آیا دیدنی ترین روستاهای کشور ایران را می شناسید؟

همیشه سفر کردن به کوچه پس کوچه های کاهگلی و خانه های سنتی در لیست برنامه های گردشگران است. روستاها هم دنیایی از سادگی و مهربانی را به نمایش می گذارند که برای هر رهگذری دلنشین است. با ما در مقاله دیدنی ترین روستاهای کشور ایران همراه گشته تا شما را با شماری از مشهورترین روستاهای کشور ایران آشنا نماییم. قطعا، آشنایی با زیباترین روستاهای کشور ایران برایتان جالب خواهد بود.

روستای ابیانه

واژه ابیانه برگرفته از ویونا یا ویونه به معنای بیدستان است که در گفتار فارسی به صورت بیانه و ابیانه تعریف شد و در گویش محلی اهالی هم شکل اولیه خود را حفظ کرد. آثار تاریخی در این روستا حکایت از پیشینه ای 1500 ساله داشته و محراب مسجد جامع با قدمتی هزار ساله بیانگر این واقعیت است که به روایتی، سابقه سکونت در روستای ابیانه تدوام تمدن سیلک کاشان هست و بر این اساس، سابقه این روستا به چند هزار سال می رسد. مکان اولیه ابیانه در شرق محل فعلی روستا بوده که از قلعه نزاتون در میان باغ های کنونی آغاز گشته و تا دروازه پایین ادامه داشته است.

کاوش های باستانی استقرار سکونتگاه و سابقه زندگی در این محدوده را تایید نموده است. روستای ابیانه در انتهای شیب دره زیبای برزرود از رشته کوه های کرکس در شهرستان نطنز قرار گرفت. این روستا با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 35 دقیقه طول شرقی، 34 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی و با ارتفاع 2180 متری از سطح دریا دارای آب و هوای معتدل و خشک است. میانگین حداقل و حداکثر دمای سالانه روستا هم به ترتیب 10- و 23 درجه سانتیگراد و مقدار بارش سالانه آن 216 میلیمتر هست.

بر طبق داده های آخرین سرشماری عمومی در چند سال اخیر، روستای ابیانه دارای 294 نفر جمعیت بوده است. مردم این روستا همانند دیگر مردم ایران زمین آریایی اند که در هزاره دوم قبل از میلاد به این سرزمین مهاجرت نموده و از سه قوم اصفهانی ها، کاشانی ها نطنزی ها و بختیاری یزدی ها تشکیل شده اند. در اصطلاح، به نوع گویش و زبان مردم ابیانه فرس قدیم گفته می شود که گویشی سلیس و روان است و واژه ها در آن به صراحت ادا شده و به آسانی به فارسی برگردانده می شوند.

سطح بالای آگاهی و فرهنگ سالم روستا ریشه در تحصیلات بالای روستاییان دارد که سبب احیا و تکامل این مکان تاریخی شده است. در ایام محرم مراسم مذهبی شامل مراسم روز عباسعلی (در روز تاسوعای حسینی)، دوره رفتن در محله ها (پرسه)، مراسم نخل برداری و مراسم آیینی و سنتی شامل جشن های بادبره، سده و 30 روز مانده به عید برگزار می شوند. کارکرد اقتصادی روستای ابیانه بر کشاورزی متمرکز بوده و شیوه اداره آن به صورت خرده مالکی کارگری است.

مهمترین فرآورده های باغی روستا گلابی، سیب، خرمالو، بادام و گردو است. پرورش طیور، کرم ابریشم، زنبور عسل و ماهی هم از دیگر فعالیت های اقتصادی روستا به شمار می آید. کالبد روستای ابیانه متشکل از احجام بزرگ و کوچک مکعبی شکل است که با گلی سرخ گون از خاک بومی نماسازی شده و هنگام حرکت در بستر طبیعی آن از لحاظ نوع چیدمان تصویر گوناگون و خارق العاده ای را رقم می زند. این روستا دارای بافتی فشرده، خطی و پیوسته است که شامل مراکز محلات، فضاهای باز درون محله ای، گره های ارتباطی، گذرهای عمومی و نیمه عمومی هست.

