آداب و رسوم عید فطر در ایران؛ سفری به قلب فرهنگ و سنت

عید فطر یکی از اعیاد مذهبی مسلمانان است و آنان پس از یک ماه روزه داری، به جشن و پایکوبی پرداخته و شادی یک ماه بندگی خالق متعال را با هم تقسیم می کنند. در ایران هم مردم در تمامی شهرها پس از پایان ماه رمضان، خود را برای آداب عید فطر و تعطیلات آن آماده می کنند. در این مقاله شما را با آداب و رسوم عید فطر در ایران آشنا می کنیم و بهترین جاهای دیدنی ایران در عید فطر را به شما معرفی می کنیم.

آداب و رسوم مردم ایران در عید فطر

مردم ایران هم به مانند مردم سایر کشورها، پس از یک ماه بندگی و عبادت به جشن و سرور پرداخته و از تعطیلات کوتاه خود لذت می برند. در شهرهای مختلف ایران این عید با آداب و رسوم خاصی همراه است. در شهر یزد که همیشه در برگزاری مراسم های مذهبی حرفی برای گفتن دارد، عید فطر نیز به بهترین شکل ممکن برگزار می شود. پختن آش نذری که همگان آن را با نام آش ابوالفضل عباس می شناسند، برگزاری نماز عید فطر که به صورت گروهی صورت می گیرد، پوشیدن لباسهای نو و عیدی دادن بخشی از رسوم یزدی ها در عید فطر هست. آش ابوالفضل عباس بخش جدایی ناپذیر عید فطر در یزد بوده و برای پختش از چند روز قبل تدارک می بینند. این آش در روز عید بین همه مردم و حتی گردشگران توزیع شده و بسیار خوشمزه است.

اگر فردی هم حاجتی داشته باشد، می تواند شیرینی تهیه کرده و بین مردم و فقرا تقسیم کند تا از این طریق خواسته اش برآورده شود. در اصفهان عید فطر از حال و هوای خاصی برخوردار بوده و مردم با آراسته کردن شهرشان به پیشواز عید می روند. در این شهر هم به مانند سایر شهرها، برگزاری نماز عید فطر، عیدی دادن و پوشیدن لباسهای نو از مهمترین بخشهای برگزاری مراسم عید هست. اما بخشی که اصفهان را از سایر شهرها متمایز می کند، آماده کردن شیرینی گز هست. گز به صورت داغ و تازه بین مردم و گردشگران توزیع شده و کام آنان را بیش از پیش شیرین می کند. افرادی هم که حاجتی دارند، با پخت گز و پخش کردن آن در بین مردم برای رسیدن به خواسته خود اقدام می کنند.

مردم شمال کشور هم رسومات جالبی برای عید فطر دارند. آنان در این روز لباس محلی و رنگارنگ را به تن می کنند و با این کار زیبایی خاصی را به منطقه می بخشند. پخش کردن شیرینی در بین مردم و گردشگران هم از دیگر رسوم آنان هست. در شیراز در صبح روز عید فطر صبحانه ای مخصوص که شامل نان، پنیر و سبزی بوده، بین افراد توزیع شده و پس از صرف صبحانه، افراد برای عید دیدنی به خانه یکدیگر می روند. در این روز برای کسی هم که به تازگی نامزد کرده، هدایایی را در سینی گذاشته و همراه خود می برند.

تهرانی ها در روز عید فطر شهرشان را آراسته کرده و در بوستانها و مراکز تفریحی جشنواره هایی را برپا می کنند. کاچی در این روز در خانه ها پخته شده و کودکان هم با بردن حلوا برای همسایگان، از آنان طلب عیدی می کنند. در تهران مردم لباس های نو به تن کرده و به تماشای آتش بازی مشغول می شوند. در کاشان قبل از عید فطر خانه تکانی انجام می شود. کاشانی ها به این کار اعتقاد دارند و می گویند اگر دختران دم بخت در این کار شرکت کنند، بختشان باز می شود. شهر آراسته شده و در تمام محلات و جاذبه ها بوی خوش گلاب به مشام می رسد.

در مشهد به سبب وجود حرم امام رضا (ع) عید فطر با شکوه بیشتری برگزار شده و مردم به زیارت حرم می روند. سپس، نماز عید فطر برگزار شده و آش قل هو الله پخته می شود. این آش خوشمزه در بین فقرا و مردم توزیع شده و حتی گردشگران هم از طعمش لذت خواهند برد. در کیش مراسم خواستگاری و بله برون هم در روز عید فطر برگزار می شود و مردم محلی تمایل دارند که حتما این مراسم ها در عید فطر باشند. در این روز اجرای موسیقی محلی شاد در غروب آفتاب یکی از بخشهای مهم بوده و همگان به تفریح و خوشگذرانی می پردازند.

در کهگیلویه و بویراحمد این روز روز آشتی نامیده شده و در آن ریش سفیدان و بزرگترها برای رفع کدورت ها پا پیش می گذارند. در ساوه هم برای تازه عروس و تازه دامادها هدایایی در سینی ها گذاشته شده و همراه با شادی و نشاط به آنان داده می شود. در آذربایجان شرقی مردم لباس نو بر تن می کنند، نماز عید را برگزار کرده و گوسفند قربانی می کنند. از گوشت گوسفند قربانی شده غذا تهیه شده و بین مردم توزیع می گردد. شیرینی و آجیل هم در شهرها پخش شده و مردم به شادی و سرور می پردازند. اگر کسی در آن سال فردی از اعضای خانواده اش را از دست داده باشد، به قبرستان رفته و برای او فاتحه می خواند. در برخی روستاها هم جوانان با شادی به خانه همسایه ها رفته تا خبر آمدن عید را به آنان بدهند و آنقدر منتظر می مانند تا صاحب خانه به آنها عیدی دهد.

در سیستان و بلوچستان مردم در روزهای قبل از عید فطر اقدام به تهیه لباسهای نو و آجیل و شیرینی کرده و حتی خانه تکانی می کنند. جوانان لباس سفید بر تن کرده و با دیدن هلال ماه، آن را با شادی به همگان اطلاع می دهند. همه لباس نو بر تن می کنند، نماز عید را برگزار کرده و همدیگر را در آغوش می گیرند. مردم در این روز برای دفع بدی ها گوسفند و حتی خروس قربانی کرده و گوشتش را بین همسایگان و فقرا تقسیم می کنند. در این روز، افراد به خانه همدیگر رفته و شادی آمدن عید را تقسیم می کنند. براساس مقاله آداب و رسوم عید فطر در ایران لازم هست بدانید که دختران جوان هم در این روز بر دست و پای خود طرح هایی با حنا ایجاد کرده و لباسهای رنگارنگی را بر تن می کنند.

