علت گران شدن عوارض خروج از کشور چیست؟

ایسنا/ بدنبال خبر و گزارشهای منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که علت گران شدن عوارض خروج از کشور چیست؟

عوارض خروج از کشور چرا گران شد؟

حرمت الله رفیعی که جز معترضان سرسخت عوارض خروجی است، با اشاره به مبالغی که با این عنوان در لایحه بودجه سال 1400 پیشنهاد شده، گفت: چند سال است نسبت به افزایش مبلغ عوارض خروج از کشور اعتراض می شود اما توجهی نمی کنند. توجیهی که برای افزایش نرخ عوارض آورده اند کمک به بودجه دولت بوده، اما این بودجه فیک است؛ چه بودجه ای است که به اسم گردشگری تمام می شود ولی ما اثری از آن در گردشگری نمی بینیم!؟

وی با طرح این سوال که در سال 99 با توجه به شیوع کرونا و بسته شدن مرزها مگر چه تعداد سفر خارجی انجام شده که بودجه و مبلغ عوارض خروجی سال 1400 براساس آن تخمین زده اند؟ گفت: این کارها بیشتر از آن که اثر مثبت داشته باشد سبب تشویش اذهان عمومی می شود. عوارض خروج از کشور یک کار کارشناسی نشده بود و ما همیشه با اصل آن مخالف بوده ایم.

رفیعی ادامه داد: طبق آخرین آمارها در سال 98 حدود 8 میلیون سفر خارجی انجام شد که نزدیک به چهار میلیون آن زیارتی بود، از بین این جمعیت هم حدود دو میلیون نفر برای اربعین به عراق رفتند و عوارض خروجی ندادند، شاید از 8 میلیون سفر خروجی سال 98 فقط از حدود سه میلیون نفر توانسته باشند عوارض خروجی بگیرند که اگر میانگین رقم عوارض آن سال را 330 هزار تومان درنظر بگیریم، عددی بالغ بر 990 میلیارد تومان می شود. در بودجه می نویسند بخشی از این رقم قرار است به گردشگری برسد؛ چرا هیچ وقت توضیح نمی دهند از آن مبلغ، واقعا چقدر به گردشگری رسیده است.

وی ادامه داد: زمانی می گفتند ارز 4200 تومانی می دهند، قرار بود به مسافر هم تعلق بگیرد، اما آن ارز نیمایی اصلا به گردشگری نرسید. امروز گزارشهای مقامات قضایی را می بینیم، آن ارز انگار بیشتر قسمت دلالها شده است. نه آن ارز 4200 تومانی و نه این عوارض خروج، هیچکدام در اختیار صنعت گردشگری نبوده و نیست.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی گفت: برخی می گویند عوارض خروجی را گران می کنند که مردم کمتر به خارج از کشور سفر کنند. آیا سفر هشت میلیون نفر از بین 85 میلیون نفر جمعیت این کشور، رقم زیادی است؟ آقایان تعداد گردشگران و مسافرت های خارجی کشورهای دیگر را نمی بینند؟ بسیاری از مردم با این قیمت بلیت هواپیما و ارز دیگر نمی توانند سفر خارجی بروند، چه لزومی دارد مانع دیگری بگذارند!؟

او پیرامون علت گران شدن عوارض خروج از کشور چیست؟ افزود: چرا از زاویه دیگری به سفرهای خارجی نگاه نمی کنند. ما تبلیغات «ایران هراسی» نداریم، ایرانی هایی که به خارج از کشور می روند، دست کم 10 درصدشان که می توانند روی ذهن مردم خارج از ایران اثر مثبت بگذارند. با این کار، واقعیت کشور و فرهنگ ایران تبلیغ می شود، آن هم بدون اینکه دولت هزینه کند. این معرفی به نفع ایران است. چرا آدرس و گزارش های غلط می دهند و این همه سخت می گیرند. فکر می کنند برای کسی که حداقل 10 میلیون تومان خرج سفر خارجی می کند، پرداختن 500 هزار تومان برای عوارض خروج، عددی می شود. چرا فکر نمی کنند آنهایی که ممکن است سفر خارجی زیاد بروند واردکننده یا تاجر باشند و رقم عوارض را روی محصولات وارداتی خود سرشکن کنند و کالا را در داخل کشور گران تر کنند.

رفیعی اظهار کرد: تاوان این اقدامات غیرکارشناسی را فقط مردم می دهند. برخی هم از بهانه ها و توجیه های مختلف استفاده می کنند که مسئولان و مردم را متقاعد کنند، عوارض خروجی باید باشد و باید هر سال گرانتر هم شود.

