گورستان شیخان قم؛ دومین قبرستان تاریخی با قدمتی بیش از هزار سال

گورستان شیخان قم با قدمتی بیش از هزار سال، بعنوان دومین قبرستان تاریخی جهان اسلام شناخته می شود و ریشه های تاریخیش به عصر امامان معصوم بر می گردد. از جمله نکات حائز اهمیت در رابطه با قدمت قبرستان شیخان، وجود نشانه هایی بوده که نوید بخش این موضوع هستند که این قبرستان از بقایای به جا مانده قبرستان بابلان بوده که در اثر طرحهای بهسازی و نوسازی شهرداری قم بصورت قبرستانی با دو گنبد فیروزه ای در نزدیکی حرم حضرت فاطمه معصومه (س) پابرجا مانده است. با ما در این مقاله جذاب همراه شوید تا بدانید گورستان شیخان کجاست و پی به اسرارش ببرید.

قبور بزرگان دینی در دل شش مقبره

در گورستان شیخان قم، شش مقبره وجود داشته که قدیمی ترین از آن زکریا بن آدم اشعری بوده که در نزدیکی قبر ایشان مزار میرازی قمی واقع شده است. مطلبی که از نوشته های بزرگانی نظیر میرزا عباس فیض استنباط می شود، این است که فتحعلی شاه قاجار بود که نخستین بار، بر مزار میرزای قمی در گورستان شیخان بقعه هایی را احداث کرد و بعدها این بقعه ها مورد مرمت، گستردگی و بازسازی قرار گرفته و کاشیکاری های فیروزه ای زینت بخش این بقاع متبرکه شده اند. براساس مقاله گورستان شیخان کجاست باید بدانید که این بقعه در قسمت میانی گورستان شیخان قم استقرار دارد و از ارج و قرب بالایی در میان مردم برخوردار است.

در این مقبره آیت الله نجم الدین شیخ میرزا ابوالقاسم نراقی، نواده میرزای قمی و فرزند ملا محمد نراقی نیز دفن شد. دومین مقبره موجود در گورستان شیخان، مقبره مربوط به زکریا بن آدم بوده که علمایی چون آیت الله میرزا ابوطالب حسینی، داماد آیت الله میرزای قمی؛ ملا محمد طاهر قمی از صاحب نظران و با نفوذان عصر شاه سلیمان صفوی؛ سید حسن سیدی؛ آیت الله سید مرتضی علوی، داماد آیت الله گلپایگانی؛ آیت الله محمد تقی جواد قمی؛ میر سید محمد فاطمی قمی در آن آرمیده اند. در کنار مقبره زکریا بن آدم سومین بقعه گورستان شیخان بچشم می خورد که به قبرستان شیخان قم خاندان کبیر شهرت دارد و درون آن آیت الله میرزا محمد کبیر در جوار دو فرزندش چهره در نقاب خاک کشیده اند.

با حرکت به قسمت شمال شرقی آرامستان، مقبره چهارم و پنجم بچشم می خورند که به ترتیب متعلق به محمد حسین فاضل تونی و عباسعلی شاهرودی بوده که در مقبره چهارم علاوه بر فاضل تونی، دو تن دیگر از علمای اسلام به نامهای قاسم اسلامی و محمد کاظم موسوی گلپایگانی نیز آرام گرفته اند و در مقبره پنجم نیز فرزند مرحوم شاهرودی به نام حسینعلی شاهرودی و همچنین میرزا محمد مجاهدی به خاک سپرده شده اند.

دومین مکان مقدس و پر برکت در قم

آیت الله کلباسی و آیت الله سید احمد خوانساری، از بزرگان جهان اسلام با پای برهنه و عمامه آزاد شده پای در این مکان می گذاشتند. به علاوه، از سید هاشم حداد، از عرفای صاحب نظر جهان اسلام و شیعه که از شاگردان تراز اول آیت الله سید علی قاضی نیز هستند، چنین نقل شده است که:" گورستان پر نور و برکت شیخان یکی از بهتین قسمتهای زمین است و تنها خدا بوده که می داند چه ارواح و اجسامی در این مکان مدفون شده اند. پس از قبر و مدفن مطهر اخت الرضا هیچ مکانی به اندازه قبرستان شیخان نورانی و با رحمت نیست و پسندیده است که طلبه های جوان به عنوان الگویی برای مردم به این مکان توجه و عنایت ویژه ای داشته باشند و ضمن بهره مندی از این فضیلت ها، فضایل معنوی آرامستان را برای مردم بیان کنند."

براساس مقاله گورستان شیخان کجاست باید بدانید که چندین و چند سال است که گورستان در محاصره و پوشش بازارچه ای ناموزون و نامتناسب با محیط قرار دارد. هر چند که بارها طی دستورات شهرداری دستور تخریب این بازارچه صادر شد، اما بدلیل مغفول ماندن این طرح هم از جانب مسئولین و هم از سوی کسبه، همچنان این بازارچه به فعالیت خود ادامه می دهد.