در سمنان، مردم خانه تکانی کرده و حلوا درست می کنند تا آن را بین مردم تقسیم نمایند. در غروب آخرین روز رمضان مردم به صورت خودجوش اذان گفته و با شادی آمدن عید فطر را به یکدیگر تبریک می گویند. اگر هم کسی به تازگی پدر شده باشد، معادل وزن نوزادش به فقرا گندم یا برنج می دهد. در اردبیل در روز عید فطر همه به منزل تازه عروس و داماد رفته و در آنجا حلوای مخصوصی را درست می کنند. اگر خانواده ای هم در آن سال عزیزی را از دست داده باشد، همسایگان به نزد آنان رفته و آنها را شاد می کنند. در کردستان شیرینی و کلوچه های مخصوص عید تهیه شده و بین فقرا، مردم و خانواده های داغدار توزیع می گردد. در روستای پالنگان هم عده ای با نواختن دف گرد هم جمع شده و مراسم هزار دف را به جای می آورند.

ترکمن ها برای خود و خانواده شان لباس تازه می خرند و شیرینی های خوشمزه تهیه می کنند. نان محلی به نام قوقون هم پخته شده و بین مردم توزیع می شود. براساس مقاله آداب و رسوم عید فطر در ایران لازم هست بدانید که در این روز افراد به عید دیدنی رفته و گوسفند هم قربانی می شود. از گوشت این گوسفند کباب تهیه شده و بین فقرا تقسیم می گردد. افراد کدورت ها پشت سر گذاشته و سال جدید را با قلبی پاک آغاز می کنند. در خوزستان بساط شادی در خیابانها برپا شده، همه لباس نو بر تن می کنند و به دیدار بزرگترها می روند. در هرمزگان هم مردم لباس تازه بر تن می کنند و به دیدار بزرگترها می روند. نانوایی ها نان و شیرینی تازه می پزند و بین همه توزیع می شود. افراد کدورت ها را پست سر گذاشته و با هم برادرانه رفتار می کنند.

بهترین شهرها برای سفر در تعطیلات عید فطر

مشهد

شهر مشهد یکی از بزرگترین شهرهای ایران زمین و مقصدی برای عاشقان اهل بیت است بطوریکه سالانه زائران بسیاری شیفته و دلباخته امام هشتم به این شهر سفر می کنند و اکثریت هدفی جز زیارت امام رضا (ع) ندارند و از زیارت و دعا لذت می برند. از همین رو، این شهر مذهبی به یکی از قطبهای گردشگری و مسافرپذیر ایران تبدیل شده است.

جاهای دیدنی مشهد

بوستان ملت

بوستان ملت با وسعتی بالغ بر هفتاد و دو هکتار در سال 1345 در ابتدای بلوار وکیل آباد احداث گردید و یکی از مهمترین و وسیع ترین تفرجگاه ها بشمار می آید. مجموع تسهیلات این مورد از دیدنی های معروف مشهد مشتمل بر زمینهای متعدد بازی فوتبال، والیبال، اسکیت، استخر شنا و وسایل بازی کودکان است. آسایشگاه جانبازان دفاع مقدس نیز جهت استفاده و خدمات دهی به جانبازان عزیز و گرانقدر در این بوستان تاسیس گردید.

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

یکی از بزرگترین شاعران ایرانی و پاسدار شعر فارسی و سراینده اثر جهانی شاهنامه در روستای پاژ متولد شده و در سال 411 و یا 416 در توس درگذشت. در زمان ناصرالدین شاه قاجار به امر آصف الدوله، والی خراسان بنایی آجری بر روی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی برپا شد. در سال 1343 و پس از نشست بنای قبلی، بازسازی بنای فعلی با وسعت 945 مترمربع و الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی و کاشیکاری اشکانی آغاز گردید و در سال 1347 به اتمام رسید. طبقه تحتانی بنا دارای دیوار نگاره هایی از فریدون صدیقی با مضمون هفت خان رستم بوده که به شکوه این مورد از مشهورترین جاذبه های دیدنی مشهد افزوده اند.

مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد که در زمره مشهورترین و عظیم ترین مساجد چهار ایوانی ایران بوده، در سال 821 هجری قمری و به امر گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ تیموری بنا گردید. وسعت این مورد از مشهورترین جاذبه های دیدنی مشهد 9303 متر مربع و مشتمل بر 4 ایوان، یک گنبد و گنبد خانه، هفت شبستان، چندین در ورودی و یک صحن است. علاوه بر وجود گنبدی بزرگ بر فراز ایوان قبله، در طرفین آن دو مناره زیبا به ارتفاع تقریبی 40 متر قرار دارند. از دیگر نفایس این مسجد جامع، منبری با تزئینات منبت کاری از چوب گردو و گلابی بوده که در ساخت آن هیچگونه میخ یا فلز بکار گرفته نشده و به نام منبر صاحب الزمان مشهور هست.

فاجعه خونین حمله به مسجد گوهرشاد یکی از اوراق ننگین تاریخ در دوره رضاخان است. رضاخان که با زور سر نیزه و با حمایت بیگانگان به قدرت رسید، طرح اسلام زدایی را به اجرا گذاشت. از جمله در سال 1314 همزمان با اجباری شدن کلاه شاپو برای مردان، زمزه های حجاب زدایی زنان نیز بلند شدند. روحانیون در مقابل این توطئه ساکت ننشستند و به مخالفت پرداختند. بدنبال این مسئله، مسجد گوهرشاد که چند روزی محل اجتماع و سخنرانی بود، حال و هوای دیگری گرفت و اجتماعات مردمی وسیع تر و اعتراضات گسترده تر شدند. به همین خاطر، به شهربانی مشهد دستور داده شد که وعاظ معروف را دستگیر کنند.

عده ای از وعاظ خراسان دستگیر شدند، اما روحانیون و خطبا خصوصا شیخ محمد تقی نیشابوری معروف به بهلول در افشای سیاست اسلام زدایی رضا شاه مصمم تر گشتند. سرانجام، به دستور رضا شاه در روزهای 20 و 21 تیر 1314 شمسی مسجد گوهرشاد که مملو از جمعیت معترض بود، مورد حمله قشون قزاق گرفت و همه معترضین به شهادت رسیدند.

پارک جنگلی وکیل آباد

یکی دیگر از تفریحگاه های قدیمی شهر مشهد مقدس، منطقه ای به نام باغ وکیل آباد است که در انتهای خیابان وکیل آباد و ابتدای جاده طرقبه واقع شده و در گذشته از املاک حاج حسین ملک بود. از مهمترین ویژگی های این مکان، وجود درختان سر به آسمان کشیده چنار و کاج هست. امروزه، با ایجاد معابر و محوطه سازی داخل مجموعه، پیاده روی و نظاره چشم اندازها و استفاده از فضای مطبوع آن به آسانی صورت می گیرد. در سالهای اخیر خانه های قدیمی واقع در این بوستان مرمت شده و با عنوان نمایشگاه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرند.

باغ موزه نادری

باغ موزه نادری در چهارراه شهدا واقع شده و شامل دو فضای موزه ای و مقبره اولین خلبان ایرانی، کلنل محمدتقی خان پسیان است. سنگ قبر نادر در داخل بنا جای گرفته و تداعی کننده جنگ یا الماس کوه نور یا دریای نور هست. این سازه به لحاظ شخصیت جنگجوی نادر، دارای طراحی خشن بوده و از سنگ گرانیت برای ساخت آن بهره گرفته شد.

