آیا بهترین جاهای دیدنی شهر اردبیل را می شناسید؟

اردبیل با تاریخچه ای کهن و طبیعتی بکر، یکی از مقاصئ گردشگری در ایران است. این شهر که در شمال غربی کشور و در نزدیکی مرز آذربایجان قرار داشته، به خاطر منابع طبیعی، چشمه های آب گرم و بناهای تاریخی مشهور بوده است. هر گوشه از این شهر گواهی بر غنای فرهنگی و طبیعی آن بوده و سفر به اردبیل تجربه ای فراموش نشدنی را برای گردشگران رقم می زند. با ما در مقاله بهترین جاهای دیدنی شهر اردبیل همراه گشته تا شما را با شماری از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل آشنا نماییم. قطعا، آشنایی با برترین دیدنی های شهر اردبیل برایتان مفید خواهد بود. در ضمن، اگر دوست دارید که هر چه بیشتر با دیدنی های اردبیل آشنا شوید، می توانید سری به راهنمای سفر به اردبیل زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.

دریاچه شورابیل

دریاچه شورابیل یکی از وسیع ترین دریاچه های داخل شهری کشور بوده که در اردبیل جای دارد و وسعتش به حدود 180 هکتار می رسد. با امکانات گوناگونی که در اطراف این دریاچه فراهم شده، شورابیل به یکی از بهترین تفرجگاه های این شهر تبدیل شده است. هر ساله بسیاری از گردشگران برای لذت بردن از پیاده روی در مسیر سلامت اطراف دریاچه و گشت و گذار در این منطقه به اردبیل می آیند. در گذشته، دریاچه شورابیل به عنوان تالابی بزرگ با آب شور شناخته میشد اما در سالهای اخیر میزان شوری آن کاهش یافته است. دسترسی آسان به این دریاچه هم محبوبیت آن را در میان ساکنان و مسافران اردبیل افزایش داد.

بسیاری از مراکز آموزشی و نمایشگاه بین المللی اردبیل در نزدیکی دریاچه شورابیل واقع شده اند. به دلیل ارتفاع بالای این دریاچه از سطح دریا، هوای آن در بیش از نیمی از سال سرد و در بهار و تابستان خنک است و همین امر باعث شده تا مکانی مناسب برای فرار از گرمای تابستان باشد. بازدیدکنندگان دریاچه شورابیل می توانند از پیاده روی، قایق سواری و گشت و گذار لذت ببرند و در ساحل آرام دریاچه استراحت کرده و غروب زیبای آن را تماشا کنند. این دریاچه همچنین یکی از مقاصد پرنده نگری در ایران بوده و در فصل مهاجرت پرنده ها علاقمندان زیادی را به خود جذب می کند.

بازار اردبیل

بازار اردبیل در دوره سلجوقیان بنا شده و در شهرستان اردبیل واقع شده است. این اثر در تاریخ 27 مرداد 1364 و با شماره 1690 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بازار در دوران صفویه بسیار رونق داشته است. بازار اردبیل دارای طاق نماهای جانبی و گنبدهای ساده بوده که در دوره های صفوی و قاجار بازسازی و مرمت شده اند. این مجموعه شامل راسته اصلی بازار (راسته بازار)، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، بازار سراجان، بازار خراطان، بازار قصابان، بازار بقالان، بازار کلاه دوزان، بازار علافان، بازار پنبه فروشان، بازار پارچه فروشان، بازار مسگران، بازار چاقو سازان، بازار آهنگران، بازار جلایی، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن و...هست.

بازار اردبیل که در قرن ششم قمری بنا نهاده شده، درست در مرکز شهر کهن اردبیل واقع گشته است. این بازار به علت عبور خیابان امام خمینی (خیابان پهلوی سابق) در نیم قرن پیش از میانش به دو قسمت تقسیم شد. بازار اردبیل از شمال به میدان امام حسین (تازه میدان)، از جنوب به خیابان آیت الله طالقانی، بلوار آیت الله مروج اردبیلی و میدان فجر، از شرق به خیابان آیت الله کاشانی و از غرب به خیابان ناصرلی صوفی منتهی می شود.

