راهنمای سفر به کویر مرنجاب؛ شبی پر ستاره در قلب ایران

کویر گردی یکی از تفریحاتی است که در سالهای اخیر مورد توجه گردشگران خصوصا نسل جوان قرار گرفته است. آنان به دل کویر و زیبایی های پناه می برند تا کمی هم شده از دغدغه ها و مشکلات زندگی دور شوند و خود را با طبیعت همراه کنند. کویر و خصوصا آسمان آن در شب بسیار دیدنی بوده و می تواند خاطره ای شیرین را از طبیعت گردی برای شما خلق کند. یکی از کویرهای دیدنی ایران، کویر مرنجاب بوده که بسیار مورد توجه طبیعت گردها هست. این کویر زیبایی ها و اسرار بسیاری را در خود داشته و شما را وسوسه می کند تا به کشف آنها بیایید. با ما در راهنمای سفر به کویر مرنجاب همراه شوید تا شما را از بهترین زمان سفر به کویر مرنجاب و همچنین بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب آگاه کنیم.

کویر مرنجاب در کجا قرار دارد؟

کویر مرنجاب در استان اصفهان و شهرستان آران و بیدگل قرار دارد. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که این کویر از شمال به دریاچه نمک آران و بیدگل، از غرب به کویر مسیله و دریاچه نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر و از جنوب به آران و بیدگل می رسد. ارتفاع کویر هم از سطح آب های آزاد حدود 850 متر هست.

• فاصله کویر مرنجاب از تهران: 310 کیلومتر
• فاصله کویر مرنجاب از اصفهان: 260 کیلومتر
• فاصله کویر مرنجاب از شیراز: 753 کیلومتر
• فاصله کویر مرنجاب از مشهد: 1089 کیلومتر

پوشش گیاهی و جانوری کویر مرنجاب

مرد رنج آب نام دیگر کویر هست، زیرا به عقیده عده ای، در زمان های قدیم که می خواستند در این مناطق چاه آب شیرین حفر کنند، کاری بسیار طاقت فرسا و سخت بود. بنابراین، نام مرد رنج آب را بر آن نهادند که در گذر زمان این اسم تغییر کرد و تبدیل به مرنجاب گردید. البته، عده ای دیگر هم بر این اعتقاد دارند که شاه عباس نام این کویر را کویر مرنجاب نهاده است. این منطقه گونه های گیاهی و جانوری بسیاری را در خود جای داد، چرا که آب و غذای مورد نیاز به اندازه کافی در این ناحیه کویری برای جانداران موجود بوده و بسیار متنوع است.

از جانورانی که در این منطقه زیست می کنند، میتوان به انواع مارها، عقرب، عقاب، شاهین، مارمولک های گلکو و آگاما، شغال، بزمچه، گربه شنی و یوزپلنگ اشاره داشت. تعداد یوزپلنگ هایی هم که در کویر مرنجاب توسط اهالی منطقه دیده شده، به 21 قلاده می رسد. در کویر مرنجاب گونه های گیاهی متنوعی وجود دارند. شاید در نگاه اول بگویید که این منطقه ریگزار است و همه جای آن را تپه های شنی تشکیل داد، اما سازمان منابع طبیعی جهت پیشگیری از فرسایش یافتن خاک کویر عمل احیا کویر را انجام داده و از جمله این اقدامات کاشت گیاهان مختلفی بوده است. پوشش گیاهی این منطقه شامل ارته، گز، اسکنبیل، قیچ و دم گاوی بوده که از گیاهان شورپسند به حساب می آیند.

این کویر از نظر پوشش گیاهی جز خاص ترین مناطق کویری در کل کشور به شمار می رود. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که کویر مرنجاب در زمان حکومت صفویان از نظر وجود جنگل ها و درختان بسیار غنی بود و پوشش جنگلی زیادی این منطقه را در برگرفت اما بعدها درختان این جنگل ها توسط مردم برای گرم کردن محیط خانه خود در سرمای زمستان، ساختن پلهای اصفهان و پختن کاشی ها قطع گردیدند.

بهترین زمان سفر به کویر مرنجاب

کویر مرنجاب هر 4 فصل سال را به خود می بیند. برای آن دسته از افرادی که تمایل دارند به این منطقه زیبا سفر کنند، پیشنهاد ما این است که آبان تا اواسط فروردین را در برنامه زمانی سفر خود قرار دهند، چرا که در این زمانها شرایط آب و هوایی خنک و بسیار معتدل و مناسبی بر این منطقه از کشور حکمفرماست و میتوان نهایت استفاده را از زیبایی های این منطقه کویری برد. از ویژگی های منحصر بفرد این کویر هم دمای نسبی آن بوده که در حالت اعتدال مناسبی قرار دارد.

