دستبرد جویندگان گنج و قاچاقچیان به آتشکده نویس قم

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، دستبرد جویندگان گنج و قاچاقچیان به آتشکده نویس قم صورت پذیرفت.

چهارتاقی «دشت بروز» در دامنه بلندی های باختری روستای نویس در 17 کیلومتری شمال خاوری تفرش (به خط مستقیم) در استان قم جای دارد. مردم بومی این بنا را به گونه سنتی با نام «چارتاق» یا «چارتاقی» می شناسند. آتشکده نویس یکی دیگر از نمونه های چهارتاقی های یگانه در ایران با قاعده چهارگوش است. بنا از چهارپایه با چهار تاق ساخته شده که گنبدی با میانجی چهار فیلپوش روی آنها ساخته شده است. ویژگی های کالبدی و عناصر معماری و سازه بنا نشانگر آن است که هم روزگار با دیگر چهارتاقی های جداگانه ایران است و دیرینگی به اوایل دوره ساسانی و 1800 سال می رسد.

مصالح بنا دربرگیرنده بنا، قلوه سنگ و لاشه سنگ های بدون تراش با ملات گچ است. چهارسوی بنا، چشم اندازی باز و بی هیچ در یا پنجره و مانعی است. از دید ساختمانی چهارتاقی همانند این بنا در سرزمین پارس که خاستگاه چهارتاقی هاست و دیگر منطقه های ایران دیده می شود.

سیاوش آریا (کنشگر و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی) به این نکته اشاره داشت که تاراجگران و قاچاقچیان اموال فرهنگی و تاریخی به بهانه های پوچ و خیال انگیز یافتن گنجی که وجود خارجی ندارد، به آتشکده بسیار ارزشمند «نویس» در استان قم یورش برده و با کندوکاوهای غیرمجاز و پدیداری گودالی بزرگ در پیرامون آن، به یادگار ساسانیان دستبرد زده اند.

او ادامه داد: آتشکده نویس یکی از سالم ترین چهارتاقی های ایران بشمار می آید و یادگار ساسانیان است اما این محوطه مورد دستبرد قاچاقچیان میراث فرهنگی و سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی قرار گرفته و در نزدیکی آن گودالی بزرگ با کند و کاوهای غیرمجاز پدید آورده و به محوطه باستانی آن آسیب های برگشت ناپذیری را رسانده اند. همچنین ولگردان و معتادان محلی در جای جای بنای ساسانیان آتش روشن کرده و پس از مصرف مواد مخدر، خاکستر آتش خود را برجای گذاشته اند که صحنه زشت و زننده ای را به نمایش گذاشته است.

به گفته آریا، هرچند این روزها دستبرد قاچاقچیان میراث فرهنگی در جای جای این محوطه به چشم بخورد اما مرمت های غیر اصولی و غیرکارشناسی آتشکده نویس مورد دیگری است که دوستداران میراث را آزار می دهد. مرمت هایی که بیشتر بازسازی و شلخته کاری و آسیب به بنای ساسانی بشمار می آید. در مرمت های غیراصولی که در گذشته انجام شده از ملات سیمان در بیشتر بخش ها استفاده شده که افزون بر نمایش نازیبای آتشکده، زخم های ژرفی بر پیکره یادگار ساسانیان زده شده است. از سویی، همین مرمت ها هم به خوبی و درستی اجرا نشده و نوعی شلخته کاری در بنای ساسانی برجای مانده که چشم انداز بسیار زشتی را به نمایش گذاشته است.

آتشکده نویس با شماره 344 در تاریخ 20 خرداد 1321 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است. آتشکده نویس با نام های آتشکده برزو و چهارتاقی برزو نیز شناخته شده و بومیان به آن چهارتاق یا چهارتاقی می گویند. این آتشکده در دشت برزو در دامنه کوه و در میان باغ های کشاورزی جای گرفته که پیشروی باغ ها می تواند تهدیدی برای آن باشد.