی مازندران گفت: در نهایت روز 14 فروردین 1402 قاضی حکمی مبنی بر تخلیه و پلمب ساختمان موزه بابل را صادر کرد. با مساعدت فرماندار بابل تلاش کردیم از بسته شدن موزه جلوگیری شود، به هر حال بسته شدن موزه تبعات اجتماعی دارد اما شاکی همچنان مصر بود که باید این ساختمان تخلیه شود. به هر حال مذاکراتی انجام دادیم و در نهایت قبول کردند این ساختمان را اجاره دهند و بعد از چند روز مبلغ اجاره بها به ما اعلام شد. مبلغ اجاره از سال 92 محاسبه شده است و به ازای هر سال حدود 30 درصد مبلغ اجاره اضافه می شود.

او اضافه کرد: آقای ضرغامی به ما قول مساعد داده اند که اعتبار تامین شود و ما ساختمان موزه را اجاره ای در اختیار داشته باشیم، اما اجاره با چنین شرایطی مبلغ سنگینی است و از توان میراث فرهنگی خارج است. موزه ها پردرآمد نیستند و افراد خاصی از موزه دیدن می کنند. ممکن است یک نفر در طول عمرش حتی یکبار هم به موزه نرفته باشد. بنابراین ما از موزه ها درآمد کسب نمی کنیم که بتوانیم اجاره بدهیم.

عابدینی اظهار کرد: از سوی دیگر ما کارگروهی از افرادی که می توانند اسناد تاریخی را بخوانند و در این کار تبحر دارند، تشکیل دادیم تا با استفاده از اسنادی که در کتابخانه ملی و سازمان اسناد است و اسنادی که دست افراد خصوصی بوده و در اختیار ما گذاشته اند، به این نتیجه برسیم که این ساختمان جز موقوفات بوده یا خیر؛ چرا که در حال حاضر شک و شبهه ای وجود دارد که این ساختمان در موقوفات مدرسه قادریه ساخته شده است. حوزه علمیه هم تاکنون سندی ارائه نداده که ساختمان موزه جای مدرسه قادریه ساخته شده است.

معاون میراث فرهنگی مازندران گفت: در حال حاضر با چنین شرایطی و حکم قاضی که لازم الاجراست ما اجاره بها را پرداخت می کنیم اما اگر بتوانیم سند و مدرکی پیدا کنیم که ملک موقوفی نیست می توانیم ادعای جدیدی در دادگاه مطرح کنیم. اما آنچه اهمیت دارد، این است موزه کماکان فعال است و به مناسبت هفته میراث فرهنگی نیز با موزه ملی توافق کردیم که اشیای زرین مازندران را به صورت نمایشگاه در موزه بابل به نمایش بگذاریم.