مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارشات منتشر شده، مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان مطرح شد.

قبل مطرح شد که «هیئت امنای مسجد کازرونی یک بانی پیدا کرده و چون این مسجد وقف نشده، آنها تصمیم گرفته اند تا با جلب نظر وارثان، مسجد کازرونی را خراب کنند و مسجد چند طبقه بسازند، در حالی که این مسجد، سالم و سرپا و بافت آن قدیمی و ارزشمند است!»

موضوع تخریب و بازسازی مسجد کازرونی تا آنجا پیشرفته و جدی شده که هفته گذشته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان نیز از این مسجد بازدید کرد و سید رضا حکیم صراف، از اعضای هیئت امنای مسجد کازرونی یکبار دیگر درخواست این اعضا را برای او توضیح داد! البته که در این بازدید نظرات تعدادی از کارشناسان مبنی بر ضرورت حفاظت از مسجد کازرونی و جلوگیری از تخریب آن نیز شنیده شد.

اما در ابتدا به برخی از ویژگی های مسجد کازرونی از زبان فردی می پردازیم که پدرش 80 سال قبل معماری این مسجد را به عهده داشته است.

رضا کازرونی نه از وراث خاندان کازرونی و نه عضو هیئت امنای این مسجد است اما از نمازگزاران قدیمی مسجد کازرونی و البته فرزند مرحوم علی اکبر کازرونی (معمار مسجد کازرونی در محله عباس آباد) است. او بیان می کند: «مرحوم کازرونی ها یعنی میرزا محمد جعفر کازرونی و آقا میرزا محمد کازرونی پسران حاج محمد حسین کازرونی بودند که ابتدا در تخت فولاد به خاک سپرده شد و بعدها طبق وصیتشان به کربلا منتقل شدند. کازرونی ها خاندانی ثروتمند و اهل کار خیر بودند، به طوری که بیمارستان و نزدیک به 20 مسجد ساختند و آبادانی های زیادی را در اصفهان فراهم آوردند؛ ضمن اینکه کارخانه وطن نیز توسط این خانواده تأسیس شد. مسجد کازرونی نیز یکی از مساجدی است که توسط آنها ساخته شد و معمار آن مرحوم علی اکبر کازرونی (پدر من) است.»

او پیرامون مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان ادامه می دهد: «یکی از ویژگی های این مسجد که قدمت 80 ساله دارد این است که رو به قبله ساخته شده است. ویژگی دیگر مسجد کازرونی خطاطی های مشهور آن است و آیاتی از قرآن با خط نستعلیق مرحوم ابریشم کار در این مسجد دیده می شود که این موضوع نیز شایان توجه است، چرا که کمتر بنایی است که کتیبه های قرآنی به خط نستعلیق در آن کار شده باشد. از سویی دیگر در انتخاب آجر و سنگهای این مسجد نیز دقت زیادی شده و کاشی کاری معرق در محراب آن توسط مرحوم خوروش انجام شده است.

ضمن اینکه پیشتر، این مسجد یک قسمت مهتابی یعنی یک پشت بام داشت که تابستان ها نماز در پشت بام و زمستان ها در پایین برگزار میشد اما بعدها طاق را قیر گونی و ایزوگام کردند و بعد از آن بود که نماز جماعت روی پشت بام برگزار نشد.»

کازرونی با بیان اینکه این مسجد وقف نشده و مالک آن ورثه آقا میرزا محمد کازرونی است، ولی کارهای لازم برای وقف آن در حال انجام است، میگوید: «از دیگر ویژگی های بزرگ مسجد کازرونی این است که امام جماعت آن آدمهای بسیار بزرگی بوده اند؛ از جمله حاج آقا رحیم ارباب که اولین امام جماعت این مسجد بودند و در گلستان شهدا مدفون اند. دومین امام جماعت مسجد کازرونی مرحوم حاج میرزا علی آقای شیرازی از استادان مرحوم شهید مطهری در نهج البلاغه بودند و در قبرستان شیخان قم مدفون هستند.

سومین امام جماعت این مسجد مرحوم حاج شیخ محمدحسن نجف آبادی بود که در تخت فولاد کنار مرحوم محمد باقر درچه ای مدفون هستند و چهارمین امام جماعت این مسجد نیز مرحوم حاج میرزا آقا هاشمی از شاگردان فلسفه امام خمینی بودند که در گلستان شهدا مدفون هستند و امام جماعت بعدی این مسجد حضرت آیت الله مجلسی بودند. در واقع یکی از خصوصیات این مسجد این است که علما و فقهای بزرگی در این سالها در آن نماز اقامه کرده اند. نکته دیگر اینکه مرحوم شهید حاج آقا کلاهدوزان نیز جزو اولین افرادی بودند که در این مسجد کلاسهای درسی ازجمله کلاس ریاضی برگزار می کردند و در آن زمان بچه های این مسجد در زمینه های ریاضی و پزشکی بسیار قوی بودند.»