روستای جواهرده

روستای جواهرده از زیباترین روستاهای ایران زمین و یکی از روستاهای دهستان سخت سر از توابع بخش مرکزی شهرستان رامسر است. روستای جواهرده در 24 کیلومتری جنوب غربی شهر رامسر و 285 کیلومتری غرب شهر ساری قرار دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی، این روستا در 50 درجه و 25 دقیقه طول شرقی، در 36 درجه و 52 دقیقه عرض شمالی و در ارتفاع تقریبی 2000 متری از سطح دریا واقع شده است. روستای جواهرده دارای آب و هوای معتدل با زمستان های سرد و طولانی و تابستان های معتدل و مرطوب هست.

ارتفاع بالای روستای جواهرده چشم انداز بسیار زیبایی از منطقه را نمایان ساخته و مناظر بدیع و چشم نوازی را پیش روی چشم بیننده قرار می دهد. درهم تنیدگی و پیوستگی روستا با محیط کوهستانی پیرامون و وجود آبشار در انتهای روستا هم موقعیتی کم نظیر را برای آن آفریده است. در روستای جواهرده محدودیت آب و زمین کشاورزی را با توان اندک روبرو ساخت. این رو، حتی دامداری، دامپروری و فعالیت های مرتبط با دام و زمین نیز فاقد توجیه اقتصادی هستند.

در روستای جواهرده زراعت به صورت دیم و محدود انجام می شود و گندم و جو محصول عمده آن است. فرآورده های باغی روستا نیز شامل فندق، سیب، گلابی، گردو، پرتقال و نارنگی هست. هم اکنون عمده درآمد اهالی ساکن و حتی غیرساکن روستا از ارائه خدمات به گردشگران حاصل گشته و کاملا وابسته به این خدمات هست. براساس آخرین سرشماری عمومی در چند سال اخیر، روستای جواهرده دارای جمعیتی معادل 110 نفر در قالب 51 خانوار بوده است. مردم روستا به زبان گیلکی سخن می گویند. پیش از عصر پهلوی هم این روستا جورده خوانده میشد. هسته اولیه روستا نیز به صورت خطی در کنار محدوده بازار و به طور عمده در محدوه محله ای موسوم به جواهرده شکل گرفته است.

روستای ورکانه

ورکانه از دو کلمه ور + کانه تشکیل شده است. کلمه ور یعنی کنار و کان در زبان کردی یعنی آب که بر این اساس ورکانه به معنای کنار آب هست. روستای ورکانه قدمتی نسبتا طولانی دارد و سابقه تاریخی آن به اوایل دوره صفویه مربوط می شود. در حال حاضر در کنار مسجد روستا، جوی آبی وجود دارد که هسته اولیه روستا به مرکزیت مسجد در آنجا شکل گرفته و سپس با رشد جمعیت لایه های بعدی بوجود آمده است. روستای ورکانه با مختصات جغرافیایی 48 درجه و 37 دقیقه طولی شرقی و 34 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان و در راه آبشینه واقع شد. وجود شیب نسبتا زیاد در معابر، وجود باغ های گردو و سیب در اطراف روستا و اقلیم سرد و خشک هم از ویژگی های طبیعی آن به شمار می آید.

عدم وجود تناقض های فرهنگی اجتماعی علی رغم وجود اقوام و طوایف مختلف از ویژگی های اجتماعی فرهنگی روستا است. زبان های کردی و لری و همچنین زبان فارسی در این روستا ریشه و منشا دارند. در حال حاضر هم فارسی با لهجه خاصی در بین اهالی تکلم می شود. مشاغل عمده مردم روستای ورکانه زراعت و دامداری است. گروهی از مردم نیز به تولید صنایع دستی اشتغال دارند. گندم، جو، نخود، لوبیا، سیب زمینی، علوفه و سبزیجات از محصولات عمده زراعی و گردو، انگور، زردآلو و سیب از محصولات باغی روستا هستند.

