رونق بازار هنر آمریکا با میراث به غارت برده از یمن

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین اخبار منتشر شده، رونق بازار هنر آمریکا با میراث به غارت برده از یمن صورت گرفت.

یمن از جمله کشورهایی است که در جنگی نابرابر نه تنها بسیاری از مردمانش را از دست داد بلکه در جریان این جنگ و تجاوز، بسیاری از میراث این کشور از بین رفت و تاریخش را به غارت بردند.

جنگ داخلی یمن از سال 2015 بین دو جناح شروع شد. وزارت حقوق بشر یمن سال 2019 در گزارشی اعلام کرد که از ماه مارس 2015 تا ژوئن 2019 بیش از 2700 غیرنظامی از جمله زنان و کودکان تنها در یک استان این کشور توسط شبه نظامیان کشته شدند.

یمن چهار اثر فرهنگی و طبیعی خود را به ثبت جهانی رسانده است. شهر قدیمی صنعا و شبام از اولین آثاری بودند که در فهرست یونسکو جهانی شدند شهر تاریخی زبید هم به دلیل تهدیداتی که شد، در فهرست آثار در خطر قرار گرفت.

سقطرا هم مجمع الجزایری است که در انجیل هم اسمش آورده شده است و درختان خون اژدهای آن بسیار مشهور است و جز میراث جهانی است. یمن چند سایت هم در فهرست انتظار دارد تا بتوانند در سالهای آینده به فهرست میراث جهانی بپیوندند.

از جمله شهر صعده که از قرون وسطی مانده است و مأرب شهری که در آن آثار بلقیس ملکه سبا باقی مانده است این شهر زمانی پایتخت یمن بود. ثلا هم یکی از 5 شهر تاریخی اولویت دار و جز 5 شهر مورد علاقه گردشگران است.

به این فهرست باید مناطق و آثار دیگر را نیز اضافه کرد آثاری که در طول سالها جنگ یمن آسیب های زیادی دیده اند و خالی از گردشگر شدند.

میراثی که تنها برای یمن نیست

براساس مقاله رونق بازار هنر آمریکا با میراث به غارت برده از یمن باید بدانید که پیش از جنگ، عرش بلقیس نیز با کتیبه های باقی مانده گردشگران مختلفی را به سمت خود جذب می کرد. جنگ ویرانگر یمن آثار زیادی از این کشور را از بین برد و غیر از تخریب بناهای ملموس، دشمنان این کشور تعدادی از آثار را در جریان جنگ ها و غارت گری ها خارج کردند.

مدیر فرهنگی سازمان آیسسکو گفته بود سه اثر جهانی این کشور در فهرست در معرض خطر قرار گرفته اند. این شهرهای تاریخی در تصرف بوده و در پی آن شمار زیادی از فرهنگیان هشدار داده بودند که آثار جهانی این کشور تنها متعلق به مردم یمن نیست بلکه متعلق به همه مردم جهان هستند و تحت حمایت کنوانسیون های بین المللی قرار دارند.

در این باره سفیر یمن در مراکش هم گفته بود که آثار این کشور تمدن باستانی نیاکان را به هم پیوند می دهد. اما این آثار به صورت عمدی تخریب شده تا دیگر چیزی از این پیوند وجود نداشته باشد.

سازمان آیسسکو بارها در اجلاس های خود اعلام کرد که سرقت آثار باستانی کشورها به خصوص یمن جنایت آشکار است و سرقت کتاب های تاریخی آسیب بزرگی به تمدن این پهنه جغرافی می رساند.

سازمان یونسکو 2 ژوئیه 2015 هسته تاریخی صنعا را در فهرست میراث در خطر قرار داد. آنچه که یونسکو از آن واهمه داشت، سه سال بعد اتفاق افتاد. بخشهایی از هسته تاریخی صنعا کاملاً از بین رفت و در مکانهایی که تا پیش از این آثار تاریخی وجود داشت، فقط نخل هایی بر ویرانه ها بچشم می خورد.