چند دقیقه ای به اذان مغرب باقی است که به محله عباس آباد و مسجد کازرونی می رسم...باید با مردم محله و نمازگزاران این مسجد محلی نیز صحبت کنم تا ببینیم و بشنویم که آیا اعضای هیئت امنای این مسجد حرف دل مردم را می گویند و تخریب و بازسازی این مسجد همان چیزی است که مردم می خواهند یا خیر؟!

حاج اکبر نواب از بازاری های قدیم اصفهان است و حدوداً 60 سالی می شود که در محله عباس آباد سکونت دارد و از نمازگزاران مسجد کازرونی است. حاج آقا نواب می گوید: «اینجا مسجد پدران ما است، بسیار زیبا، خوب و سنتی است. مسجدی دو ایوانه است و دو شبستان زمستانه و تابستانه دارد. حیف است که بخواهند به این مسجد دست بزند، فقط باید آن را کمی تعمیر کنند و به پشت بام و گچ های ریخته آن برسند. این مسجد بسیار عالی است.

اینکه می گویند شبستان زمستانه اش قدیمی نیست کاملاً اشتباه است، چون تمام این مسجد باهم یعنی از همان 80 سال قبل ساخته شد. مردم محل با وجود مسجد کازرونی برای نماز در رفاه هستند و اینکه هیئت امنا می گویند مردم برای نماز و وضو جای کافی ندارند اصلاً اینطور نیست؛ این مسجد اتفاقاً یک وضوخانه سنتی دارد و سرویس بهداشتی آن بسیار خوب است. هیچ کدام از اهالی محل موافق تخریب این مسجد نیستند و تخریب، به هیچ عنوان نظر مردم محله نیست. همه، الحمدالله الله رب العالمین برای نماز در اینجا در رفاه هستیم. حیف است خرابش کنند، حیف است.»

امیرحسین عصاره نیز با اشاره به اینکه نزدیک به 50 سال است که در مسجد کازرونی نماز میگذارد و پدرش نیز از نمازگزارن قدیمی این مسجد بوده، بیان می کند: «من در تمام مدتی که به این مسجد می آمدم هیچ مشکلی در آن ندیدم و مخالف تخریب آن هستم. مسجد کازرونی 80 سال سابقه دارد و تخریب و نوسازی آن مانند این است که همین کار را با مثلاً مسجد حکیم یا مسجد جامع انجام دهند و این راه درستی نیست. مسجد کازرونی هم مانند سایر مساجد تاریخی، اصالت خاص خودش را دارد، مگر می توانند مسجد حکیم یا مسجد جامع را تخریب و نوسازی کنند؟! مگر می شود سی و سه پل را تخریب و بازسازی کنند؟! پدرم در همین مسجد نماز می خواند و ما مردم این محله در قدیم روی پشت بام این مسجد نماز می خواندیم و خاطرات بسیاری داریم.

تخریب و بازسای و تغییر در این مسجد یعنی آسیب به خاطره جمعی مردم! دست زدن به این مسجد اشتباه است. اینکه می گویند کمبود فضا دارد کاملاً نادرست است، اتفاقاً فضای آن برای مردم محل کافی است و فقط شاید یکی دو بار در سال کمبود جا داشته باشند که در آن مواقع هم از حیاط استفاده می کنند. تخریب و بازسازی آن حتی توجیه اقتصادی هم ندارد و من کاملاً مخالف تخریب این مسجد هستم. تصمیمات اشتباه زیاد گرفته شده و تخریب این مسجد هم از آن تصمیمات اشتباه است و بعد هم پشیمان می شوند، مثل حمام خسرو آغا در خیابان سپه که آن را شبانه تخریب کردند.

اگر خدای ناکرده دست به این مسجد زدند و آن را خراب کردند گناه کبیره و به گردن مسئولینی است که می خواهند در این باره تصمیم بگیرند. این مسجد قداست خود را دارد و مردمی که اهل نماز و روزه هستند عبادت خود را در آن انجام می دهند و می روند. بهانه های مختلفی هم که جور کردند نمی تواند تأیید بر تخریب باشد. این عملیات های نسنجیده را کنار بگذارید، امیدوارم کار اشتباه تخریب را انجام ندهند.»