حرم امام رضا

پس از گزارش ابن بطوطه در حدود سال 730 ق از اولین ضریح چوبی فلزی بر روی مضجع شریف حضرت رضا (علیه السلام)، دومین ضریح متعلق به سال 957 ق در عصر صفویه بوده است. در سده های پس از آن نیز ضریح هایی در سال 1160 و 1238 قمری و 1328 شمسی جایگزین آن گردیدند. ساخت ضریح فعلی در سال 1372 ش به امر تولیت آستان قدس رضوی و با طراحی از استاد فرشچیان آغاز شد. ساختار این اثر با ترکیبی از آهن، فولاد، چوب گردو، پشش طلا و نقره و آراستگی های منحصر بفرد در نهایت استحکام به وزن 12 تن در مدت هفت سال پایان یافت.

مشخص ترین نماد و نشانه مضجع حرم امام رضا گنبد زراندود است که از دوردست ها قابل رویت بوده و آرزوی زیارت آستان منورش را در یادها زنده می کند. در عهد صفویه ابتدا شاه طهماسب گنبد را مطلا کرد و سپس شاه عباس اول ساقه گنبد را با خشت های طلا پوشاند. نحوه محاسبه معماری گنبد طلا و دو گلدسته قدیمی به لحاظ تقارن دید به ویژه از خیابانهای اصلی به نحوی است که از هر سو گنبد طلا بین دو مناره دیده می شود.

رستوران های معروف مشهد

• رستوران ارم شاندیز
• رستوران پسران کریم مشهد
• رستوران معین درباری
• رستوران رزا
• رستوران رضایی
• رستوران مهستان شاندیز
• رستوران اعیونی مشهد

هتل ها و اقامتگاه های معروف مشهد

• هتل درویشی مشهد
• هتل قصر طلایی مشهد
• هتل مدینه الرضا مشهد
• هتل الماس 2 مشهد
• هتل الماس مشهد
• اقامتگاه بومگردی طوس
• اقامتگاه بومگردی راه ابریشم

قم

شهر قم از دیرباز به دلایل مختلفی مورد توجه ایرانیان بوده و در طول تمامی این سالها بر جلال و شکوه آن افزوده شده است. این شهر تا پیش از تبدیل شدن شهر کرج و حومه آن به استان البرز، کوچکترین استان کشور خطاب میشد. قم به دلیل وجود بناهای تاریخی که تعداد بیشماری از آنان به حوزه ها و مدارس علمیه اختصاص داده شده و همچنین بارگاه حضرت معصومه (س) و مسجد جمکران نه تنها همه ساله بلکه همه روزه با استقبال شایانی از سوی گردشگران داخلی و خارجی مواجه می شود و میتوان از این حیث، آن را یک شهر اعجاب انگیز قلمداد کرد.

جاهای دیدنی قم

خانه تاریخی زند (موزه مردم شناسی قم)

خانه تاریخی زند در شهر قم جای گرفته و یکی از جاذبه های دیدنی این شهر محسوب می شود. این خانه معماری اصیل ایرانی را به نمایش گذاشته و قدمتش به اواخر دوره قاجار باز می گردد. این بنا در سال 1379 ثبت ملی شد و در سال 1380 هم مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. خانه تاریخی زند شامل سه بخش شاه نشین اول، شاه نشین دوم و بخش خدمه بوده و فقط از خشت و آجر ساخته شده است. در ابتدا، این خانه دو قسمت بود که هر قسمت در اختیار یک برادر قرار داشت. حاج علی خان زند و حاج قلی خان زند دو برادر بوده که صاحب این خانه ها بودند. بعدها هر دو خانه با هم ترکیب شده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفتند. بخش ورودی بنا شامل سردر کوتاهی بوده و در قسمت پیشانی این سردر هم اشکال هندسی جالبی دیده می شوند. این سردر از طریق یک راهروی مسقف به حیاط مرکزی متصل می گردد.

بخش شاه نشین اول عمارت دارای یک بادگیر منفرد بوده و در حیاط مرکزی قرار دارد. بخش شاه نشین دوم دارای فضای بیشتری نسبت به بخشهای دیگر خانه بوده و در قسمت شمالی قرار دارد. بخش مربوط به خدمه هم در سمت غربی این ساختمان دیده می شود. پنجره های منتهی به حیاط مرکزی و حیاط شمالی چوبی با نقش و نگارهای دوره قاجار بوده و دارای شیشه های رنگی هستند. سر ستون ها و پایه ستون ها و حتی لبه چینی پشت بام دارای تزئینات زیبایی بوده که توجه ها را به خود جلب می کنند. بخشی از این اثر در گذشته ساختمان اداری میراث فرهنگی قم بوده و امروزه تبدیل به موزه مردم شناسی قم شده است.

در این بخش میتوان انواع ابزارها و سلاح های مفرغی، ظروف مسی و مجسمه هایی از افراد قدیمی را دید. به عنوان مثال، پیرزنی با لباس قاجار را میتوان مشاهده کرد که با دستان پینه بسته در حال آسیاب کردن گندم است. همچنین، میتوان انواع افراد و مشاغل مختلف را در این موزه مشاهده کرد. از قدیمی ترین اشیای داخل موزه مردم شناسی قم هم میتوان به خمره های 800 ساله اشاره کرد که در این موزه به نمایش درآمده اند. این خمره ها پشت یک دیوار شیشه ای قرار گرفته اند.

خانه تاریخی یزدان پناه (موزه صنایع دستی قم)

خانه تاریخی یزدان پناه یکی از بناهای زیبای قم بوده که با وسعتی بیش از هزار متر مربع متعلق به اواخر سلطنت قاجار و اوایل سلطنت پهلوی هست. این بنا امروزه به عنوان موزه صنایع دستی قم و رستوران کاربرد داشته و در آن آثاری مهم از هنر صنایع دستی بومی این شهر مذهبی نگهداری می شوند. امکانات متعددی را سازنده برای این اثر ایجاد کرده است، مثل آب انبارهایی که مستقیم با آب قنات پر می شدند و یا بادگیری که برای خنک کردن زیرزمین خانه در تابستان مورد بهره برداری قرار می گرفت.

کاروانسرای دیر گچین

دیر گچین کاروانسرایی در ایران است که بر سر راه جاده تاریخی ری به قم و در مرکز پارک ملی کویر قرار دارد. دیر گچین یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران بوده و ویژگی های منحصر بفرد این اثر باعث شده تا آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنامند. این بنا را به خاطر داشتن گنبدی از جنس گچ دیر گچین نامیده اند اما اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد. بنای کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی بوده و آن را در دوران سلجوقیان، صفویان، و قاجاریان مرمت و بازسازی کرده اند. شکل کنونی آن متعلق به دوران صفویه است.