دیدنی های کویر مرنجاب

دریاچه نمک

دریاچه نمک در میان سه استان اصفهان، قم و سمنان و در فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی آران و بیدگل جای دارد. دریاچه نمک گاهی با دریاچه حوض سلطان اشتباه گرفته می شود. نامگذاری آن به دریاچه نمک هم به دلیل شوری بسیار زیاد هست، به گونه ای که در تابستان قطعات نمک روی آب شناور می شوند. این دریاچه با طول 80 و پهنای 30 کیلومتر در ارتفاع 795 متری از سطح دریای آزاد قرار گرفته است. زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک بوده و عمق نمک آن هم بین 5 تا 54 متر متغیر است.

با هر بارش و تبخیر آب، نمکها بلورهای دیدنی را تشکیل می دهند که بر زیبایی دریاچه می افزایند. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که زمینهای اطراف دریاچه باتلاقی بوده و در برخی از اوقات سال هم شدت تبخیر آب در دریاچه به شدت افزایش پیدا می کند. در اطراف دریاچه، موجوداتی مانند شتر، روباه و فلامینگو دیده شده و بستر دریاچه هم مامن موجودی تک سلولی از میگوها و خانواده پلنکتون ها هست.

جزیره سرگردان

از جمله مکانهای دیدنی کویر مرنجاب، جزیره سرگردان بوده که بسیار زیباست. در دید شرقی دریاچه نمک، کوهی با ارتفاع کم نمایان می شود که توسط نمکهای اطراف خود کاملا پوشیده شده است. وقتی بر بلندای جزیره قرار می گیرید، می توانید دریاچه نمک را از خیلی زیباتر و جذاب تر ببینید و آنقدر زیباست که شما ساعتها جذب تماشای آن خواهید شد. وقتی از فاصله بسیار زیاد به جزیره سرگردان نگاه می کنید، دریایی بیکران را در مقابل خود خواهید دید که گویی یک کشتی سرگردان در آن وجود دارد، زیرا به سبب انعکاس نور، سراب و خطای دیدی که از آن حاصل می شود، دو انتهای جزیره در افق نمایان نیست و سبب شده تا چنین حسی به شما تلقین شود و همین عاملی است که باعث شده تا آن را جزیره سرگردان بنامند.

بلندترین نقطه جزیره سرگردان فاقد پوشش های گیاهی بوده و ارتفاع آن تا سطح آبهای آزاد به 808 متر می رسد. جنس سنگهای این جزیره از نوع سنگهای متخلخل آتشفشانی بوده و دارای قدرت نفوذ پذیری بالایی هستند. به عقیده نیاکان، این جزیره همواره در حال نقل مکان بوده و حرکت می کرده است. یکی از نکاتی که باید در مورد جزیره سرگردان به آن توجه ویژه داشته باشید، باتلاقی بودن زمین های پیرامون این جزیره زیبا است. معمولاً زمین های این منطقه دارای میزان رطوبت بسیار بالایی هستند.

کاروانسرای مرنجاب

کاروانسرای مرنجاب در قلب کویر و در 50 کیلومتری شمال شرق آران و بیدگل واقع شد. نامگذاری این کاروانسرا به دلیل موقعیت جغرافیایی آن در کویر مرنجاب است. این کاروانسرا حدود 350 سال قدمت داشته و در سال 632 هجری خورشیدی بنا شد. معماری این بنا به دوران صفویه باز می گردد و به دستور شاه عباس ساخته شد. در آن زمان، آقا خضر نهاوندی که حاکم کاشان بود، این کاروانسرا را بنا کرد. شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تاسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سو به پایتخت هجوم نبرده بودند.

حمله ازبک ها و افغان ها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال 1012 قمری سریعا یک پایگاه نظامی را در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و همیشه 500 پاسدار مسلح در آن حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تامین می کردند. پایه های ساختمان از سنگ و ملاط ساخته و به شکل قلعه ای مربع شکل بوده که شش برج در دیواره هایش ایجاد شده است. داخل کاروانسرا حیاط بزرگی بوده که دورتادورش 29 اتاق بنا شده اند. پشت سرسرایش هم یک اصطبل بزرگ وجود دارد.