صحبتم با نمازگزاران مسجد کازرونی را ادامه می دهم. یکی دیگر از مردم محله عباس آباد که از کودکی همراه با پدرش برای نماز به مسجد کازرونی می آمد و پدرش از خادمان این مسجد بود و بعد از پدر نیز همچنان در این مسجد نماز می خواند، می گوید: «روحیه ای که مسجد کازرونی دارد هیچ کدام از مساجد اصفهان ندارد. مسجدی دو ایوانی است و مانند آن در ایران وجود ندارد. این مسجد در مدت 10 سال ساخته شده و 80 سال قدمت دارد، یعنی همه قسمتهای مسجد از همان 80 سال قبل باهم ساخته شده و دو تاریخ 1365 و 1366 هجری قمری در این مسجد تأییدی بر این حرف است.

شبستان زمستانه اش هم همین طور است و اینکه می گویند این بخش از مسجد بعدها ساخته شده به کل اشتباه است، چون فقط دو گوشه به آن الحاق شده و محرابش که پیش از این به طور گچی مقرنس بود با کاشی کاری جایگزین شده است، ولی اصل شبستان و سقف ها و ستون هایش همگی مربوط به 80 سال قبل است و قدمت آن با سایر قسمتهای مسجد یکی است.

احمد اسماعیلی از دیگر نمازگزاران مسجد کازرونی است که مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان بیان می کند: «نزدیک به 30 سال است به مسجد کازرونی می آیم. من این مسجد را خیلی دوست دارم و دلم نمی خواهد آن را خراب کنند و مسجد جدید بسازند. روحیه ای که این مسجد دارد خیلی خاص است، هر دو شبستانش را ببینید، حیاطش را ببینید. چرا خراب کنند! فعالیت فرهنگی هم به اندازه کافی در آن برگزار می شود و بجز آن را لازم ندارد! همه چیزش برقرار است. این مسجد مشکلی ندارد که بخواهند به آن دست بزنند.»

آقای خیام نکویی یکی دیگر از نمازگزاران قدیم مسجد کازرونی است. او نیز مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان تصریح می کند: «من 40 سال است که به این مسجد می آیم. همه قسمتهایش از همان اول که می آمدم تا الان برقرار بوده است. من این مسجد را خیلی دوست دارم و مخالف خراب شدن آن هستم. فکرشان چیست که می خواهند مسجد به این زیبایی و سالمی را تخریب کنند! این مسجد هیچ مشکلی ندارد.»

یکی دیگر از نمازگزاران مسجد کازرونی ضمن اشاره به اینکه به هیچ عنوان موافق تخریب و بازسازی مسجد کازرونی نیست، میگوید: «من ابداً با تخریب این مسجد موافق نیستم، چون نه شرع موافق این کار است و نه ازنظر علمی و اجتماعی قابل توجیه است.» او سپس ادامه می دهد: «یک مسجد در بازار کفاش ها است که به آن مسجد حمال ها می گفتند، چون حمال های بازار با پول خودشان آن را ساختند. شنیدم که در زمان حیات حاج آقا رحیم ارباب که اتفاقاً اولین امام جماعت مسجد کازرونی هم بود، تعدادی از کسبه نزد ایشان رفتند و گفتند که ما می خواهیم اسم مسجد حمال ها را تغییر دهیم و تابلوی آن را برداریم و اسم آن را مسجد امام زمان بگذاریم، آیا شما اجازه می دهید؟

حاج آقا رحیم ارباب در پاسخ به آنها گفتند که چقدر اسمی که انتخاب کرده اید زیباست و زیباتر از این اسم نداریم، ولی اگر این کار را کردید آن وقت دیگر نمی شود در آن نماز خواند، چون این مسجد را حمال ها با بودجه خودشان ساخته اند؛ یعنی حتی حاج آقا رحیم ارباب اجازه ندادند از نظر شرعی نام مسجد را عوض کنند چه برسد به اینکه یک خشت از آن را تغییر دهند، آن وقت اینها چطور به خودشان اجازه می دهند مسجد کازرونی را خراب کنند و از نو بسازند!»