روستای کندلوس

روستای کندلوس از روستاهای معروف ایران در بین طبیعتگردان است که دارای آب و هوای معتدل و زمستان های سرد و تابستان های مطبوع هست. این روستا از شمال به روستای بیده، از جنوب به کوههای البرز، از شرق به ارتفاعات قلاکتی و از سمت غرب به دره میخساز (زانوس) محدود شده است. روستای کندلوس در دهستان زانوس رستاق از بخش کجور شهرستان نوشهر جای داشته و از قدیمی ترین زیستگاه های انسانی واقع در شمال ایران، در فاصله 42 کیلومتری جاده اصلی (کرج – چالوس) و در ارتفاع 1400 متری از سطح دریا است. این روستا با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 34 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی در 75 کیلومتری جنوب شرقی نوشهر قرار دارد.

معیشت عمده اهالی روستای کندلوس کشاورزی است. همچنین، روستا دارای یک مرغداری گوشتی، یک واحد پرواربندی گوساله و یک مجموعه پرورش ماهی قزل آلا هست. گندم و جو از عمده محصولات زراعی و سیب، هلو و گردو از محصولات باغی در آن است. روستای کندلوس از دو بخش جمعیت ثابت و فصلی برخوردار بوده و براساس آخرین سرشماری، جمعیت ثابت روستا 115 نفر در قالب 45 خانواده بود ولی جمعیت فصلی آن به مراتب بیشتر است. گویش اصلی اهالی گیلکی بوده و بعضا به لهجه مازندرانی خاص گفتگو می کنند.

سهم عمده ای از اراضی روستا و کاربری ها به دلیل شرایط اقلیمی خاص و آب فراوان به باغ ها، مراتع و پس از آن به کاربری مسکونی اختصاص دارد. اصلی ترین ویژگی روستای کندلوس هم بافت نسبتا فشرده و ابنیه مسکونی موجود در آن بوده که به سه بخش تقسیم می شود؛ در بخش نخست، برخی از واحدهای مسکونی مشترکا دارای حیاط و فضای باز مشاعی هستند که باهم تشکیل واحد همسایگی را می دهند. بخش دوم، مجموعه واحدهای مسکونی روستایی است که در میان قطعه باغ هایی ساخته شده و در کنار سکونت به باغداری نیز مشغولند. این واحدها پراکنده و عمدتا در حاشیه روستا قرار گرفته اند.

بخش سوم نیز شامل قطعات تفکیکی بیش از هزار متر مربع بوده که طی سالهای اخیر به شکل ویلاهایی با زیربنای بالا در بخش جنوب و جنوب غربی روستا واقع شده و اغلب مورد استفاده غیربومیان هست. برابر آثار و مدارک بدست آمده، روستای کندلوس و محدوده میخساز از قدیمی ترین و یکی از مناطق تاریخی دارای اصالت در شمال ایران بوده است بطوریکه قدمت پاره ای از آثار بدست آمده به هزار سال قبل از میلاد مربوط می شود.

روستای اورامان تخت

بنا به اعتقاد مردم، اورامان زمانی شهری بزرگ بود به نحوی که شخصیت مرکزی ویژه ای داشته است. به همین علت، از آن به عنوان تخت یا مرکز حکومت یاد می کنند. هنوز آیین های باستانی ایرانی در حافظه تاریخی این منطقه جای دارد. بقایای آتشکده های زرتشتی در حوالی روستای اورامان تخت هم نشانگر آن است که مردم این منطقه پیش از اسلام پیرو آیین زرتشت بوده اند. مراسم خاص، آداب و سنن، مناسبت های مذهبی، وجود مقبره پیرشالیار، چشمه های پرآب و وضعیت منحصر بفرد از حیث معماری همه نشان از اهمیت گذشته و حال این روستا دارد.

روستای اورامان تخت در مرکز بخش اورامان جای داشته و از توابع شهرستان سروآباد است. این روستای بی نظیر در جنوب غربی استان کردستان با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 16 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی واقع هست. زبان، فرهنگ و رسوم مردم اورامان گویای پیشینه ای کهن است، زیرا در دوران قبل از اسلام این منطقه مرکز تعلیم آیین زرتشت بوده و زبان مردمانش از زبان پهلوی ساسانی ریشه گرفته است.