ساختمان دیر گچین به صورت چهار ایوانی بوده و حدود 12000 متر مربع وسعت دارد. فضاهای موجود در آن را میتوان به فضاهای انسانی، دامی و رفاهی تقسیم کرد. این بنا دارای چهار برج گرد در گوشه ها بوده و دو برج با قاعده نیم بیضی در دو سوی سردر اصلی قرار گرفته اند که سردر خود در وسط دیوار جنوبی جای دارد. در دیر گچین همچنین 44 اتاق مسکونی یا حجره، 4 تالار (اصطبل) بزرگ، مسجد، شبستان خصوصی (دستگاه مستقل و بخش اعیانی)، انبار علوفه، آسیاب، حمام و 6 چشمه توالت دیده می شود. مصالح بکار رفته در دیر گچین آجر، آهک، خشت و گچ است.

در اطراف کاروانسرای دیر گچین تعدادی بنا به صورت مجموعه وجود دارند مانند دو آب انبار در پشت ضلع غربی و نزدیک به حمام، یک کوره آجرپزی، یک آب بند و قبرستانی متعلق به دوران اسلامی در ضلع جنوب غربی است که روی قبرهایش را با آجر پوشانده اند. در 500 متری شرق کاروانسرا هم بنایی خشتی گلی از دوره قاجار وجود دارد که به شکل قلعه است و فقط یک دروازه ورودی دارد.

حرم حضرت معصومه (س)

حرم حضرت معصومه (س) یک بنای زیارتی و تاریخی بوده که در سال 1310 ثبت گشت و زمان ساختش به دوره صفویه باز می گردد. این بانو دخت امام موسی بن جعفر علیه السلام و همشیره امام رضا علیه السلام بودند. زمانیکه امام رضا (ع) به مرو رفتند، خواهرشان برای پیوستن به امام و دیدار ایشان راهی سفری طولانی شدند. اما در مکانی نزدیک به قم دچار بیماری شده و مدتی بعد وفات یافتند. در آن زمان پیکر ایشان را در باغی به نام بابلان دفن کردند که امروزه ما آن را با نام حرم حضرت معصومه می شناسیم.

در سال 605 هجری امیر مظفر احمد بن اسماعیل از شخصی به نام محمد بن ابی طاهر کاشی قمی خواست که کاشی های بی مثالی را برای این مرقد بسازد و در نهایت، کاشی ها در سال 613 هجری قمری آماده شدند. برق رسانی آرامگاه در سال 1301 هجری شمسی انجام شده و در سال 1377 هجری شمسی نیز آرامگاه به شکل جدیدی زینت داده شد. در سال 950 هجری قمری و به فرمان شاه طهماسب اول هم اولین ضریح این مرقد را ساختند. این ضریح آجری دارای منافذی باز بوده و با کتیبه های معرق و کاشی هایی بی مثال آراسته گشت. مدتی بعد، شاه طهماسب دستور داد که یک ضریح فولادی سفید و شفاف رابرایش بسازند که از بخش جنوب غربی حرم چیزی حدود نیم متر فاصله داشت. سال 1218 نیز که با سلطنت فتحعلیشاه قاجار همزمان بود، گنبد این حرم به خشت هایی از جنس طلا مزین شد.

حرم هشت در دارد که دو تای آنها در قسمت غرب و چهار تا در صحن نو دیده می شوند. یک در مرقد به مدرسه فیضیه و در دیگرش به خیابان موزه منتهی می گردد. این حرم مطهر چهار مناره داشته که هر یک از مناره ها دارای یک تاج و حوض هستند. در محدوده حرم 2 پارکینگ دیده می شوند که یکی از آنها پارکینگ طبقاتی زائر بوده و دیگری پارکینگ روبازی هست که در خیابان عمار یاسر قرار دارد. در مورد دربهای ورودی هم باید بگوییم که دربهای شماره 1 تا 11 در خیابان ارم و دربهای 12 تا 16 در خیابان شبستان واقع شده اند. همچنین، دربهای شماره 17 تا 24 در بلوار صدر بوده که شما می توانید از طریق آنها به مرقد دسترسی پیدا نمایید.

مسجد مقدس جمکران

مسجد جمکران مسجدی منسوب به حجت بن الحسن است که در محدوده محله جمکران شهر قم واقع شد. این مسجد به خاطر قرار داشتن در این محله به مسجد جمکران شهرت یافته و به سبب انتساب به حجت بن الحسن هم مسجد صاحب الزمان نامیده می شود. این بنا در گذشته به مسجد قدمگاه نیز مشهور بوده است. اولین مسجدی که در قم پیش از مهاجرت اشعریان از کوفه به این شهر و در اوایل قرن دوم بنا گردید، مسجد قریه جمکران بود که خطاب اسدی آن را بنیان نهاد و در آن به تنهایی نماز می گزارد.

اما قول مشهور درباره ساخت مسجد کنونی جمکران به داستانی بر می گردد که میرزا حسین نوری نقل کرد. بر طبق این حکایت، حسن بن مثله جمکرانی در پی رویایی که می بیند، در سه شنبه 17 رمضان 373 هجری قمری به خدمت حجت بن الحسن می رسد و در آن جلسه دستور ساخت مسجد در مکانی که برگزیده و در آن نشانه هایی قرار داده شده، به او ابلاغ می گردد. سپس، سید ابوالحسن از درآمد زمین مزبور که در اختیار حسن بن مسلم بوده، به اضافه وجوه حاصل از اراضی رهق ناحیه اردهال کاشان، مسجد را با سقفی از چوب احداث می کند.

در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساختمان مسجد قدیمی و نیمه ویران بود. رونق مسجد جمکران در دوران اخیر به دلیل کوشش محمد تقی بافقی است. قبل از او فقط بعضی از افراد مطلع برای شب زنده داری به مسجد جمکران می رفتند. بافقی هر شب چهارشنبه به همراه گروهی از طلاب پیاده به مسجد می رفت و نماز مغرب و عشاء را در آنجا اقامه میکرد و تا اذان صبح در آنجا به عبادت می پرداخت. پس از تشکیل نخستین هیئت امنای مسجد در 1394 و تحت نظارت سازمان اوقاف توجه بیشتری به این مسجد شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم شورای مدیریت حوزه علمیه قم اعضای هیئت اعضای هیئت امنا را معرفی کرد و اداره اوقاف نیز نظارت بر امور مسجد را برعهده گرفت. این مسجد دارای ساختمان اداری، هیئت امنا، دایره انتظامات، دفتر ثبت کرامات، واحد انتشارات و تحقیقات، واحد ارشاد و کتابخانه تخصصی بوده و سالانه حدود پانزده میلیون زائر دارد.

رستوران های معروف قم

• رستوران مرتضوی
• رستوران البرز
• رستوران بزرگ خادم
• رستوران مدائن
• رستوران باغچه خان

هتل و اقامتگاه های معروف قم

• هتل بین المللی قم
• هتل المپیک قم
• هتل بزرگ پارسیا
• هتل آراسته
• هتل آپارتمان ام القری
• هتل ایرانا
• هتل فاطیما

شیراز

شهر شیراز که در دامنه های رشته کوههای زاگرس و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا قرار دارد، مثل تهران از کلانشهرهای ایران است و به عنوان مهمترین شهر توریستی ایران شناخته می شود. این شهر زادگاه مشاهیر و بزرگان شعر و ادب پارسی بوده است.