دولت در لایحه پیشنهادی بودجه 1400، مبلغ عوارض خروج از کشور را مشابه سال 1399 تعیین کرده است. بر این اساس، هر نفر برای خروج از کشور، در سفر نخست باید 264 هزار تومان پرداخت کند. این مبلغ در سفر دوم 50 درصد افزایش خواهد داشت که رقم آن به 396 هزار تومان می رسد. عوارض خروجی در سفرهای سوم به بعد با 100 درصد افزایش روبرو می شود که رقم آن 528 هزار تومان خواهد شد.

عوارض خروجی برای زائران حج تمتع و عمره به مبلغ 132 هزار تومان تعیین شده است. پیشنهاد شده زائران عتبات عالیات از مرزهای هوایی 45 هزار تومان و از مرزهای زمینی و دریایی 15 هزار تومان عوارض خروجی بپردازند و زائران اربعین نیز در صورت سفر زمینی، از پرداخت این عوارض معاف شوند.

در لایحه بودجه 1400 آمده که مبلغ 80 هزار تومان از هر عوارض خروجی برای توسعه زیرساخت و تاسیسات گردشگری و حمایت از بخش میراث فرهنگی و صنایع دستی اختصاص یابد. مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته اند این سهم تا کنون مطابق با مصوبات بودجه پرداخت نشده است.

عوارض خروجی موضوعی بحث برانگیز در سالهای اخیر بود. سال 96 وقتی دولت در لایحه پیشنهادی بودجه 97 مبلغ این عوارض را سه برابر کرد، علی اصغر مونسان که آن زمان رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود، قول داد نرخ عوارض خروج از کشور نسبت به مبلغی که 220 هزار تومان تعیین شده بود، کم شود و افزایش تصاعدی آن برای هر نوبت سفر حذف شود. او که عضو هیات دولت هم بود از یک غافلگیری سخن می گفت و در نامه ای هم به معاون اول رئیس جمهور نوشت که «بحث افزایش عوارض خروج مطرح بود، ولی ما فکر می کردیم برای این کار با ما هماهنگی می شود، اما عدد اعلام شده با ما نهایی نشده بود.»

به گفته مونسان در سال 96، رقم پیشنهادی سازمان میراث فرهنگی برای عوارض خروج از کشور در سال 97 مبلغ 85 هزار تومان بود که با پرداخت 40 هزار تومان آن به این سازمان موافقت شده بود. با این وجود نظر دولت نسبت به کاهش نرخ عوارض خروجی تغییر نکرد و مجلس هم که ابتدا مخالفت خود را با افزایش تصاعدی و سه برابری عوارض خروج نشان داده بود، در نهایت به لایحه پیشنهادی عوارض خروج از کشور رأی مثبت داد.

در آن سالها توجیه برای افزایش نرخ عوارض، حجم زیاد سفرهای خارجی ایرانی ها و خروج ارز از کشور بود. در سال 96 تعداد سفرهای خارجی ایرانی ها به مرز 11 میلیون نفر نزدیک شده بود. مشاوران اقتصادی دولت و برخی نمایندگان مجلس نسبت به خروج ارز توسط مسافران اعتراض کردند، می گفتند بطور متوسط سالانه حدود 30 میلیارد دلار ارز توسط مسافران خارج می شود. رئیس سازمان برنامه و بودجه هم گفته بود: «افرادی که به کشورهای خارجی می روند باید یک مقدار هم به گردشگری کشور خودشان کمک کنند.» ولی الله سیف، رئیس پیشین بانک مرکزی ایران هم گفته بود: «مسافرت به خارج از کشور بیش از حد معمول است و باید متعادل شود.»

با چنین ادله هایی، مبلغ عوارض خروجی در آن سال از سه تا شش درصد افزایش داده شد، ارز ارزان مسافرتی قطع شد و سهمیه شرکت های هواپیمایی و زیارتی از اولویت های پرداخت ارز دولتی خارج شد و بلیت های هواپیما بین 200 تا 300 درصد گران تر شد. همان سال سفر زیارتی عراق تا 60 درصد گران تر شد. گزارشهای بعدی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز نشان داد که کاهش سفرهای خارجی برخلاف آنچه تصور می شد در آمار سفرهای داخلی مردم یا ایرانگردی، تغییری ایجاد نکرد. با این حال، روند افزایش نرخ عوارض خروج تغییری نکرد، در سال 99 نیز عوارض خروج از کشور 20 درصد گران تر شد، آن هم در سالی که ویروس کرونا بزرگترین سد در برابر سفرهای خارجی بوده و پیش بینی می شود سال 1400 نیز شاهد همین وضعیت باشد.