کار در بخش خدمات خصوصا خانه سازی عمده ترین منبع درآمد خانوارها را تشکیل می دهد. دومین فعالیت اقتصادی باغداری است و انگور، گردو، توت، گلابی، انجیر و انار عمده ترین محصولات باغی هستند. زراعت و دامداری در روستای اورامان تخت از رونق چندانی برخوردار نیست در حالی که صنایع دستی از اهمیت بالایی برخوردار است و درآمد بخشی از اهالی از محل تولید لباس، کفش و جوراب هست. به طور کلی، ساختار کالبدی روستای اورامان تخت را مجموعه هایی از واحدهای مسکونی، معابر و فضاهای باز و بسته عمومی تشکیل می دهند که در ارتباطی تنگاتنگ با هم و در تعاملی ارگانیک با محیط طبیعی خود در دل کوهستان شکل گرفت.

عواملی مانند کمبود زمین قابل توسعه، اقلیم سرد و شیب تند منجر به شکل گیری مجموعه زیستی متراکمی بر بستر دامنه کوه شده که شیوه های خاص از ترکیب سطوح پر و خالی را ارائه می کند. در این الگوی معماری کوهستانی بام هر خانه حیاط واحد مسکونی فوقانی بوده و یا قسمتی از معبر و فضای عمومی بافت را تشکیل می دهد. پیوستگی و انسجام در سیمای عمومی بافت و نحوه همجواری دانه ها به شکل پلکانی و رو به جنوب جهت تامین نور و گرمای آفتاب هم از ویژگی های این نوع معماری محسوب می شود.

روستای زیارت

روستای زیارت از روستاهای تابعه دهستان استرآباد جنوبی بخش مرکزی شهرستان گرگان است. این روستا با مختصات جغرافیایی 54 درجه و 26 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی در 14 کیلومتری جنوب شهر گرگان واقع گردیده و ساکنین آن با لهجه خاص زیارتی تکلم می کنند. روستای زیارت از قدمتی طولانی برخوردار بوده و در وقف نامه ای کهن به تاریخ 989 هجری قمری که توسط سادات شیرنگ نگهداری می شود، به قلعه ها و آبادی های این منطقه و خرابه های باقیمانده اشاره شده است.

منابع درآمد اصلی اهالی زیارت را به ترتیب اولویت فعالیت های دامداری، زراعت، پرورش زنبور عسل و در مراحل بعدی کارگری ساده، صنایع دستی و خدمات گردشگری تشکیل می دهند. عمده محصولات زراعی شامل گندم، جو، سیب زمینی و صیفی جات است. فندق و گردو هم از مهمترین محصولات باغی و سردرختی روستای زیارت هست. اصلی ترین ویژگی این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران، بافت فشرده و نحوه قرارگیری منازل مسکونی موجود در آن است که منطبق بر اقلیم خاص منطقه کالبد زیبایی را شکل داده اند.

به دلیل قرارگیری روستا بر دامنه کوه، افراد ضمن حرکت در معابر و فضاهای باز می توانند از مناظر و چشم انداز زیبای جنگل و مراتع اطراف بهره مند گردند. حضور آب در معابر و فضاهای هم باز باعث شده تا در لا به لای بافت پر و معابر روستا گیاهان و درختان به راحتی رشد و نمو کنند. ریتم سقف ها که به طور سنتی در جهت شمالی جنوبی و متناسب با اقلیم محلی بوده، بر کیفیت بصری روستا افزوده و با حرکت در امتداد معابر از طریق جهت شیب ها میتوان به راحتی آن را جهت یابی کرد و به همین دلیل، منظر بام و شکل سقف ها در این روستا از اهمیت زیادی برخوردار است. بناهای روستا قاعدتا در دو اشکوب احداث گردیده که اشکوب اول به محل نگهداری دام و طیور، انبار علوفه و بعضا کارگاه صنایع دستی اختصاص یافته و اشکوب دوم به محل سکونت تعلق دارد.

روستای سیمین ابرو

وجه تسمیه روستای سیمین ابرو را میتوان در ارتباط با وجود معادن سنگ سیلیس در محدوده روستا که امروزه نیز مورد بهره برداری قرار می گیرند و به دلیل ایجاد جلوه ای خاص در راه ها و دامنه های اطراف روستا عنوان نمود. روستای سیمین ابرو از جمله زیستگاه های کهن منطقه به شمار می آید و در دوره های مختلف بسته به شرایط جابجا شده است بطوریکه مکان نخستین آن در انتهای دره کلاه قاضی و نزدیک به این قله بوده و سپس طی دوره های زمانی به قسمت پایین تر و مکان کنونی منتقل شده است و قدمتی بیش از 300 سال دارد.