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از شاهکارهای هنر و معماری ایرانی بوده و محل دفن شیخ صفی، شاه اسماعیل و تعدادی از صاحب منصبان دوره صفوی هست. این مجموعه در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و به عنوان تنها اثر جهانی ثبت شده اردبیل شناخته می شود. مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی در دوران شیخ صفی بنیان گذاری شد و فرزندان او هم نقش مهمی را در توسعه آن داشتند. در ابتدا، این مجموعه منزل و خانقاه شیخ بود و طبق وصیتش، پس از مرگ در اتاق مجاور حوضخانه به خاک سپرده شد و بنایی برای محل تدفین وی ایجاد گشت.

این مجموعه از بخش های متعددی از جمله حرم و دارالحفاظ، مقبره شاهزادگان، دارالحدیث یا طاق متولی، مزار امیران و سران خاندان صفوی، محوطه شهیدگاه، محل جلوس شیخ صدرالدین موسی، آشپزخانه، دیگ خانه، انبار، آرامگاه مشایخ صوفیه، شربت خانه، نقاره خانه و...تشکیل شد. آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در میدان عالی قاپو اردبیل واقع شده و برای بازدید از آن می توانید با تاکسی یا ماشین شخصی به سمت محله عالی قاپو بروید و از این مکان دیدن کنید.

پل هفت چشمه

پل هفت چشمه یا پل داش کسن که با آجر و ملات گچ و آهک ساخته شده، دارای هفت دهانه و موج شکن های سنگی است. قدمت این پل به دوران صفویه و قرن دهم هجری قمری باز می گردد و به همین دلیل یکی از بناهای تاریخی مهم اردبیل محسوب می شود. پل هفت چشمه همچنین با نام های پل یدی گوزلی و پل قرمزی نیز شناخته می گردد. این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل در تاریخ 28 مرداد 1348 با شماره 875 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه تاریخی صادقی

خانه تاریخی صادقی یکی از آثار برجسته اردبیل است که قدمتش به دوره قاجار باز می گردد. این خانه در سال 1283 هجری قمری ساخته شده و زیربنای آن 2548 متر مربع است. معمار این بنا حاج محمد اردبیلی بوده و ساخت آن چهار سال به طول انجامیده است. خانه تاریخی صادقی با داشتن معماری سنتی و تزئینات زیبا مانند مقرنس کاری و مشبک کاری در ارسی ها از ارزش هنری بالایی برخوردار هست. تالار اصلی این خانه با مقرنس های گچی زیبا بر بالای طاق نماها و طاقچه ها چشم نوازی می کند. در ازاره دیوارهای جانبی نیز کتیبه ای حاوی آیة الکرسی به خط نستعلیق دیده می شود. این بنای قاجاری در 16 اسفند 1386 و با شماره 14465 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.

در گذشته، خانه تاریخی صادقی محلی برای برگزاری مراسم عقد و شیرینی خوری به شکل سنتی بود. اکنون هم با حفظ معماری سنتی، این خانه با تلاش بخش خصوصی بازسازی شده و به عنوان مجموعه بوتیک هتل خانه صادقی به حیات خود ادامه می دهد. این مجموعه شامل رستوران سنتی، دمنوش خانه، کافی شاپ، تالار عقد، سالن همایش و جلسات بوده و همچنان مراسم عقد و عروسی در این مکان برگزار می شود.

خانه وکیل الرعایا

خانه وکیل الرعایا یکی از قدیمی ترین و دیدنی ترین بناهای اردبیل بوده و ساختش به دوره قاجار باز می گردد. این خانه که در زمان مشروطیت به عنوان یکی از مکان های تجمع سران کشور شناخته میشد، دو طبقه و یک زیرزمین دارد. از مهمترین جاذبه های خانه وکیل الرعایا میتوان به تالار غربی آن اشاره کرد که با تزئینات زیبای آینه کاری، مقرنس کاری و کاشی کاری آراسته شده است. همچنین، در ضلع شرقی ایوان آینه کاری و شیشه های ارسی زیبا دیده می شود. این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل در تاریخ 5 بهمن 1378 و با شماره 2560 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و امروزه میزبان بنیاد ایران شناسی است.