جاهای دیدنی شیراز

آرامگاه حافظ

از دروازه قرآن که عبور کنیم در بخش شمالی شیراز، حافظیه را می بینیم. این آرامگاه دارای دو صحن شمالی و جنوبی بوده که توسط تالاری از هم جدا شده اند. تالار حافظیه دارای 20 ستون سنگی بوده که هر کدام 5 متر ارتفاع دارند. معماری این تالار زیبا الهام گرفته از دوران هخامنشی و زندیان است. در سال 856 هجری قمری یعنی تقریبا 65 سال پس از درگذشت حافظ، شمس الدین یغمایی که وزارت فارس را برعهده داشت، مقبره ای گنبدی شکل را برای اولین بار بر روی مزار حافظ بنا کرد.

یغمایی در جلوی این مقبره حوض نسبتا بزرگی را ساخت تا به عنوان نمادی از حیات در این عمارت مستقر باشد. آب این حوض از آب رکن آباد تامین میشد. پس از آن، کریم خان زند روی مقبره حافظ سنگ مرمر گذاشت و دستور داد تا با خط نستعلیق دو غزل از سروده هایش را بر سنگ مزارش نوشتند. در دوران پهلوی و همچنین جمهوری اسلامی مرمت و بازسازی هایی در مقبره حافظ انجام شدند تا این بنای تاریخی همچنان با صلابت پابرجا بماند.

باغ ارم شیراز

باغ ارم جز آثار تاریخی بوده که علاوه بر بناهای تاریخی که در خود دارد، دارای باغ گیاه شناسی نیز هست. باغ ارم از روزگاران سلجوقیان و حتی قبل تر دیده می شود. این باغ دارای تنوع گیاهی بالا و گونه هایی کمیاب و خاص از نقاط مختلف دنیاست. سروهای بلند قامتی که در دو طرف خیابان شرقی غربی باغ کاشته شده، منظره ای بی تکرار و وهم انگیز را تداعی می کنند. درختان زینتی، سرو، انواع گل و درختان نارنج صحنه ای فراموش نشدنی را به تصویر می کشند. سنگ نوشته هایی هنرمندانه از نصیرالملک در باغ موجود بوده که به دوران ناصرالدین شاه بر می گردند. تالار آینه و کاشیکاری های منحصر بفرد ایوان مرکزی هم از دیگر بخشهای آن هستند.

ارگ کریم خان شیراز

ارگ کریم خان شیراز در دوره زندیه بنا شد. پس از آنکه کریم خان زند پایتخت خود را انتخاب کرد، این بنا را ساخت تا در آن زندگی کند. در واقع این ارگ خانه کریم خان زند است. در دوران پهلوی از این ارگ به عنوان ندامتگاه (زندان) استفاده میشد که آسیب هایی را به این بنا وارد کرد. خوشبختانه، مرمت آسیب دیدگی های این اثر زیبا توسط سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. کریم خان برای ساخت عمارتش بهترین معماران را به کار گماشت و از بهترین مصالح و مواد موجود استفاده کرد. بنای ارگ ترکیبی از معماری نظامی و مسکونی است. آب این مجموعه هم از رودخانه رکن آباد تامین میشد اما هم اکنون به دلیل تخریب این قنات، سیستم آبرسانی این مجموعه از بین رفته است.

آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی از بناهایی بوده که هر گردشگری چه خارجی و داخلی نمی تواند از دیدن آن صرف نظر کند، چرا که این مرد بزرگ نه تنها محبوب ما ایرانیان بوده بلکه از اقصی نقاط دنیا هم مریدان خاص خود را دارد. در انتهای خیابان بوستان و جنب باغ دلگشا این مورد از بهترین جاهای دیدنی ایران در عید فطر را میتوان مشاهده کرد. عمارت کنونی این آرامگاه در دوران پهلوی و به دست محسن فروغی طراحی گردید. در سال 998 هجری و به دستور حاکم فارس، خانقاه شیخ ازل سعدی شیرازی را ویران کردند و در سال 1187 هجری قمری و به دستور کریم خان زند هم اولین بنای این آرامگاه ساخته شد.

باغ دلگشا

باغ دلگشا در دوران نادر شاه تا زمان حکومت زندیه آسیب های فراوان دید ولی در زمان حکومت کریم خان دوباره بازسازی و مرمت شد. زیبایی این باغ تا حدی بوده که گفته می شود تیمور گورکانی با دیدن این باغ بقدری شگفت زده شد که در شهر سمرقند باغی را شبیه به باغ دلگشا و به همین نام بنا کرد. معماری آن به سبک معماری کاخ های ساسانی بوده و عمارت موجود در آن هم دارای آینه کاری هایی به همراه نقاشی های رنگ روغن و سقف هایی با گچبری و چوب کاری هایی آراسته به گل و بته است.

رستوران های معروف شیراز

• رستوران هفت خوان
• رستوران سنتی شرزه
• رستوران صوفی
• رستوران شاطر عباس
• رستوران بل پاسی
• رستوران کته ماس

هتل و اقامتگاه های معروف شیراز

• هتل زندیه
• هتل بزرگ چمران
• هتل بزرگ شیراز
• هتل الیزه شیراز
• هتل هما شیراز
• اقامتگاه بومگردی آیدا بانو
• اقامتگاه بومگردی لوتوس
• اقامتگاه سنتی گل طاها
• اقامتگاه بومگردی والاد

اصفهان

اصفهان در گستره ای افزون بر 250 کیلومتر مربع قرار گرفته و از شرق به منطقه خشک بیابانی و نیمه بیابانی و از غرب به منطقه کوهستانی زاگرس محدود می گردد. این شهر در فاصله 414 کیلومتری جنوب پایتخت و بر مسیر جاده شمال به جنوب واقع شده و بلندی آن از سطح دریای آزاد 1575 متر است. این شهر در دوره صفویه از چنان پیشرفتی برخوردار شد که رفته رفته به یکی از پرجمعیت ترین شهرهای آن روزگار تبدیل گشت. این شهر دیدنی های فراوانی را در بطن خود جای داده که طرفداران کثیری دارند.

جاهای دیدنی اصفهان

کاخ چهل ستون اصفهان

کاخ چهل ستون اصفهان در دوره شاه عباس اول صفوی و در میان باغ بزرگ شاهی بنا شده و سپس در دوره سلطنت شاه عباس دوم جهت پذیرایی و تشریفات سلطنتی گسترش یافت. این کاخ دارای ایوان ستون دار با بیست ستون به ارتفاع هر کدام 12 متر، تالار آینه و تالار تخت گاه است. ایوان ستون دار در گذشته با تزئیناتی نظیر آینه کاری و گچ بری آراسته شده که امروزه از میان رفته است. تالار تخت گاه و اتاقهای جانبی آن هم با دیوار نگاره های بسیار زیبایی که حاصل تلاش هنرمندان نقاش مکتب اصفهان عصر صفوی هست، تزئین شده و شامل موضوعاتی نظیر پذیرایی از فرمانروایان کشورهای همجوار، جنگهای شاهان صفوی با دول عثمانی و ازبکان و نظایر آن است.