یکی دیگر از نمازگران مسجد کازرونی اینطور از علاقه اش به این مسجد میگوید: «من مغازه دار هستم و دو سال است که به این مسجد می آیم و با تخریب آن هم خیلی مخالفم. مسجدی بسیاز زیبا و سنتی است. حال و هوای خاصی دارد و من هیچ کم و کاستی در این مسجد نمی بینم، به لحاظ فضا هم برای نمازگزاران کافی است. تخریب به بهانه توسعه و چند طبقه ساختن اصلاً کار درستی نیست. کسانی که به تخریب اصرار دارند حتماً می خواهند از سایر طبقات آن استفاده ببرند در صورتی که نباید چنین کنند. این مسجد یادگار زمانی است که کلیسای مقابل ساخته شد و مرحوم کازرونی هم تصمیم گرفت این مسجد را در مقابل کلیسا بسازد.»

به قسمتی از مسجد کازرونی می روم که بانوان کم کم برای نماز آماده می شوند، یکی از آنها میگوید: «ما اصلاً و به هیچ عنوان با تخریب این مسجد موافق نیستیم. اینجا 80 سال پیش ساخته شده و حالت میراثی دارد و خراب کردن آن حرام است. هر کاری از دستمان برآید برای خراب نشدنش انجام می دهیم. اینکه گفته اند فضای آن کوچک و برای نمازگزاران سخت است و امکانات ندارد اصلاً درست نیست! ما برای نماز هیچ سختی نداریم و می خواهیم به همین صورت که هست در آن نماز بخوانیم. من و پدرم، مادرم و مادر شوهرم از 50 سال پیش به این مسجد می آمدیم و از نماز خواندن در آن خیلی خوشحالیم و صد درصد مخالفم تخریب آن هستیم.»

بانویی دیگر مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان چنین بیان میکند: «من 70 سال دارم و از 5 سالگی همراه با مادربزرگم به مسجد کازرونی می آمدم و روی پشت بامش نماز می خواندیم. همه چیز این مسجد عالی است و همه قسمتهای آن با هم ساخته شده اند، این شبستان زمستانی هم از همان اول که من به مسجد می آمدم بود و اینکه می گویند تازه ساز است، اصلاً درست نیست! هم ما پیرها این مسجد را خیلی دوست داریم و هم جوانترها به آن علاقه دارند.»

خانم محرابی نیز با بیان اینکه با تخریب و نوسازی مسجد کازرونی صد درصد مخالف است، میگوید: «واقعاً مسجد زیبایی است و حالت سنتی دارد. این مسجد 80 سال قبل ساخته شده و آدمهای اینجا همگی بومی و عاشق مسجدشان هستند. خانم علویه همایونی و خانم ها شکرانی و نکویی از شاگردان بانو مجتهده امین بودند که در این مسجد برنامه برگزار کرده و همه علاقمندان هم از صحبت هایشان استفاده می کردند. مسجد کازرونی مسجدی است که خیلی فعالیت زنانه دارد و همه با هم کمک می کنند. ما که جوان تر هستیم از بزرگان این مسجد خیلی چیزها یاد می گیریم. اینجا مسجدی است که شور و هیجان دارد و پرنشاط است و حیف است خراب شود.

اگر خراب شود کم کم همه مجالس آن از هم پاشیده می شوند و خانم های مسن از منزل بیرون نمی آیند، چون مسجد دیگری اطراف ما نیست و خانم هایی که سن بالاتری دارند دیگر نمی توانند برای نماز به مسجد دیگری برود و درنتیجه ما جوانترها هم نمی توانیم از گفتار و رفتار آنها چیزی یاد بگیریم. روزهای یکشنبه و سه شنبه در این مسجد تفسیر قرآن برگزار می شود و همه جوانها با عشق و علاقه لحظه شماری می کنند که بیایند و از سخنان بزرگوارانی مثل شاگردان مجتهده امین استفاده کنند، البته متأسفانه دو نفر از شاگردان ایشان فوت کردند و الان شاگرد سوم ایشان یعنی خانم شکرانی به این مسجد می آیند و به ما آموزش می دهند. ما خیلی خوشحالیم که مسجدی به این زیبایی داریم و امیدواریم از خراب کردن آن صرف نظر کنند، چون این مسجد واقعاً مشکلی ندارد!