آبشار سردابه

آبشار سردابه که در 28 کیلومتری غرب اردبیل واقع شده، یکی از جاذبه های گردشگری منحصر بفرد این شهر است. این آبشار زیبا با ارتفاعی بین 15 تا 20 متر و چشمه های آبگرم معدنی گازدار به عنوان یک جاذبه طبیعی و درمانی شناخته می شود. آبش دارای گاز سولفید هیدروژن بوده و دمایی نزدیک به 35 درجه سانتیگراد دارد که به درمان بیماری هایی مانند یرقان و مشکلات پوستی کمک می کند. اطراف آبشار سردابه با گیاهان سبز و غارهای جذاب پوشیده شده که فضایی دل انگیز را برای استراحت و تفریح فراهم کرده اند.

در این منطقه امکانات رفاهی مانند رستوران و اقامتگاه های بومگردی وجود داشته که سفر به این مکان را راحت تر می کنند. بهترین زمان برای بازدید از آبشار سردابه فصل های گرم سال است اما در زمستان نیز می توانید زیبایی های خاص این منطقه را تجربه کنید، چرا که آبشار در این فصل یخ زده و برفی می شود. برای رسیدن به این جاذبه، تنها کافی است مسیری آسفالته را طی کنید که خود به بخشی از لذت سفر تبدیل می شود.

موزه مردم شناسی اردبیل

موزه مردم شناسی اردبیل که در حمام آقا نقی یا حمام ظهیرالاسلام راه اندازی شده، یکی از جاذبه های دیدنی این شهر است. این موزه با بهره گیری از بیش از 30 مجسمه انسانی، بخش هایی از فرهنگ مردم اردبیل را به نمایش می گذارد. در این موزه میتوان پوشش، آداب و رسوم، خوراک و شیوه طبخ آن و تعدادی از آیین های مهم مردم این منطقه را مشاهده کرد. معماری این بنا هم جذاب و تماشایی است. حمام آقا نقی یا حمام ظهیرالاسلام از سه بخش سربینه، گرمخانه و چال حوض تشکیل شده و قدمت سازه اولیه به دوره ایلخانی باز می گردد. در دوره قاجار این حمام که توسط ظهیرالاسلام ساخته شده، به همت آقا نقی مؤتمن الرعایا بازسازی گشت و به همین دلیل به نام هر دو فرد شناخته می شود.

دریاچه سوها

دریاچه سوها یکی از گنجینه های طبیعی استان اردبیل بوده که با مناظری خیره کننده، جاذبه ای بی نظیر برای طبیعت گردان محسوب می شود. این دریاچه که در فصل تابستان هوای مطبوع و خنکی دارد، یکی از مقاصد ایده آل برای فرار از گرما است. دریاچه سوها به واسطه یک سد کوچک شکل گرفته و عمق آن در برخی نقاط به 6 متر می رسد. اطراف این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل هم با گل های بابونه وحشی پوشیده شده که مناظر بی نظیری را ایجاد می کنند.

آب دریاچه سوها راکد بوده و برای شنا و آبتنی مناسب نیست اما این ویژگی باعث شد تا برای فعالیت هایی مانند ماهیگیری و قایقرانی ایده آل باشد. جالب است بدانید که دریاچه سوها زیستگاه قزل آلای رنگین کمانی بوده و در فصول مختلف سال البته به جز فصل تخم ریزی ماهیان، علاقمندان زیادی به ماهیگیری در این دریاچه مشغول هستند. اطراف دریاچه سوها محلی برای زندگی اسب های وحشی بوده و در فصل بهار کره های آنها به جست و خیز و بازی می پردازند و گردشگران را جذب خود می کنند.