مسجد امام

در جبهه جنوبی میدان نقش جهان، یکی از زیباترین مساجد جهان اسلام قرار گرفته است. مسجد جامع عباسی به دستور شاه عباس اول و توسط استاد علی اکبر اصفهانی در قرن یازدهم هجری قمری بنا گردید. هر گردشگری که قصد بازدید از این بنای باشکوه را دارد، در ابتدا با سردر ورودی همراه با دو مناره آن که با تزئینات کاشی کاری مزین گردیده، برخورد می نماید. درب این مسجد با ورقهای نقره و طلا تزئین شده و مربوط به دوره شاه صفی اول، جانشین شاه عباس است.

این مسجد به سبک مساجد چهار ایوانی بنا شده و دارای یک حیاط مرکزی است. بنای دوپوش گنبدخانه از کف تا بالای مناره ها بیش از 50 متر هست. کتیبه های زیبای مسجد توسط خطاطان و خوشنویسان معروف عصر صفوی نظیر علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی و محمودرضا امامی نگاشته شده اند. از جمله ویژگی های منحصر بفرد این مسجد، تزئینات کاشی کاری معرق و هفت رنگ و نقوش مربوط به آن هستند به گونه ای که گل و بوته های آن همانند شکوفه های بهاری نمادی از حضور جاودانی روح در باغهای آسمانی است.

عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو در ضلع غربی میدان نقش جهان و به دستور شاه عباس اول صفوی بر شالوده بنایی به جای مانده از دوران پیشین در شش طبقه و با ارتفاعی در حدود 36 متر و به منزله ورودی دولتخانه صفوی و مکان پذیرایی سفرای خارجی بنا گردید. تمامی فضای درونی، اتاق ها، تالارها و ایوان ستون دار کاخ با گچ بری و دیوار نگاره های بسیار ظریف آراسته شده است. از جمله بخشهای شاخص عمارت عالی قاپو، تالار موسیقی آن بوده که با تزئینات، نقاشی و مقرنس کاری میان تهی آراسته شده و به دلیل نصب در حرم حضرت علی (ع) در ورودی آن این کاخ به در عالی آستان علی نیز شهرت یافت.

سی و سه پل

سی و سه پل به سال 1011 هجری قمری به دستور الله وردیخان، سپهسالار شاه عباس اول و توسط استاد حسین بنای اصفهانی به طول 300 متر و عرض 14 متر بنا گردید و عملا شمال و جنوب شهر اصفهان را از طریق محور چهار باغ به یکدیگر متصل می نماید. این پل هم اینک دارای 33 دهانه در قسمت تحتانی بوده که به همین مناسبت به سی و سه پل مشهور است. از جمله الحاقات این پل میتوان به طاق نمایی که در دو طرف آن ایجاد شده، اشاره نمود که چشم اندازی بس زیبا را به فضاهای زیرین و فوقانی پل می بخشد. همچنین، تعدادی اتاق با مساحتهای متفاوت بر روی پایه های این اثر تعبیه شده که در عصر صفوی از آن برای گذراندن اوقات فراغت و استراحت در ساعات گرم تابستان استفاده میشد.

منارجنبان

منارجنبان متعلق به قرن هشتم هجری قمری بوده و شهرتش به دلیل لرزش و تحرک مناره های آن است. این بنا در 7 کیلومتری مسیر اصفهان به نجف آباد قرار گرفته و بر آرامگاه شیخ عبدالله کارلادانی (عارف سده هفتم و هشتم هجری قمری) بنا شد. چنانچه از طریق راه پله بر فراز مناره ها صعود نموده و مناره ها تکان داده شود، نیروی وارده بر دیواره این جاذبه باعث لرزش مناره دوم و کل سازه می گردد.

کلیسای وانک

نام دیگر کلیسای وانک آمناپرکیج به مفهوم نجات دهنده مقدس بوده و در سال 1655 تحت نام کلیسای جامع وانک بر شالوده نمازخانه ای قدیمی بنا گردید. این کلیسا شامل چند بخش نظی نمازخانه، کتابخانه و موزه است. بخش اصلی کلیسا که تلفیقی از مکتب معماری و نثاشی اصفهان عصر صفوی و هنر ارامنه را در خود جای داده، به گونه بسیار زیبایی بنا شده و در آن دیوارنگاره های زیبایی حاوی روایات انجیل مقدس درباره انسان و روز رستاخیز به تصویر کشیده شده است. موزه کلیسای وانک هم در بخش شمالی کلیسا واقع شده و یکی از بزرگترین موزه های ارامنه در جهان است. این اثر شامل کتب مختلف انجیل در دوران تاریخی و تابلوهای نقاشی و نظایر آن بوده که در طول تاریخ چهارصد ساله توسط ارامنه گردآوری شده اند.

رستوران های معروف اصفهان

• رستوران شهرزاد
• رستوران ملک سلطان جارچی باشی
• رستوران نقش جهان
• رستوران شب نشین
• کافه رستوران هرمس
• رستوران آراخوان

هتل و اقامتگاه های معروف اصفهان

• هتل پارسیان عالی قاپو
• هتل کوثر
• هتل پیروزی
• هتل عباسی
• هتل سفیر
• اقامتگاه بومگردی چیلا
• اقامتگاه بومگردی طاها

برنامه سفر در تعطیلات عید فطر

ما برای سفر در تعطیلات عید فطر سه شهر اصفهان، شیراز و یزد را انتخاب کردیم که از لحاظ مسافت به هم نزدیکتر هستند. با ما همراه شوید.

روز اول

سفرمان را با شهر اصفهان شروع می کنیم. می توانید اقامتگاهی را برای خود در نظر گرفته و پس از آن در شهر به گشت و گذار بپردازید. فقط، حواستان باشد که این برنامه فشرده بوده تا بتوانیم از بهترین جاهای دیدنی بازدید کنیم. نخست، به سراغ عالی قاپو می رویم که بازدید از آن 1 ساعت زمان می برد. عمارت عالی قاپو به دستور شاه عباس اول صفوی بر شالوده بنایی به جای مانده از دوران پیشین در شش طبقه و با ارتفاعی در حدود 36 متر و به منزله ورودی دولتخانه صفوی و مکان پذیرایی سفرای خارجی بنا گردید.

تمامی فضای درونی، اتاق ها، تالارها و ایوان ستون دار کاخ با گچ بری و دیوار نگاره های بسیار ظریف آراسته شده است. از جمله بخشهای شاخص این بنا، تالار موسیقی آن بوده که با تزئینات، نقاشی و مقرنس کاری میان تهی آراسته شده و به دلیل نصب در حرم حضرت علی (ع) در ورودی آن این کاخ به در عالی آستان علی نیز شهرت یافت. پس از خداحافظی از عالی قاپو و با حدود 10 دقیقه رانندگی به سراغ مسجد شیخ لطف الله می رویم. بازدید از این جاذبه هم 1 ساعت زمان می برد.