بقایای بافت قدیم و ساختمان حمام قدیمی نشانگر سابقه تاریخی روستا است. روستای سیمین ابرو با مختصات جغرافیایی 48 درجه و 35 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 41 دقیقه عرض شمالی در 16 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان استقرار یافت. به لحاظ موقعیت طبیعی نیز روستای سیمین ابرو در سمت شمال شرقی قله کلاه قاضی از قلل الوند، در امتداد دره کلاه قاضی و در انتهای جاده باریک آسفالته ای قرار گرفته که از میدان شیر سنگی شهر همدان به سمت جنوب شرقی آغاز می شود.

زبان مردم روستا فارسی با لهجه لری بوده و از نظر قومی دو طایفه در روستا وجود دارند که هر دو از اقوام کوچ نشین لرستان منشا می گیرند. اقتصاد روستا مبتنی بر کشاورزی بوده و روستا فاقد جایگاه صنعت در اقتصاد است. از فرآورده های عمده زراعی این روستا هم میتوان به گندم، جو، لوبیا و نخود اشاره کرد. همچنین، انواع سردرختی های بادام، سیب، آلو سیاه، سنجد و زردآلو در این روستا به عمل می آیند. روستای سیمین ابرو دو نوع بافت فشرده و پراکنده دارد؛ بافت فشرده که مشتمل بر بافت قدیم روستا بوده و دارای دو محله بالا و پایین است. محله بالا که مرکز محله، مسجد و حمام قدیم را شامل می گردد، در قسمت شمالی و بالادست قرار گرفته و ورودی روستا نیز از همین سمت راست است.

محله پایین که در مراحل بعد و از محل چشمه مرکزی روستا به پایین به سمت جنوب شکل گرفته، شامل مرکز محله بقالی هست. بافت نوساز و پراکنده روستا نیز که به صورت خانه باغ بوده، از یک سو در امتداد مسیر مالرو به طرف پایین دره کلاه قاضی در جهت شمالی شرقی و از سوی دیگر در امتداد جاده اصلی به طرف شهر همدان در جهت شمال غربی شکل گرفته است. ساختار فضایی روستا در شکل اصلی خود پیش از تغییر محور ورودی و مطابق سنت شکل گیری سکونتگاه های منطقه ترکیبی از ضرورت های طبیعی و فرهنگی هست.

سلسله مراتب ورود به روستا با عبور از کنار قبور درگذشتگان و رسیدن به فضای ورودی روستا آغاز می شود و با استقرار فضاهای عمومی و خدماتی نظیر مسجد و حمام و سپس شبکه راه های داخل بافت ادامه می یابد که به شکل ارگانیک در امتداد ورودی شکل گرفته اند. در مرکزی ترین تقاطع بافت هم مرکز محله با کاربری های تجاری اطراف آن وجود دارد. امتداد شبکه راه های داخل روستا به باغ های متراکم اطراف روستا وارد می شود که بلافاصله پس از اتمام بافت مسکونی آغاز می گردد.

روستای شمسی

روستای شمسی یکی از روستاهای دهستان رستاق از بخش مرکزی شهرستان صدوق در استان یزد است. این روستا در کیلومتر 35 جاده یزد میبد، 17 کیلومتری شمال غرب مرکز شهرستان اشکذر و 10 کیلومتری مرکز دهستان صدرآباد واقع شد. روستای تاریخی شمسی در طول جغرافیایی 54 درجه و 48 دقیقه شرقی، عرض جغرافیایی 35 درجه و 56 درجه دقیقه شمالی با ارتفاع 1150 متر از سطح دریا واقع شده است. از لحاظ موقعیت نسبی این روستا از شمال به روستای حجت آباد، از جنوب به روستای عزآباد، از شرق به جاده سنتو و از غرب به روستای ابراهیم آباد محدود می شود. از لحاظ توپوگرافی هم روستا در دشتی مسطح با شیبی ملایم از شمال غرب به جنوب شرق جای دارد.