برج شاطر

در حدود 6 کیلومتری اردبیل جاذبه ای را خواهید دید که از دوران قبل از اسلام به یادگار مانده است. این جاذبه که از داخل به صورت استوانه ای طراحی شده و از بیرون چون یک ده ضلعی منظم دیده می شود، برج شاطر نام دارد؛ برجی که علاوه بر قدمت تاریخی، روی تپه های باستانی نیز واقع شده که این خود بر ارزش تاریخی آن بیش از پیش می افزاید. این برج دارای ازاره ای سنگی است که از چهار برج تراشیده شده از سنگ ساخته شده اند. برج شاطر مربوط به اواسط دوره ایلخانی بوده و در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره 6189 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به گفته باستان شناسان و اهالی فن، این برج تاریخی شباهت قابل ملاحظه ای به بقعه چلبی اوغلی دارد و همین شباهت است که باعث شد تا گمانه زنی ها درباره الهام بخش بودن این جاذبه روز به روز افزایش یابد به نحوی که برخی از متخصصان امر معماری های باستانی بر این موضوع و فرضیه تاکید داشته و در راستای اثباتش مقالات متعددی را نیز به چاپ رسانند؛ مقالاتی که در همه آنها این نظریه وجود دارد که بقعه چلبی اوغلی که در قرن هشتم هجری ساخته شده، نمونه تکامل یافته برج شاطر اردبیل است و گذشتگان با الگو گرفتن از این بنا برجی دیگر را در سلطانیه برپا کرده اند.

به هر حال اگرچه این فرضیه هنوز به قطعیت نرسیده اما گردشگران و علاقمندان این فرصت را دارند که در حوالی برج شاطر پرسه بزنند، بافت معماری این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل را مورد ملاحظه قرار دهند و با راهنمایانی که در این منطقه فعالیت می کنند، به گپ و گفت مشغول شوند.

دریاچه نئور

دریاچه نئور در مرز استان های گیلان و اردبیل قرار گرفته است. این دریاچه در بهار و با آب شدن برف های کوهستانی، به شکل یک دریاچه کامل در می آید و یکی از زیباترین مناظر طبیعی این منطقه را تشکیل می دهد. دریاچه نئور به دلیل قرارگیری در مناطق جنگلی خوش آب و هوا و سرسبز، مقصد محبوب بسیاری از طبیعت دوستان و گردشگران است. دریاچه نئور بکر و دست نخورده باقی مانده و سکونتگاه ییلاقی عشایر نیز در اطراف آن قرار دارد. پیاده روی در جاده های خاکی اطراف دریاچه و لذت بردن از مناظر زیبا هم تجربه ای فراموش نشدنی برای گردشگران خواهد بود. در فصل زمستان دریاچه یخ بسته و به محلی برای اسکیت روی یخ تبدیل می شود.

علاقمندان به کوهنوردی می توانند از مسیرهای مختلف در اطراف دریاچه نئور استفاده کنند تا به قله های منطقه برسند و چشم اندازهای فوق العاده ای از دریای خزر و جنگل های شمال ایران را مشاهده کنند. اگر قصد ماهیگیری در این دریاچه را دارید، بهتر است قبل از شروع فصل سرما اقدام کنید، زیرا ماهی های قزل آلا در برابر سرما مقاوم نیستند و در فصل سرد از سطح دریاچه جمع آوری می شوند. با شروع فصل گرما هم ماهی های پرورشی دوباره به دریاچه رها می شوند و فرصتی مناسب را برای ماهیگیران فراهم می کنند.

موزه باستان شناسی اردبیل

موزه باستان شناسی اردبیل در دو طبقه و با مساحتی بالغ بر 1700 متر مربع در بیست و نهم آبان سال 1387 شمسی تکمیل، تجهیز و راه اندازی شد و یکی از موزه های باستان شناسی مجهز کشور به شمار می رود. آثار و اشیای این موزه مشتمل بر دوره های مختلف پیش از اسلام، تاریخی و اسلامی است. سکه هایی از دوره های مختلف تاریخی ایران و بیزانس از جنس طلا، نقره و دیگر آلیاژها هم نگهداری می شوند که تاریخ آنها به عصر ساسانی و اوایل اسلام تا سده 12 هجری قمری متعلق است. در این موزه بیش از 500 اثر تاریخی متعلق به دوره های مختلف مربوط به اردبیل شامل انواع سفالینه های ساده و منقوش، ظروف شیشه ای، چینی های آبی و سفید، ابزار و ادوات مفرغی و نسخ خطی، سکه ها، آثار سفالی و شیشه ای دیده می شوند.

در موزه باستان شناسی اردبیل علاوه بر نگهداری از اشیاء و اموال تاریخی فرهنگی، طبقات و لایه های محوطه باستانی قلعه بوینی یوغون شهرستان نیر طراحی و بازسازی شده که بازدید کنندگان در قسمت شرقی طبقه زیرین می توانند از آن بازدید نمایند. چیدمان اشیای این موزه براساس دوره های تاریخی انجام شده است.