نه سازه آن مشکلی دارد و نه کمبود فضا دارد، ازنظر سرمایش و گرمایش هم عالی است. من 35 سال است که به این مسجد می آیم و پسرهایم 32 ساله و 30 ساله هستند و همیشه در این مسجد نماز خوانده اند و از همان زمان که من می آمدم شبستان زمستانی هم بود. این مسجد خیرهای خیلی خوبی هم دارد. آدمهای معروفی اینجا می آیند مثلاً صبح های سه شنبه آقای جعفرعلی می آیند و این مسجد آنقدر شلوغ و پرنشاط می شود که دلم می خواهد بیایید و ببینید. حیف است، واقعاً حیف است که خرابش کنند. مسجد پرشور و حالی است ولی اگر خراب شود بزرگترها خانه نشین می شوند و نمی آیند و آن وقت جوانها هم دیگر به مسجد نخواهند آمد.»

یکی دیگر از بانوان نمازگزار نیز مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان توضیح می دهد: «همه اهالی محل مخالف تخریب این مسجد هستند. مسجد کازورنی هیچ مشکلی ندارد و اصلاً نباید تخریب شود. ما مسجد نو و بزرگ نمی خواهیم و باید حالت سنتی این مسجد حفظ شود. یک زمین نزدیک مادی دارند خب بروند و آنجا بسازند! به این بنا چه کار دارند؟! این مسجد به هیچ وجه نباید تخریب شود و حتی همه اهالی مسجد حاضرند استشهاد جمع کرده و امضا کنند و به اداره امور مساجد تحویل دهند.»

بانوی دیگر چنین میگوید: «من دو سال است که به عشق نماز خواندن در مسجد کازرونی به این محله می آیم. مردمی که به این مسجد می آیند فوق العاده آگاهند و مسجد بسیار خوبی است. اگر تخریب شود ما افسردگی پیدا می کنیم. من به هوای این مسجد به این محل آمدم و اگر نباشد انرژی همه از بین می رود.»

موقع خروج از مسجد کازرونی، امیر کیوان صراف، یکی از اعضای هیئت امنای مسجد کازرونی را می بینم و از او میخواهم تصمیم هیئت امنای این مسجد درخصوص تخریب و بازسازی آن را توضیح دهد. او ابتدا میگوید: «این همه مسجد! روی چه حسابی به مسجد کازرونی آمده اید؟!»

و وقتی در پاسخ می شنود که موضوع مطرح شده از سوی هیئت امنای این مسجد در خصوص اقدام آنها برای تخریب و بازسازی این مسجد را دنبال می کنیم، ادامه می دهد: «این چیزی که شما می گویید نشر اکاذیب است. تخریب یعنی پروانه برای تخریب صادر شده باشد، اما آیا پروانه ای صادر شده که شما زحمت کشیدید؟!»

به او میگویم: «یعنی شما می گویید بحث تخریب و بازسازی این مسجد مطرح نیست؟»

صراف پاسخ می دهد: «نمی گویم نیست، در این باره صحبت شده، ولی ما هنوز پروانه نگرفتیم و کاری نکردیم.»

و من می گویم: «به هر حال از طرف هیئت امنای این مسجد برای تخریب و بازسازی اقدام شده و منتظر پروانه هستید.»

او ادامه می دهد: «اقداماتی می خواستند بکنند ولی هنوز به نتیجه نرسیدند. بحث را خیلی جدی نگیرید، هر وقت به نتیجه رسیدند و بین خودشان تأییدیه گرفتند بعد بیایید.»

به صراف میگویم: «وقتی تأییدیه بگیرند آن وقت کار از کار میگذرد. باید از الان کاری کرد و جلوی تخریب را گرفت.»

اما با قوت گرفتن موضوع تخریب و بازسازی مسجد زیبای کازرونی، وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان نیز اعلام کرد: «لایه های تاریخ معماری شهر اصفهان، ریشه هایی به هم بافته و پیوسته ای است که قطع بخشی از این ریشه های به هم بافته، آسیب جدی بر پیکر پیر درخت هویت و اصالت شهر تاریخی اصفهان خواهد بود، بنابراین هویت ما درختی با ریشه های تنومند از جنس حافظه تاریخی ملموس و ناملموس است که نگهداشت و پاسداشت این ریشه ها پیکره درخت را پایدار و ماندنی و خاک را حفظ می کند که این حس تعلق و دلبستگی و وابستگی به خاطرات ریشه دار، مانع از مهاجرت شهروندان می شود.»