در این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران متوسط دما برابر با 2/18 درجه سانتیگراد و معدل رطوبت نسبی سالانه هوا 37 درصد هست. میانگین بارندگی سالانه در منطقه بسیار کم بوده و به سختی از 60 میلیمتر در سال تجاوز می کند. روستای شمسی در تمام دوره ها از نرخ رشد جمعیت مثبت برخوردار بوده است. براساس آخرین داده های سرشماری عمومی هم این روستا دارای 1393 نفر جمعیت بوده که به زبان فارسی رایج با لهجه ای خاص سخن می گویند. همچنین، تمامی اهالی پیرو دین مبین اسلام و شیعه دوازده امامی هستند.

تفاوت های قومی و فرهنگی بارزی بین ساکنین روستا وجود ندارد و تقریبا همه ساکنین با یکدیگر خویشاوند سببی یا نسبی هستند. انجام مناسک و مراسم مذهبی در روستا همانند تمام فضاهای کویری متمایز از اشکال مرسوم در سایر مناطق کشور است. از جمله مراسم ویژه مذهبی این روستا میتوان به عزاداری، نخل برداری، شبیه خوانی و تعزیه گردانی اشاره کرد. روستای شمسی از توانمندی بالای اقتصادی در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات برخوردار است. علی رغم سنتی بودن شیوه زراعت، باغداری و دامداری در روستای شمسی رونق دارد و توسعه کشاورزی نسبت به سایر بخش ها محسوس تر است.

از عمده فرآورده های باغی این روستا میتوان به انار، پسته و انگور اشاره کرد که در این میان آنار بیشترین سهم تولید و سطح زیر کشت باغ ها را به خود اختصاص می دهند. از مهمترین فرآورده های زراعی روستا میتوان به گندم، جو، هندوانه، خربزه، یونجه، هویج و چغندر اشاره نمود. صنایع دستی رایج در روستا هم شامل قالی بافی، شعر بافی، خورجین بافی، چرخ ریسی و پالان دوزی است. هسته اولیه روستا در سمت غربی مقر کنونی شکل گرفت، محله های جعفرآباد و علی آباد در مرحله دوم توسعه تکوین یافته و محله صفی آباد در مرحله سوم توسعه بافت تشکیل شده است. مرحله چهارم توسعه روستا در حاشیه بافت دیده می شود که این گسترش در جهت های شمال و جنوب بافت موجود روستا بوده است.

سرانجام مرحله پنجم توسعه بافت روستا مربوط به دوران معاصر است که در چند دهه اخیر شکل گرفته و عمدتا به حاشیه جنوبی بافت روستا محدود می شود. روستای شمسی متشکل از سه محله که هر محله خود به تنهایی دارای سازماندهی مرکزی برای خدمات روستایی بوده، هست. الگوی بافت این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران هم الگوی برونگرا است.

روستای هنجن

آغاز پیدایش روستای هنجن معلوم نیست اما قدمت زیادی برای آن ذکر می شود. به روایتی، این روستا قبل از کوروش کبیر هم وجود داشته است. واژه هنجن را برگرفته از واژه هندک (هند کوچک) دانسته اند که دلالت بر جمعیت زیاد روستا در گذشته می نماید. محل اولیه استقرار روستا در پایین ده و محل تلاقی دو رودخانه چیمه رود و برزرود است. دلایلی چون اشراف به منطقه، استفاده از زمین بیشتر و امنیت مکانی هم مردم روستا را به بالادست و نقطه ای مرتفع (مکان فعلی روستا) سوق داد. روستای هنجن در بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان، در 20 کیلومتری شمال غربی شهر و 3 کیلومتری غرب جاده نطنز کاشان قرار گرفت.

این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران در مختصات جغرافیایی 51 درجه و 45 دقیقه طول شرقی، 33 درجه و 37 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 1560 متری از سطح دریا استقرار یافته است. روستای هنجن در منطقه ای پایکوهی با آب و هوای معتدل و خشک قرار دارد؛ منطقه ای که گرمای تابستان و سرمای زمستان با خشکی هوا و رطوبت اندک همراه است. طی سالهای گذشته جمعیت روستای هنجن رشد منفی داشته و براساس آخرین سرشماری عمومی، جمعیتی 197 نفری در قالب 83 خانوار را در خود جای داده است. گویش اهالی روستا همان گویش پارسیان قدیم (فرس قدیم) بوده که به صورت گویشی محلی به ظهور رسیده است. اکثر اهالی این روستا در بخش کشاورزی به ویژه باغداری مشغول فعالیت هستند.