خانه مناف زاده

خانه مناف زاده یکی از بناهای ارزشمند و قدیمی اردبیل است که ساختش به دوران پهلوی اول باز می گردد. این خانه که نزدیک به 100 سال قدمت داشته، توسط معمار حاج محمد علی معماری و به سفارش حسین قلی صادقی ایجاد گشت. این خانه با مساحتی بیش از هزار متر مربع و معماری کوشک مانند خود یکی از معروف ترین بناها از لحاظ معماری و نوع ساخت هست. طراحی این عمارت مستطیل شکل بوده و تزئیناتی از جمله هره چینی آجری، دوال بندی و نقش های هندسی در نمای آن به کار رفته اند.

این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر اردبیل در تاریخ 12 بهمن 1381 و با شماره 7401 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در حال حاضر هم این خانه به حوزه هنری اردبیل واگذار شده و به عنوان یکی از جاذبه های دیدنی این شهر شناخته می شود. بازدید از خانه مناف زاده فرصتی عالی را برای آشنایی با تاریخ و معماری سنتی اردبیل فراهم می کند.

خانه ارشادی

خانه ارشادی مربوط به دوره قاجار بوده و در خیابان کاشانی، کوچه اوچدکان واقع شد. این اثر در تاریخ 10 دی 1381 و با شماره 6686 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بانی اولیه آن خانواده علوی بوده که در دوران پهلوی دوم این بنا را به اداره آموزش و پرورش واگذار کرد تا از آن به عنوان مدرسه استفاده کنند. آخرین مالکش هم که تا سال 1377 در آن زندگی کرد، خانواده ارشادی بود. این بنا معماری دیدنی داشته و از تزئینات زیبای آن میتوان به طاق نماها، مقرنس های گچی، در و پنجره های چوبی و شیشه های رنگی اشاره داشت.

مسجد جامع اردبیل

مسجد جامع اردبیل مربوط به دوران سلجوقیان است، در کنار آتشکده ای قرار گرفته و ساختمان قبلی مسجد مربوط به آتشکده بوده است. مسجد شامل حیاط، ایوان و طاق باشکوهی بوده که در حمله مغول ها تخریب شد و فعلا قسمتی از مسجد سالم است. این مسجد بازمانده مسجد عظیم، گسترده و کم نظیری است که در دوره های مختلف اسلامی بویژه دوره سلجوقی شکل گرفته و تا اوایل دوره صفوی آباد بوده است. اینکه از چه تاریخی این مسجد بر روی آثار پیش از اسلام ساخته شده، اطلاعی در دست نیست اما بررسی هایی که هیئت کاوشگری ایرانی انجام داده، نشان می دهند که این مسجد در قرون اولیه اسلامی ساخته شده است.

بنای سرپای موجود صرفا از گنبدخانه و ایوان مسجد بزرگ تشکیل شده و تک منار استوانه ای شکل آجری آن از یادگارهای زمان سلجوقی است. به تدریج از وسعت این مسجد هم کاسته شده و مساحت آن را به اندازه کنونی تقلیل یافته است. این مسجد آخرین بار در دوران ایلخانی مورد مرمت قرار گرفت. کاوش های باستان شناسی که برای شناخت مختصات تاریخی بنا از سال 1367 توسط سازمان میراث فرهنگی شروع شده، پس از خاکبرداری از لایه های خاک و برچیدن قبرهای متاخر، سرستون های آجری و قسمتی از دیوار شبستان مسجد عتیق را که متعلق به دوره ایلخانی بود، از خاک بیرون آورد که تاریخ روشن مسجد و چگونگی الحاقات و تکامل آن را طی ادوار مختلف تا حدی مشخص نمود.