یونسکو گزارش داد که محله القاسمی صنعا، هسته تاریخی شهر صعده، سد مریب، آثار باستانی براقش، آثار تاریخی تعز و گورستان باستانی حضرموت در جنگ یمن به میزان زیادی تخریب شده اند. یونسکو همچنین اعلام کرده که موزه نمار و مسجد تاریخی صنعا نیز با خاک یکسان شده اند.

این سازمان فرهنگی بین المللی با انتشار بیانیه ای از همه طرفین درگیری خواسته است همه طرفین درگیری در یمن می بایست از انهدام آثار تاریخی غیر قابل جایگزین و غارت و ویرانگری موزه ها در این کشور که برای هویت یابی فرهنگی ساکنان یمن و همچنین برای کاوش در تاریخ هنر و معماری جهان اهمیت بسیار دارد، خودداری کنند.

آزردگی خاطر رئیس یونسکو!

در سال 94 یونسکو تخریب بخش قدیمی شهر صنعا پایتخت یمن را که از قدیمی ترین اماکن متعلق به فرهنگ اسلامی است در پی حملات هوایی عربستان و متحدانش محکوم کرد و خانم ایرینا بوکووا که آن زمان ریاست یونسکو را بر عهده داشت، اعلام کرد از این اقدام عمیقاً آزرده شده است و تخریب این میراث جهانی را منجر به وخیم تر شدن بحران انسانی یمن دانست.

در واقع آزرده خاطر شدن تنها اقدام این سازمان جهانی بود! مانند سازمان ملل که تنها می تواند در قبال اتفاقات ناگوار کشورها اعلام نارضایتی کرد و این اقدامات را محکوم کند ولی در عمل هیچ قدرتی در تغییر نگاه کشورها یا حتی اقدام برای حمایت از میراث کشورها و جلوگیری از غارت آثار ندارند.

بتازگی یکی رسانه های آلمانی در گزارشی درباره غارت موزه های این کشور در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن نوشت: نمایشگاه های موجود در موزه های یمن از با ارزش ترین نمایشگاه ها هستند. مانند موزه ملی شهر صنعا که دارای کلاه های طلاکاری شده، مجسمه ای از پادشاهی صبا و … است. این موزه بخاطر جنگ بسته شد.

با این وجود به دلیل حملات هوایی که انجام شد، بخشهایی از ساختمان آن ترک خورد. موزه ملی تعز هم در جریان جنگ آسیب دید و اشیای گران قیمت آن به غارت رفت. ساختمان آن هم تخریب شد و تعدادی از ساختمان هایش در آتش سوزانده شدند.

احمد جسار یکی از کارکنان موزه در این کشور است که در آماری اعلام کرد 70 درصد از نمایشگاه های موزه ها در یمن به غارت رفته است.

مجسمه برنزی از خدای پادشاهی سبا که در اتاقی تاریک در موزه ملی صنعا نگهداری می شود، از معدود آثار تاریخی است که در جنگ یمن آسیبی ندیده است. این موزه از معدود جاهایی است که در بمباران عربستان و امارات حفظ شده است. چون قبل از این بیشتر موزه ها به انبارهای امنی منتقل شده بودند که از استانداردهای بین المللی بهره برده بودند.

حالا اداره باستانی و موزه های یمن قصد دارد تا با همکاری یونسکو بخشی از ساختمان موزه ها را مرمت کند. ساختمان هایی که حدود 70 درصد از آنها تخریب شده است.

جالب اینجاست که واشنگتن پست در گزارشی به قلم سفیر یمن در آمریکا نوشت آثار غارت شده این کشور از بازارهای آمریکا سر درآورده است. احمد عواد بن مبارک سفیر یمن در آمریکاست که به همراه رئیس ائتلاف عتیقه جات در یادداشتی مشترک نوشته اند که دشمنی علیه یمن منجر به فاجعه غارت میراث این کشور شده است.

این جنایت که آشنای هر میدان جنگ است، یک اضطرار را گوشزد می کند و آن؛ لزوم وارد عمل شدن وزارت خزانه داری آمریکاست. این وزارتخانه باید با تمام قدرت پا پیش بگذارد و رژیم تحریم هایش را به کنار بیاندازد و بازار هنر آمریکا را به روی عتیقه جات یمن که بهایش خون یمنی هاست، ببندد.