مسجد شیخ لطف الله که دارای سازه ای متفاوت نسبت به سایر مساجد است، متقارن با محور میدان بنا شد به گونه ای که هر گردشگری پس از ورود به آن و با چرخشی نامحسوس و گذر از راهروی آن به محوطه مرکزی که شاهکاری از هنر کاشی کاری، معرق و هفت رنگ را همراه با هنر خوشنویسی در خود جای داده، وارد می شود. از ویژگی های شاخص دیگرش این بوده که فاقد مناره هست. پس از آن و با حدود 10 دقیقه رانندگی، به جاذبه سوم یعنی کاخ چهلستون می رسیم. بازدید از آن 1 ساعت زمان می برد.

کاخ چهل ستون اصفهان در دوره شاه عباس اول صفوی و در میان باغ بزرگ شاهی بنا شده و سپس در دوره سلطنت شاه عباس دوم جهت پذیرایی و تشریفات سلطنتی گسترش یافت. این کاخ دارای ایوان ستون دار با بیست ستون به ارتفاع هر کدام 12 متر، تالار آینه و تالار تخت گاه است. ایوان ستون دار در گذشته با تزئیناتی نظیر آینه کاری و گچ بری آراسته شده که امروزه از میان رفته است. تالار تخت گاه و اتاقهای جانبی آن هم با دیوار نگاره های بسیار زیبایی که حاصل تلاش هنرمندان نقاش مکتب اصفهان عصر صفوی هست، تزئین شده و شامل موضوعاتی نظیر پذیرایی از فرمانروایان کشورهای همجوار، جنگهای شاهان صفوی با دول عثمانی و ازبکان و نظایر آن است.

حال، بهتر است کمی خستگی را رفع کنید تا با انرژی بیشتری روز را ادامه دهید. با حدود 8 دقیقه رانندگی به رستوران بریانی اعظم رسیده و حسابی از طعم و عطر غذاهای اصفهان لذت ببرید. سپس، از آنجا با حدود 7 دقیقه رانندگی به جاذبه بعدی یعنی کاخ هشت بهشت می رسیم. بازدید از آن حدود 1 ساعت زمان می برد. کاخ هشت بهشت در عصر صفوی و به فرمان شاه سلیمان صفوی در میان باغی بزرگ به نام بلبل به شکل هشت وجهی و در دو طبقه بنا گردید. این کاخ دارای چهار ایوان در طرفین بوده و به نظر می رسد که از آن به عنوان اقامتگاهی تابستانی استفاده میشده است.

در بنا حتی الامکان تلاش شده تا کلیه احجام متناسب با نام بنا نمادی از عدد هشت باشند که در تفاسیر عرفانی آن عصر به معنای ورودی بهشت است. بدون تردید، وجود تزئینات خاص آینه کاری، دیوار نگاره ها و حوض های درونی و بیرونی فضای دلپذیری را برای هر گردشگری فراهم می آورد. پس از آن، با حدود 21 دقیقه رانندگی به منارجنبان می رسیم که بازدید از آن 1 ساعت زمان لازم دارد. منارجنبان متعلق به قرن هشتم هجری قمری بوده و شهرتش به دلیل لرزش و تحرک مناره های آن است.

پس از آن هم با حدود 21 دقیقه رانندگی، به کلیسای وانک می رسیم. بازدید از آن 3 ساعت زمان می برد. نام دیگر کلیسای وانک آمناپرکیج به مفهوم نجات دهنده مقدس بوده و در سال 1655 تحت نام کلیسای جامع وانک بر شالوده نمازخانه ای قدیمی بنا گردید. این کلیسا شامل چند بخش نظی نمازخانه، کتابخانه و موزه است. بخش اصلی این بنا که تلفیقی از مکتب معماری و نثاشی اصفهان عصر صفوی و هنر ارامنه را در خود جای داده، به گونه بسیار زیبایی بنا شده و در آن دیوارنگاره های زیبایی حاوی روایات انجیل مقدس درباره انسان و روز رستاخیز به تصویر کشیده شده است.

در نهایت هم با 10 دقیقه رانندگی به سراغ سی و سه پل رفته و روز خود را اصفهان به پایان می بریم. بازدید از آن 1 ساعت زمان برده و بسیار جالب هست. سی و سه پل به دستور الله وردیخان، سپهسالار شاه عباس اول به طول 300 متر و عرض 14 متر بنا گردید و عملا شمال و جنوب شهر اصفهان را از طریق محور چهار باغ به یکدیگر متصل می نماید. این پل هم اینک دارای 33 دهانه در قسمت تحتانی بوده که به همین مناسبت به سی و سه پل مشهور است. از جمله الحاقات این پل میتوان به طاق نمایی که در دو طرف آن ایجاد شده، اشاره نمود که چشم اندازی بس زیبا را به فضاهای زیرین و فوقانی پل می بخشد. همچنین، تعدادی اتاق با مساحتهای متفاوت بر روی پایه ها تعبیه شده که در عصر صفوی از آن برای گذراندن اوقات فراغت و استراحت در ساعات گرم تابستان استفاده میشد.

به هتل برگردید و با حدود 4 ساعت و 46 دقیقه رانندگی به شیراز برسید. هتل را برگزیده و استراحت کنید تا صبح و پس از صرف صبحانه در شیراز به تفریح بپردازیم.

روز دوم

پس از صرف صبحانه، راهی شهر می شویم تا یک روز را میهمان جاهای دیدنی شیراز باشیم. نخست، به سراغ حافظیه می رویم که بازدید از آن 1 ساعت زمان می برد. هنگامیکه به مجموعه حافظیه شیراز می آئید، احتمالا رنگهای روی این بنا توجه شما را به خود جلب خواهند کرد که شایان ذکر است هر کدام از این رنگها در سال 1317 که سال پایانی رسیدگی به این عمارت بود، با هدف خاصی روی این گنبد نقش بسته اند. این رنگها عبارتند از سرخ ارغوانی نماد شرابهای اخروی، سیاه و سفید نماد گذر روز و شب، قهوه ای نماد خاکی که مایه خلقت ماست و آبی فیروزه ای نماد حال و هوای بهشت. در مورد سنگی که در بالای مقبره حافظ تعبیه کرده اند، می توان گفت که کاشیکاری و حکاکی های ظریفش چشم هر انسانی را مسحور خود می کنند.

براساس مقاله آداب عید فطر باید بدانید که وسعت این مکان به 2000 متر می رسد و وسعت تالارهایش به 56 متر. حافظیه در اصل دارای دو بخش شمالی و جنوبی بوده و در قسمت شرقی و غربی هم می توان به زمان خاندان معدل و قوام سفر کرد. به جز مقبره حافظ، این مکان میزبان پیکر شعرای بسیاری بوده که قبر اکثر آنها در قسمت غربی قرار دارد. پس از آن، با حدود 9 دقیقه رانندگی به آرامگاه سعدی می رسیم که گویی مکمل آرامگاه حافظ هست. بازدید از آن هم 1 ساعت زمان می برد.