وجود آجرهای مستعمل در این بنا، تزئینات کاشیکاری و گچبری و نقش مهرها در بندکشی و فواصل آجرها قابل مقایسه با سایر بناهای دوره سلجوقی در آذربایجان است. علت اصلی انهدام و خرابی مسجد هم زلزله ای شدید بود. مسجد برخلاف مساجد دوره سلجوقی که اغلب به صورت چهار ایوانی بنا میشده، ساخته شده است. این موضوع یکی از مختصات استثنایی پلان مسجد جامع اردبیل محسوب می شود. در زیر تالار اصلی مسجد به منظور تسهیل عبور و مرور مردم و دسته ها و اجتماعات، دهلیزها و راهروهایی به صورت شبکه ای منظم و محاسبه شده ساخته گشته که در فاصله هر دو متر به صورت چهارراهی متقاطع دیده می شوند و بلندی هر یک از این راهروهای زیرزمینی 190 سانتیمتر هست.

بنای اصلی مسجد که هم اکنون محوطه مکعبی آن سرپاست، در دوره آبادانی دارای گنبدی بوده که گریو گنبد آن دارای ترکیب های متعدد منشوری بسیار زیباست. قطاربندی با تزئینات کاشی معرق دارد و کاربندی زیر گنبد نیز بدین شکل بوده که در هر یک از گوشه های این مربع سه کنج با لچکی های بزرگی ساخته شد که هر یک دارای دو روزن مستطیلی شکل برای نورگیری و کسب روشنایی برای محوطه محراب بوده است. محوطه اصلی و مربع شکل مسجد در قسمت غربی و شرقی دارای طاقنماهای متعدد بوده که در هر بدنه تعداد آنها سه دهنه است.

در میان هر یک از طاقنماها هم راهروهای باریکی به صورت معبر به قسمت های مختلف مسجد از جمله به نمازخانه و شبستان بزرگ راه پیدا می کنند. ایوان مجاور گنبدخانه هم اکنون به صورت مسجدی دایر مورد استفاده اهالی محل است که با همان شبکه راههای زیرزمینی از طرف جنوب به محوطه محراب و از طرف بدنه غربی و شرقی به راهروهای زیرزمینی منتهی می شود. پوشش فعلی مسجد به صورت سقف تیرپوشی مسطح با استفاده از سه ردیف پایه ستون های سه تایی بوده که در زمان قاجار ساخته شده است. در بدنه مناره مسجد هم فرمان اوزون حسن آق قویونلو و کتیبه ای که تاریخ 878 هجری را دارد و ابعاد آن 80/9 × 50/12 متر بود، دیده می شود.

بقعه سید امین الدین جبرائیل

بقعه سید امین الدین جبرائیل یا بقعه کلخوران آرامگاه پدر شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی، جد سلاطین صفوی است که در سه کیلومتری اردبیل واقع شد. این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره 65 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای بقعه مربوط به اوایل سده 10 ه‍.ق هست. این بنا در محوطه مشجری به ابعاد 150 در 200 متر قرار دارد و مقبره سید امین الدین جبرائیل به صورت یک هشت ضلعی در وسط باغ قرار گرفته است. قسمتی از نمای پاکار بنا از سنگ های منتظم ساخته شده که روی آنها دیوارهای جانبی بقعه از آجر بنا شده است. بیرون بقعه با تزئینات کاشی به صورت تلفیقی کار شد. سقف این بقعه مسطح بوده و در وسط آن گنبد آجری به نسبت بزرگی قرار دارد. در ورودی بقعه هم یک ایوان قرار گرفته که دارای تذهیب کاشی است.

در دو طرف در ورودی نقش یک شیر و یک پلنگ کشیده شده که با زنجیر به یکدیگر بسته شده اند. سبک نقاشی مربوط به دوره صفوی است. در داخل رواق بقعه گچبری و مقرنس کاری بسیار ظریف و زیبایی کار شد. در دو طرف رواق هم دو خواجه نشین ساخته شده که به اتاق های کوچکی منتهی می شوند. از اتاق ها برای بیتوته زائرین بقعه استفاده میشد. سقف رواق دارای گچبری است. این گچبری ها با رنگ های طلایی و آبی دارای اسلیمی های زیبا و گل های شاه عباسی بوده که حاکی از آرامش و معنویت محیط و فضای بقعه است.