کاروانسرای مرنجاب تا سال 1378 که توسط میراث فرهنگی خریداری و مرمت شد، به شخصی به نام عباس شیبانی تعلق داشت که از آن برای آغل گوسفندان استفاده می نمود. در سال 1378 مرمت آن آغاز شد و تا سال 1382 طول کشید. پس از آن، زیر نظر صندوق حفظ و احیای اماکن تاریخی هست. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که کاروانسرای مرنجاب از سال 1398 توسط شرکت تعاونی دهیاری های آران و بیدگل تحت نام تجاری قلعه مرنجاب به صورت هتل سنتی بازسازی، تکمیل و تجهیز شد.

در 26 شهریور 1402 و در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض هم کاروانسرای مرنجاب به همراه 53 کاروانسرای تاریخی دیگر تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. شایان ذکر است که کاروانسرای مرنجاب از جمله مقاصد رفاهی و استراحتی برای مردمی بود که قصد سفر به اصفهان و خراسان را داشتند. در نزدیکی کاروانسرای مرنجاب هم قناتی وجود دارد که منبع تامین کننده آب شیرین برکه ای است که در داخل کویر قرار گرفته و یکی از موارد اعجاب انگیز کویر مرنجاب بحساب می آید، چرا که متقابلا بایستی هر چه چاه و قنات در این منطقه رویت می شود، دارای آب شور باشند.

سایر دیدنی های کویر مرنجاب

• تپه های شنی: بیشتر قسمت های کویر مرنجاب را تپه های شنی پوشانده اند. این تپه ها برای پیاده روی و عکاسی مناسب بوده و شما می توانید در این منطقه تپه هایی با ارتفاع های متفاوت را مشاهده نمایید.
• کوه کلنگ: این کوه که در 5 کیلومتری کاروانسرای مرنجاب قرار گرفته، یکی از جاذبه های طبیعی منطقه بوده و عاشقان طبیعت گردی و عکاسی حتما از آن دیدن می کنند.
• چاه هندوانه: این چاه در حقیقت بخشی از کویر بوده که برای کاشت هندوانه مورد استفاده قرار می گرفت و آبیاری آن هم به شیوه سنتی انجام میشد. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که اهالی کویر چاله هایی را به فاصله 1 متر از هم حفر کرده تا جایی که به خاک مرطوب برسند. سپس، در آن بخش تخم های هندوانه را قرار داده و منتظر می مانند تا محصول را پس از رسیدن برداشت کنند.
• چاه کنجه: این چاه که آبش شور هست و با ابعاد 4 در 2 در دل کویر حفر شده، گیاهان و درختچه های اطراف خود را سیراب کرده و به نوعی از آنها مراقبت می کند.
• کوه یخاب: این کوه با ارتفاع 1800 متر در نزدیکی آران و بیدگل جای گرفته و برای کوهنوردی ایده آل هست.
• چاه دستکند: این چاه آبش شیرین هست و اهالی کویر آن را مقدس شمرده و آبش را هم معجزه حضرت رضا (ع) می دانند. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که طبق باور اهالی، حضرت رضا در زمان عزیمت به طوس، از کویر گذر کرده و این چاه را هم با دستان خود حفر نموده اند.
• قلعه کرشاهی: قلعه کرشاهی با مساحت 4000 متر مربع در دل کویر جای گرفته و متعلق به دوران پیش از اسلام هست. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که این قلعه بزرگترین قلعه خشتی پس از ارگ بم بوده و در فهرست آثار ملی ایران هم جای دارد.

تفریحات کویر مرنجاب

• پیاده روی بر روی شن ها
• شتر سواری
• موتور چهارچرخ سواری
• آفرود سواری
• کمپینگ و شب نشینی
• رصد ستارگان

یکی از تفریحات جالب برای دوستداران کویر، قدم زدن بر روی شنهای داغ هست که گویی آرامشی عجیب را به آنان می بخشد. در طول پیاده روی هم افراد می توانند به عکاسی پرداخته و تصویری زیبا را به آلبوم خاطرات خود بیفزایند. یکی دیگر از تفریحات که هزینه آن حدود 10 هزار تومان بوده، شتر سواری هست که در سالهای اخیر طرفداران بسیاری را برای خود دست و پا کرده است. شما می توانید به همراه این موجود دوست داشتنی سفر در دل کویر را تجربه نمایید. موتورهای چهارچرخ هم که هزینه ای حدود 10 هزار تومان دارند، برای گشت و تفریح در کویر مناسب هستند. این موتورها با سرعت بالا تپه های شنی را پشت سر گذاشته و حسابی آدرنالین را افزایش می دهند.