در واقع این وزارتخانه باید از اختیاراتش برای صدور دستور اجرایی سریع برای اضافه کردن آثار آنتیک یمن در فهرست ممنوعه ها، از وارد شدن آنها به آمریکا جلوگیری کند. چنین اقدامی باید مورد حمایت کنگره باشد.

هزاران سال است که یمن تاریخ غنی خود را حفظ کرده است. یمن در مسیر تاریخ، نقطه تلاقی شرق و غرب و چهارراه باستانی تجارت عود و ادویه بوده است. یمن خانه ملکه صبا؛ از شخصیت های تاریخی بشر است. خزانه این پادشاهی باستانی در بازارهای یمن دست به دست می شود.

آنطور که ائتلاف آثار آنتیک در طول یک دهه گزارش کرد، آمریکا بیش از 8 میلیون دلار آثار هنری و باستانی از یمن وارد کشورش کرده است.

آثار باستانی قاچاق شده در بازار اروپا به قیمت بسیار پایینی فروخته می شود و تعداد زیادی از این اشیا در ساختمانی در اطراف ریاض کشف شده است. خالد بن بندر، سفیر عربستان در انگلیس در نامه ای به رئیس سازمان مبارزه با فساد عربستان به اطلاع وی رسانده که پلیس لندن تعدادی از قاچاقچیان آثار باستانی را دستگیر کرده که تابعیت سعودی داشتند و جزو شبکه ای هستند که از سالها پیش اقدام به قاچاق آثار باستانی یمن از خاک عربستان می کردند.

امارات هم پای آمریکا برای تاریخ سازی با آثار باستانی یمنی

تنها آمریکا نیست که به آثار یمن دست درازی می کند بلکه امارات هم از این قاعده مستثنی نیست. منابع یمنی فاش کرده اند که امارات هم با اشغال خاک این کشور، در حال سرقت آثار باستانی است به نحوی که انیس منصور تحلیلگر یمنی نوشت که امارات منطقه حضرموت را اشغال کرده است و آثار باستانی آن را به موزه ابوظبی انتقال می دهد.

در غیر این صورت هر بازدیدکننده ای باید بداند که امارات بیش از 50 سال تاریخ ندارد و نمی تواند چنین آثاری با قدمت چند هزارساله داشته باشد. حالا یمنی ها کمپینی راه انداخته اند تا بتوانند این آثار را از امارات پس بگیرند. آنها در هشتگ هایی نوشته اند که امارات پیش از این آثار کشورهایی مانند عراق و سوریه و مصر را نیز غارت کرده و به موزه هایش فرستاده است.

دو سال پیش هم یک باستان شناس آمریکایی هم فاش کرده که امارات آثار باستانی یمن را به صورت سیستماتیک قاچاق می کند. الکساندر ناگل گفته بود که بیش از یک میلیون قطعه آثار از این کشور به سرقت رفته است که رقمی حدود 34 میلیون دلار تخمین زده می شد. او گفته بود که اسرائیل و امارات نقش مهمی در این دزدی ها دارند.

اگرچه بازسازی یمن کار آسانی نیست اما به دست آوردن میراث یمن اقدامی است که باید با همکاری کشورهای مختلف انجام شود. در سال 2020 مقامات یمنی گفته بودند برای جلوگیری از فروش اشیای تاریخی غارت شده با دولت های خارجی همکاری می کنند.

یمن قصد دارد برای پیشگیری از قاچاق اشیا عتیقه با کشورهای همسایه خود از جمله کشورهای واقع در شاخ آفریقا به توافق برسد.

اگرچه یمن در کنوانسیون های بین المللی حمایت از میراث فرهنگی عضو است اما این کشور هنوز نتوانسته آثار خود را از کشورهای دیگر از جمله آمریکا پس بگیرد. شاید چون بخشی از بودجه های همین سازمانهای بین المللی با حمایت آمریکایی ها تأمین می شود!