دیوارهای کناری رواق دارای کاشیکاری معرق بوده و در برخی قسمت ها کاشی های اصیل هشت ضلعی کار شده است. در ورودی بقعه از چوب جنگل ساخته شده و روی آن اشکالی به شکل لوزی و هشت ضلعی نقش بسته اند. آثار هنری از جمله کنده کاری و منبت بر روی این در مشاهده می شوند. در وسط رواق مقبره صندوق چوبی و ساده سید امین الدین جبرائیل قرار گرفته که ابعاد آن 5/1 در 2 در 3 متر است. بنابر گفته جهانگردان، در دوره صفوی این بقعه دارای فرش های زیبا و پرده های نفیس بوده که اکنون اثری از آنها باقی نیست. روی ازاره بیرونی دیوارهای جانبی بقعه آیاتی از قرآن به صورت گچبری نقش بسته که از اهمیت هنری شایان توجهی برخوردار هستند.

موزه تاریخ طبیعی اردبیل

موزه تاریخ طبیعی اردبیل در خیابان دانشگاه محقق اردبیلی واقع گردیده است. این موزه در سال 1381 و در فضایی با مساحت 4638 متر مربع احداث و افتتاح شد. در این موزه گونه های حیوانی استان اردبیل بصورت تاکسیدرمی در معرض نمایش عموم قرار دارند. فسیل جمجمه ماموت کشف شده در اردبیل متعلق به دو میلیون سال و متعلق به جنس منقرض شده آنانکوس از فیل های گومفوتری که از هشت تا دو میلیون سال پیش در اوراسیا زیست میکرده هم در موزه تاریخ طبیعی اردبیل بازسازی و نصب شده است. بخش پستانداران این موزه شامل 18 گونه پستاندار نظیر پلنگ، گربه جنگلی، خرس قهوه ای، شیر آفریقایی، گرگ، روباه، شغال، راسو، رودک، شنگ، سنجاب ایرانی، پازن، قوچ، آهو، جبیر، مارال و گراز هست.

بخش پرندگان آن هم شامل 85 گونه پرنده از خانواده های باز، عقاب و لاشخور، مرغابی و غاز، حواصیل، فلامینگو، پری شاهرخ، شاهین، جغد، کشیم، باکلان، کاکایی، آبچلیک، سلیم، چاخ لق، آوست، یلوه، هوبره، دارکوب، کوکر (باقرقره)، قرقاول، طوطی، زنبورخور، ماهی خورک، سبز قبا، کلاغ و سار است. بخش آبزیان شامل 20 گونه ماهی و بخش خزندگان و دوزیستان شامل 12 گونه خزنده و دوزیست از خانواده های افعی، کبرا و مارهای غیر سمی هست. بخش حشرات و بی مهرگان موزه شامل 25 تابلو از نمونه های متنوعی از حشرات و بی مهرگان و بخش آکواریم هم شامل 13 آکواریوم گونه های زنده است.

موزه صنایع دستی اردبیل

حمام شیخ یکی از حمام های قدیمی شهر اردبیل هست. در ورودی آن ساده ولی دارای یک هشتی زیباست. رختکن حمام هم چهار رواق و چهار ستون هشت ضلعی دارد. بر روی ستون ها طاق های جناغی بلند و کوتاه نهاده شده و نیم گنبد رواق ها بر طاق نماها تکیه دارد. ازاره حمام کاشی های ساده داشته که اخیرا مرمت شده اند. داخل حمام دارای دو شاه نشین بزرگ قرینه و دو نیم گنبد کوچک بوده که به خزینه آب گرم و در ورودی منتهی می شود. گنبد اصلی مرتفع بوده و با آویزهایی بر طاق نماها و نیم ستون های مربع تکیه زده است. این حمام پس از اتمام عملیات مرمت در بهمن سال 1387 به عنوان موزه صنایع دستی اردبیل مورد بهره برداری قرار گرفت.

در این موزه 300 قطعه اشیای مربوط به مصنوعات دستی اردبیل در 25 رشته شامل فرش، گلیم، ورنی، دست بافته های عشایر، مفرش، معرق چوب، ساز سنتی، معرق چوب، قلم زنی، سفال، تزئینات روی سفال، شیشه های تراش خورده، نقاشی روی شیشه، منبت، حجاری، خراطی، نازک کاری روی چوب، آهنگری، مسگری و صنایع چرم به نمایش درآمد.