آفرود سواری یکی از تفریحات مورد علاقه جوانان بوده و هزینه آن بسته به نوع ماشین، مسافت و مدتی که در کویر هستید، متفاوت هست. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که اگر ماشین را با راننده در اختیار بگیرید و گردش شما در کویر 4 ساعت زمان ببرد، حدود 350 هزار تومان باید هزینه بپردازید. کمپینگ و شب نشینی هم که یکی از تفریحات جالب هست. آتش روشن می کنید و به همراه دوستان گرد آن جمع شده و به مرور خاطرات یا حتی تماشای ستارگان در دل آسمان بی نظیر کویر می پردازید. البته، بهتر هست از قبل تجهیزات لازم برای کمپینگ و شب نشینی را آماده کرده باشید.

کویر مرنجاب با آسمان زیبای خود در شب می تواند یکی از مقاصد علاقمندان به نجوم و ستاره شناسی باشد. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که آنان در زمان هایی که شرایط آب و هوایی مساعد بوده، به دل کویر رفته و با تجهیزات مناسب به تماشای ستارگان می پردازند و از زیبایی های آسمان شب لذت می برند.

لوازمی که در سفر به مرنجاب به آنها نیاز دارید

در این منطقه باتلاق هایی وجود دارند که بسیار می توانند برای شما مخاطره انگیز باشند. حتما این مسئله را در نظر داشته باشید تا مشکلی برایتان پیش نیاید. کفش پیاده روی، آب آشامیدنی، چراغ قوه، چند وعده غذایی سبک، بادگیر را با خود به همراه داشته باشید، زیرا کویر در عین حال که بسیار زیباست، سختی های خاص خود را دارد و مشتاقان خاص خود را می طلبد. پس، پیشنهاد می کنیم که برای سفر به کویر حداقل یک نفر با شما همراه باشد، کسی که راهنمای مسیر بوده و با کویر سالیان سال آشنا باشد. همیشه قمقمه آبی دو برابر آنچه مصرف می کنید، با خود به همراه داشته باشید و جی پی اس هم فراموش نشود که همراهتان باشد. از مسیر گذری کامیون های معدن استفاده کنید و به هیچ وجه به دریاچه نمک نزدیک نشوید.

اقامت در کویر مرنجاب

برای اقامت در کویر مرنجاب دو گزینه پیش روی شما قرار می گیرد یا اینکه چادر بزنید و از بودن در دل کویر لذت ببرید یا اینکه از کاروانسراها و مراکز اقامتی موجود بهره ببرید که ما در این بخش تعدادی از این مراکز را به شما معرفی می کنیم تا بتوانید تجربه خوبی از سفر به کویر داشته باشید. بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب به شرح زیر هستند:

کاروانسرای مرنجاب: این مورد از بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب که در سالهای اخیر بازسازی شده، برای اقامتی کوتاه در دل کویر مناسب هست. کاروانسرای مرنجاب اتاق ها و امکانات رفاهی متعددی داشته و برای علاقمندان به کویر ایده آل هست. برخی از اتاق ها تخت داشته و برخی کف خواب بوده و کرسی دارند. از امکانات رفاهی این مورد از بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب هم میتوان به پارکینگ، رستوران با سرو غذاهای محلی و کافی شاپ اشاره داشت.

کاروانسرای لیلی و مجنون: کاروانسرای لیلی و مجنون امکانات رفاهی متعددی داشته و در 10 کیلومتری کویر مرنجاب جای دارد. براساس مقاله کویر مرنجاب کجاست باید بدانید که این اقامتگاه 30 سوئیت با امکانات متنوع داشته و می تواند از 400 میهمان پذیرایی کند. اتاق ها معماری سنتی داشته و دارای رختخواب و کرسی هستند. از دیگر امکانات این مورد از بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب هم میتوان به رستوران، کافی شاپ، پارکینگ، فروشگاه و...اشاره کرد.

مجتمع ستاره شبهای کویر (کمپ احمد): مجتمع ستاره شبهای کویر یا کمپ احمد در 11 کیلومتری جاده مرنجاب جای داشته و امکانات رفاهی متعددی دارد. این اقامتگاه 20 اتاق داشته و میهمانان می توانند از بین اتاق های 3 تخته، 4 تخته و 5 تخته یکی را انتخاب کنند. برخی از اتاق های این مورد از بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب هم به صورت کف خواب بوده و کرسی دارند. از امکانات آن هم میتوان به رستوران، پارکینگ، صبحانه رایگان، کافه و...اشاره داشت.