عمده فرآورده های باغی این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران خرمالو، انار، انجیر، سیب، زردآلو، گوجه سبز، بادام، گردو و انگور بوده و فرآورده های زراعی روستا را گندم، جو، پیاز، گوجه فرنگی، خیار، هندوانه، بادمجان و کدو تشکیل می دهند که از این بین فقط انار و خرمالو صادر گشته و بقیه محصول ها به مصرف داخلی روستا می رسد. مردم هنجن در حد نیاز خود به دامداری می پردازند و صنایع دستی روستا نیز به اسفندبافی محدود می شود. مطالعه بافت این روستا حاکی از دو گونه بافت نسبتا متمایز، فشرده و پراکنده است که بافت فشرده در قسمت قدیمی و تاریخی روستا به وضوح قابل مشاهده هست.

بافت تاریخی که بر روی بلندی های صخره ای و سنگی مستقر شده، از بافت فشرده و متراکم ویژه مناطق کوهستانی حاشیه کویر برخوردار است. در توسعه جدید روستا هم این فشردگی با حرکت از مرکز روستا و خروج از بافت تاریخی رنگ باخته و به بافتی نسبتا پراکنده بدل می شود. تقسیم روستا به دو محله اصلی با نام های محله بالا (مله بالا) و محله پایین (مله جیر) بافت منطقه را برای اهالی تعریف و به فضا و کالبد آن هویت می بخشد.

روستای اشتبین

قدمت روستای اشتبین به بیش از 7000 سال پیش باز می گردد. روستای اشتبین در دهستان نوجه مهر از بخش سیه رود شهرستان جلفا با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 29 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی واقع است. روستا متشکل از سه آبادی به نام های هراس، سیاوشان و جعفرآباد بوده و نمونه ای از روستاهای با موقعیت کوهستانی دره ای محسوب می شود. روستا دارای آب و هوایی سرد با زمستان های طولانی بوده و فعالیت های اقتصادی عمده در این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران باغداری، زراعت، دامداری، زنبورداری، پیله وری و قالی بافی است.

گندم و جو مهمترین محصولات زراعی روستای اشتبین هستند. بارش های فراوان برف و باران هم موجب رونق باغداری در این مورد از دیدنی ترین روستاهای کشور ایران شده است. از محصولات عمده سردرختی روستا میتوان انار، گردو، انجیر و ذغال اخته را نام برد. استقرار در میان انبوه باغ ها و درختان، بافت ارگانیک و مناظر متنوع روستا در کنار طبیعت کم نظیر پیرامون، خصوصیات زیبای بافت قدیم با فضاهای پر و خالی، سردرهای قدیمی، پیرنشین ها، ترکیب لنگه درهای چوبی با حاشیه سفید و سیمای گلی پیرامون آن، کتیبه های قرآن بالای ورودی منازل و معماری سنگی پای دیوارها با کنتراست ها و ترکیبات رنگی متنوع از جاذبه های گردشگری و ویژگی های کالبدی اشتبین است.

بافت روستای اشتبین به واسطه احاطه باغ ها و سایر عوامل کالبدی نظیر ناهمواری ها، بستر سنگی، شیب تند اراضی و شرایط اقلیمی خاص کاملا فشرده بوده و فقط در محدوده شمالی روستا امکان توسعه محدود وجود دارد که غالبا کاربری های عمومی و اداری را در بر می گیرد. میدان مرکزی (اصلی) روستا، میدان ورودی و مسیر ارتباطی بین آنها که گذر مسجد را نیز شامل می شود، هسته و استخوان بندی عمده کالبدی روستای اشتبین را تشکیل می دهد و فضاهای مسکونی که قسمت اعظم آنها نیازمند مرمت بوده، عموما در بافت تاریخی و باارزش روستا قرار دارند.