او مسجد کازرونی واقع در خیابان عباس آباد را حاوی الگوی ارزشمند و منحصر بفرد معماری و تزئینات و تکنیکهای ویژه ای دانسته و بیان کرد: «حل هوشمندانه هندسه و چرخش هنرمندانه به سمت قبله، دالان و حیاط و ایوانهای زیبا، محراب نفیس و کتیبه های معرق به خط بی نظیر نستعلیق، اجرای طاق های آجری بسیار زیبا و هنرمندانه و طاق نماهای نفیس معرق و معقلی، حوض خانه کم نظیر بخشی از ارزشهای لازم الحفظ هستند. مسجد کازرونی آخرین نمونه از مساجد ایرانی دو ایوانی است که از این جهت بسیار ارزشمند و از معدود ابنیه باقیمانده در اصفهان است. این مسجد واجد ارزش که معماری آن مربوط به دوران مهم گذار است، تداوم معماری ارزشمند گذشته و نشان دهنده یکپارچگی تاثیرپذیری، گذار از یک دوره تاریخی به دوره دیگر و مکمل مجموعه اسناد و مدارک یک دوره تاریخی است.»

او با بیا اینکه معمار مسجد کازرونی از آخرین نسل معماران مبرز گذشته بوده که دانش معماری را به صورت استاد شاگردی فراگرفته و خود به مرحله استادی رسیده اند و توانایی آن را داشته اند که چگونه و چطور قبله را در بنایی که در جهت جغرافیایی شمالی جنوبی قرار گرفته، به درستی بگرداند تا هیچ جای کم و کاستی در حجم معماری مسجد باقی نماند، تأکید کرد: «مسجد کازرونی نزد اهالی مورد توجه و علاقه خاص بوده و خاطره جمعی یک نسل را در خود حفظ کرده است. معنویت ناشی از سالها عبادت علمای برجسته و اذکار مؤمنین و مومنات که بر سنگ و آجر این مسجد اثر کرده و آن را به موجودی صاحب روح عبادت تبدیل کرده است.»

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان مسجد کازرونی را حاوی الگوی منحصر بفرد معماری دانست و با بیان اینکه رو همه وظیفه داریم از باقیمانده های ارزشمند اصفهان که جزئی از هویت و افتخار است، محافظت کنیم، از آمادگی همکاری این معاونت با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به منظور بررسی طرح مرمت و پایدارسازی این مسجد نیز خبر داد.

همچنین لازم است به دیدگاه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان نیز درباره ضرورت حفاظت از مسجد کازرونی اشاره کنیم.

با مطرح شدن موضوع تخریب و بازسازی این مسجد ارزشمند، اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از همان ابتدای طرح این موضوع، به ارزشمند بودن مسجد کازرونیِ محله عباس آباد و ضرورت حفاظت از آن تأکید کرد. این اداره در نامه خود به تاریخ 12 مرداد 1400 و خطاب به مدیر وقت شهردراری منطقه یک اصفهان آورده بود که «عطف به درخواست ثبت شده در دبیرخانه این اداره کل و بازدید کارشناسی از مسجد تاریخی کازرونی واقع در خیابان عباس آباد و طرح مستندات اثر در کمیته ثبت آثار استان اصفهان مورخ 24 خرداد 1400 و تأیید کارشناسان این اداره کل مبنی بر واجد ارزش بودن بنای مذکور از نظر تاریخی و معماری، حفظ و حراست بنا براساس ضوابط بافتهای تاریخی ضروری است.

لذا خواهشمند است از صدور هرگونه مجوز تخریب، نوسازی و تفکیک و...خودداری شود. بدیهی است صرفاً مرمت بنای مذکور با حفظ کالبد اصیل و با ارائه طرح مرمت پس از تأیید این اداره کل مجاز خواهد بود.»

این اداره کل همچنین در نامه ای دیگر به تاریخ سوم تیر 1402 و خطاب به مدیر کنونی شهرداری منطقه یک اصفهان آورد که «نظر به بند 32 مصوبات کمیسیون محترم ماده 5 مورخ 21 اسفند 1401 در خصوص مسجد تاریخی کازرونی به آگاهی می رساند بنای تاریخی یادشده از آثار ارزشمند شهر اصفهان است و بر این اساس هرگونه تخریب، تفکیک و نوسازی آن ممنوع و صرفاً مرمت اصولی بنا متناسب با ساختار اصیل و کالبد تاریخی، مطابق با طرح موردتأیید و با نظارت این اداره کل امکانپذیر خواهدبود.

قابل ذکر است حفظ خط بدنه مسجد در تمامی اضلاع ضروری بوده و هرگونه عقب نشینی دیوار از بر گذرهای همجوار مجاز نمی باشد. بدیهی است مطابق با مصوبه فوق الاشاره اصلاح خط بدنه مسجد مطابق با وضع موجود و بدون هرگونه عقب نشینی از محل اصلی خود مورد تأیید این اداره کل خواهد بود.»