مسیر دسترسی به کویر مرنجاب

برای رفتن به کویر مرنجاب باید از اتوبان تهران قم حرکت کنید. بعد از آن وارد اتوبان امیرکبیر شده و مسیرتان را به سمت خروجی اتوبان امیرکبیر که در سمت چپ شما قرار گرفته و به سمت کاشان می رود، تغییر دهید. وقتی که در این مسیر قرار گرفتید، با طی مسافتی در نهایت به شهر کاشان می رسید. وقتی که به کاشان رسیدید، مسیر خود را به سمت آران و بیدگل تغییر داده و بعد از کمی رانندگی به امامزاده محمد هلال نزدیک می شوید.

وقتی به امامزاده محمد هلال رسیدید، وارد خیابان عباس آباد شده و بعد از طی مسافتی در خیابان عباس آباد به سمت بلوار ارتش تغییر مسیر دهید. از بلوار ارتش تا کاروانسرای مرنجاب در حدود 45 کیلومتری فاصله وجود داشته که باید آن را طی کنید. وقتی به کاروانسرای مرنجاب رسیدید، کویر مرنجاب در 8 کیلومتری شما خواهد بود. در طول مسیر تا رسیدن به مرنجاب هم می توانید شترهایی را که در نزدیکی جاده یا کمی دورتر به آرامی در حال حرکت هستند، تماشا کنید.

برنامه سفر به کویر مرنجاب

روز اول

پس از اینکه اقامتگاهی مناسب را برای خود یافتید، بهتر است راهی کویر شده تا از زیبایی های آن بهره ببرید. در گام نخست، پیشنهاد می کنیم به تفریحاتی نظیر شتر سواری و موتور چهارچرخ سواری پرداخته که تا ظهر شما را حسابی مشغول کرده و آدرنالین خونتان را افزایش می دهند. پس از آن، ظهر شده و بهتر است به اقامتگاه بازگشته و کمی استراحت کنید. پس از صرف ناهار، می توانید در ادامه روز به تفریحاتی نظیر پیاده روی بر روی شن ها و آفرود سواری مشغول شده که بسیار مهیج هست و روزی شاد و پر از آرامش را برای شما خلق می کنند.

در نهایت هم آتشی روشن کرده، گرد هم جمع شده و به تفریح بپردازید و اینگونه شب را در کویر سپری کنید. تا یادمان نرفته است، بگوییم که آسمان کویر در شب بسیار دیدنی بوده و اگر به رصد ستارگان علاقه دارید، می توانید به همراه دوستان به این تفریح پرداخته و بر علم خود هم بیفزایید. پس از آن هم به استراحت پرداخته تا روز دوم را پر انرژی شروع کنید.

روز دوم

پس از صرف صبحانه در یکی از بهترین اقامتگاه های کویر مرنجاب، بهتر است راهی دیدنی های کویر شده تا بتوانید همه ابعاد این منطقه را بررسی کنید. پیشنهاد اول ما، دریاچه نمک و جزیره سرگردان بوده که بسیار دیدنی هستند. این منطقه برای علاقمندان به طبیعت گردی مناسب بوده و اسرار بسیاری از کویر را در اختیار شما می گذارند. بازدید از آنها هم حدود 4 ساعت زمان می برد. پس از آن، بهتر است راهی جاذبه بعدی یعنی قلعه کرشاهی شده که شما را به دل تاریخ می برد و به نوعی تنوع محسوب می شود. بازدید از آن 1 ساعت زمان می برد. حال، وقت ناهار فرا رسیده و بهتر است به اقامتگاه بازگشته و استراحت کنید تا بتوانید روز را ادامه دهید.

پس از صرف ناهار، راهی جاذبه بعدی یعنی کاروانسرای مرنجاب شوید که بسیار دیدنی بوده و بازدید از آن هم 2 ساعت زمان می برد. این جاذبه تاریخی بوده و در بخش بخش خود شما را با تاریخ این منطقه کویری آشنا می نماید. پس از آن، به بازدید از جاذبه هایی نظیر کوه کلنگ، چاه هندوانه، چاه کنجه، کوه یخاب و چاه دستکند رفته که بازدید از آنها 4 ساعت زمان می برد و لذت گشت و گذار در کویر مرنجاب را برای شما کامل می کنند. در نهایت هم به اقامتگاه بازگشته، وسایل خود را جمع کنید تا با خاطره ای شیرین کویر را ترک کنید.