شایان ذکر است که اگرچه مسجد کازورنی، هنوز یک بنای وقفی نیست ولی اقدامات لازم برای برای وقف آن در حال انجام است؛ از این رو باید با سید محسن قائم فرد نیز گفت و گو کنم که از سوی خانواده کازرونی به عنوان متولی مسجد کازرونی به اوقاف معرفی شده و در واقع باید او را مسئول این موقوفه خواند.

قائم فرد در ابتدا میگوید: «صحبتهای اهالی محل را شنیدید؟»

پاسخ می دهم که: «بله»

و بعد تأکید می کند: «نظر من نظر آنهاست.»

او سپس ادامه می دهد: «مسجد کازرونی عملاً وقف شده، ولی از نظر سندی همچنان به نام مالکین است. فرزندان واقفین این مسجد خانواده بسیار اصیل و خیراندیشی بودند و در همه حوزه ها در اصفهان کارهای خیرِ بسیاری انجام دادند از جمله اینکه مسجد کازرونی را با شرایط ویژه ساختند؛ ولی اینکه سند وقفی برای آن تنظیم نکردند به دلیل عدم اهمیت دادنشان به این کار نبوده است، بلکه به این دلیل بوده که بخواهند آن را حفظ کند و حتی مراکز دولتی و اوقاف هم نتوانند در آن دخل و تصرف غیر مشروعی داشته باشند.

در حال حاضر برای اینکه از مشکلات احتمالی آینده پیشگیری شود نسل دوم و سوم خانواده کازرونی تصمیم گرفتند که مسجد کازرونی وقف شود، کارهای وقفی هم توسط وکیل آنها انجام شده و من را به عنوان متولی معرفی کردند که در جریان صدور حکم برای متولی اوقاف و گرفتن شناسه است.»

قائم فرد ادامه داد: «در این اثنا گروهی نسبت به تخریب و بازسازی مسجد ابراز عقیده و علاقه کرده اند، گروهی نیز به شدت نظرشان این است که این مسجد قابل تخریب نیست و مشکلی ندارد که تخریب شود. ما هم نظرمان را منوط به نظر کارشناسان می دانیم، مبنی بر اینکه اگر بگویند استحکام این مسجد به گونه ای نیست که بتواند به حیات خود ادامه دهد در این صورت تخریب و بازسازی شود، ولی اگر کارشناسان بگویند که این مسجد مشکلی برای ادامه حیات ندارد، اصلاً به بازسازی و تخریب نیازی نیست که چنین هم هست و نظرات جدی کارشناسی مبنی بر ضرورت حفظ مسجد کازرونی مطرح شده و نظر این کارشناسان نیز مورد تأیید ما است.»

این وکیل دادگستری اشاره کرد: «دوستانی که علاقه به تخریب این مسجد دارند در این زمینه از آیت الله العظمی مظاهری یک دست نوشته گرفته اند و از ایشان سوال شده که اگر مسجدی قابل استفاده نباشد آیا امکان تخریب و بازسازی آن وجود دارد یا خیر و ایشان فقط به صورت یک حکم کلی گفتند که اگر یک مسجد در حال خراب شدن است تخریب و بازسازی شود اما از سوی دفتر آیت الله مظاهری مکرراً به من گفته اند و به صورت حضوری و شفاهی و حتی در رسانه ها اعلام کرده اند که تخریب این مسجد فقط در صورتی که است که قابل استفاده نباشد؛ ضمن اینکه در صورت بازسازی هم، از فرش تا عرش این مکان، مسجد است و بجز مسجد نباید برای استفاده دیگری موردنظر باشد.

بنابراین اگر قرار شد مسجد کازرونی تخریب هم بشود که این هم فقط در صورتی است که کارشناسان بگویند که به لحاظ استحکامی مشکل دارد. اما اگر هم مشکلی داشت، در صورت بازسازی، همه قسمتهای آن باید همچنان مسجد بماند و نمیتوان از آن هیچ استفاده دیگری کرد.»

او گفت: «با توجه به نظریات اخیری که میراث فرهنگی به صورت مکتوب و رسمی ارائه کرده و پیگیری هایی که از طرف امور فرهنگی و مشاورین شهردار اصفهان انجام شده است، اعلام شده که این مسجد نیازی به تخریب ندارد و به حفظ آن به عنوان یک بنای پهلوی تأکید شده؛ به خصوص با این دیدگاه که در زمان پهلوی، تسلط فرهنگ معماری غرب به شدت در مسجدسازی و اماکن سازی ما نفوذ داشته و مسجد کازرونی که آن را به صورت ویژه رو به قبله ساخته اند از آخرین بناهایی است که در بنای آن همچنان از نگاه معماری سنتی بهره گرفته است.»

قائم فرد با تأکید بر اینکه باید از مسجد کازرونی حفاظت و مراقبت کرد، افزود: «در هفته اخیر نیز چند نفر از کارشناسان بسیار موجه و معتبر حوزه عمران و دارای صبغه میراثی، گزارش سه صفحه ای تهیه کردند و فرمودند که به هیچ وجه تخریب مسجد کازرونی صحیح نیست.»

مسئول این موقوفه تصریح کرد: «ما به عنوان آدمهایی که در این کار تخصص نداریم همیشه مستمع نظرات کارشناسی بودیم و در حالی که تنها یک نظر برای تخریب این مسجد مطرح است، اما نظرات خیلی جدی مطرح شده درباره اینکه مسجد کازرونی غیر قابل تخریب است.»

او مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی اصفهان اضافه کرد: «مردم این محله نیز در این خصوص چند بار هم به من مراجعه داشتند، آنها بسیار انسانهای خوب و منطقی هستند و به دنبال این موضوع اند که چون نظر کارشناسی نشان دهنده حفظ این مسجد است پس باید حفظ شود.»

اما در بخشی از گزارش سه صفحه ای که سید محسن قائم فرد به آن اشاره می کند و در تاریخ 21 تیر 1402 از سوی تعدادی از کارشناسان موجه و معتبر حوزه عمران و دارای صبغه میراثی خطاب به وی نوشته شده و در آن به ضرورت حفاظت از مسجد کازرونی تأکید شده، آمده است که «مسجد کازرونی در سلامت سازه، خدمت رسانی به اهالی محله عباس آباد و شهر اصفهان را انجام می دهد و بخشی از بدنه خیابان تاریخی عباس آباد را غنا می بخشد.»

همچنین در بخش دیگری از این نامه آمد که «مسجد کازرونی نشانه ای از تداوم معماری گذشته در معماری ارزشمند معاصر است که به همت استاد علی اکبر کازرونی، معمار و هنرمندان خطاط و کاشی کار معاصرش شکل گرفته است. استاد ابریشم کار خطاط برجسته خط نستعلیق، خطوط کتیبه های مسجد را هنرمندانه طراحی کرده است. راهروی ورودی مسجد کازرونی فرصتی مناسب برای قطع ارتباط نمازگزار با دنیای بیرون فراهم آورده و حیاط دلنواز با حوض آبی که نشانه پاکی و تطهیر است باعث انعکاس آبی آسمان در آب می گردد که توجه مؤمن را به عالم بالا معطوف و آماده نیایش می سازد که این همه از معماری توانمند حکایت می کند.

پیچش نامحسوس شبستان به سمت قبله و وضوخانه و موذنه ای با ستونکهای چوبی که به دقت و زیبایی تزئین یافته، مهتابی دلباز پشت بام که با دیواره هایی بلند مخصوص نیایش در ساعات و ایام مناسب طراحی شده، مسجدی بزرگ را در ابعادی کوچک شکل داده است. لازم به ذکر است این مسجد دارای دو ورودی است که در حال حاضر ورودی مخصوص بانوان به کتابخانه تبدیل شده است.»

در این گزارش به افرادی که نماز جماعت را در این مسجد اقامه کرده اند از جمله فقها، علما و مفاخر معاصر شهر اصفهان مانند حاج آقا رحیم ارباب، حاج میرزا علی آقا شیرازی، حاج شیخ حسن نجف آبادی نیز اشاره شده است. همچنین در این گزارش با برشمردن سه شاخصه ویژه این مسجد آمد که «مسجد کازرونی به تنهایی چندین شاخصه واجد ارزش بودن برای ثبت در فهرست آثار ملی را دارا است.» و سپس این سه شاخصه را چنین توضیح داده است: «1. تداوم هوشمندانه معماری ارزشمند گذشته که شأن ملی اثر را مسجل می سازد، 2. مسجدی که خاطرات جمعی چند نسل را در خود حفظ کرده و مورد احترام، توجه و علاقه ساکنین محله است و 3. یادآور حفظ خاطره و حضور جمعی از مفاخر شهر اصفهان است که سالها در این مسجد اقامه نماز کرده اند.»