آرامگاه سعدی از بناهایی بوده که هر گردشگری چه خارجی و داخلی نمی تواند از دیدن آن صرف نظر کند، چرا که این مرد بزرگ نه تنها محبوب ما ایرانیان بوده بلکه از اقصی نقاط دنیا هم مریدان خاص خود را دارد. در انتهای خیابان بوستان و جنب باغ دلگشا این مورد از برترین دیدنی های شهر شیراز را میتوان مشاهده کرد. عمارت کنونی این آرامگاه در دوران پهلوی و به دست محسن فروغی طراحی گردید. در سال 998 هجری و به دستور حاکم فارس، خانقاه شیخ ازل سعدی شیرازی را ویران کردند و در سال 1187 هجری قمری و به دستور کریم خان زند هم اولین بنای این آرامگاه ساخته شد. سپس، از آنجا با حدود 19 دقیقه رانندگی راهی باغ نارنجستان قوام می شویم که بازدید از آن 1 ساعت زمان می برد.

ساختش به مدت ده سال به طول انجامید و توسط قوام الملک، والی شیراز در عهد فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. البته، امروز قسمتهای بزرگی از خانه از جمله بازارچه کناری آن از میان رفت، اما هنوز شکوه وصف نشدنی نارنجستان قوام الملک پابرجاست. در کل، این خانه شامل قسمتهای مختلفی چون اندرونی، دیوان خانه، حمام شخصی قوام الملک، مکتب خانه و حسینه و همچنین اصطبل و دیگر بخش های ضمیمه بود. نارنجستان قوام در سال 1345 به دانشگاه شیراز اهدا شد و پس از آن بین سالهای 1348 تا 1358 مورد استفاده موسسه آسیایی زیر نظر پرفسور آتور پوپ قرار گرفت. در وصفش حتی کتابهایی چون آثار عجم فرصت الدوله شیرازی نوشته شد. از برجستگی های معماری این اثر میتوان به تالار آینه نارنجستان قوام الملک اشاره کرد.

آینه کاری های شگفت انگیز و جادویی این اتاق های تو در تو عقل هر بیننده ای را می ربایند. سقف ها و دیوارها چنان دقیق آینه کاری شده اند که شبهای مهتابی بدون هیچ نوری داخل اتاق کاملا روشن می شود. از دیگر صفات خاص این اثر میتوان به هشتی های زیبای سردر اتاق های این عمارت اشاره کرد که از نظر فزونی و کیفیت وصف نشدنی جلوه ای خاص به نارنجستان قوام الملک بخشیده اند. این هشتی ها غالبا با نقش ها و نگاره های بسیار جذاب و اشعار مختلف مزین هستند. از دیگر ویژگی های نارنجستان قوام الملک، مقرنس کاری و ارسی های زیبای این عمارت شکوه آفرین است. آینه کاری های این عمارت نیز تنها به تالار آینه ها محدود نشده و میتوان در بخش بخش نارنجستان قوام الملک بخصوص در سقف های دیوان و اندرونی آنها را مشاهده کرد.

گچبری های این مورد از زیباترین عمارتهای تاریخی ایران نیز در نوع خود کم نظیر است. سقف ها و سردر بسیاری از عمارت های این خانه عموما با گچبری های هنرمندانه مزین شدند. بی انصافی است که در زمان صحبت از معماری و تزئینات نارنجستان قوام الملک از آجر کاری ها و نقش برجسته های این عمارت نام نبریم. این کتیبه ها که مربوط به معماری مرسوم دوران زندیه و اوایل دوران قاجار بوده، بسیاری از نگاره های ایران باستان را در بر می گیرند و بر جذابیت این بنا می افزایند. باغچه های زیبا، درخت های تنومند نارنج، حوض زیبا و هوای بی نظیر این عمارت در فصل بهار و پاییز جلوه وصف نشدنی به این عمارت می بخشند.

اگر گرسنه و خسته شدید، بهتر است با حدود 8 دقیقه رانندگی راهی رستوران کته ماس شده و حسابی خستگی را رفع کنید تا بتوانید روز را پر انرژی ادامه دهید. پس از استراحتی کوتاه، با حدود 28 دقیقه رانندگی به باغ عفیف آباد شیراز می رسیم. بازدید از آن حدود 2 ساعت زمان می برد. عفیف آباد باغی است که منتظر چشمان شماست، برای نظاره گر بودن زیبایی های طبیعت بی نظیرش. از عفیف آباد، باغی که قدمت بنایش حکایت از عصر صفویه دارد، نباید به راحتی عبور کرد، باغی که صفویه و قاجار و نهایتا پهلوی بخشی از تاریخش را از آن خود کرده اند. جالب است بدانید که باغ عفیف آباد شیراز تفرجگاه بسیاری از پادشاهان برای گذر اوقاتی خوش بود.

به عفیف آباد و سرنوشت تاریخی آن که برسیم، باید در تاریخ سفر و در عهد صفویه توقف کنیم. اینجا ایستگاه نخست هست. دوران قاجار ایستگاه بعدی برای جستجوی تاریخ خریداری باغ و بازسازی آن بوده که پیشتر به آن پرداخته شد و در نهایت، باغ به فرح پهلوی تقدیم گشت. اما، در سال 1340 تاریخ حکایت از انتقال آن به ارتش در طی یک مزایده دارد. در سال 1370 موزه نظامی آن توسط ارتش جمهوری اسلامی شکل گرفت و هم اینک آنقدر اهمیت بالایی دارد که دومین موزه نظامی کشور محسوب می شود. این مورد از بهترین جاهای دیدنی ایران در عید فطر تا به امروز در اختیار ارتش است و برای بازدید از آن ممنوعیتی ندارید.

از آنجا هم با حدود 23 دقیقه رانندگی به ارگ کریم خان می رسیم که بازدید از آن خالی از لطف نیست. مساحت قلعه 4000 متر مربع است و در میدان شهرداری شهر شیراز قرار دارد. فرمانده ایرانی دستور داد تا قلعه با بهترین مصالحی که از سرتاسر ایران و حتی خارج از ایران خریداری شده، ساخته شود. ارگ که با سبک معماری ایرانی ساخته شده، در خارج دارای 4 دیوار بسیار بلند 12 متری است که با 4 برج آجری دایره ای شکل با ارتفاع 14 متر و با زاویه 90 درجه به هم متصل شده اند. تمام دیوار و برجها با آجرکاری ایرانی به زیبایی تزئین شده اند. دیوارهای داخلی به نقاشی های زیبایی که شماری از رویدادهای زندگی و فتوحات رهبر فروتن آن دوران را نشان می دادند، مزین شدند، اما مدت کوتاهی پس از مرگ کریم خان، این نقاشی ها را با گچ پوشاندند.

محل زندگی کریم خان دارای شیشه کاری های حیرت انگیزی بر طاق درها و دیوارها بوده و کمی دورتر از ورودی، بازدید کنندگان با نمونه های زیبایی از گچکاری مواجه می شوند. با وجود آسیب هایی که به بخش اعظم این نقاشی ها در پلان ارگ کریم خان زند وارد شده، هنوز با یک نگاه به باقی مانده نقاشی ها میتوان تحت تاثیر قدرت رهبر آن زمان قرار گرفت و بینش جدیدی نسبت به او پیدا کرد. شاید بخاطر کیفیت فوق العاده مواد اولیه بوده که این آثار هنوز در شرایط عالی باقی مانده اند.

در نهایت هم با حدود 9 دقیقه رانندگی به حرم شاهچراغ می رسیم که بازدید از آن 2 ساعت زمان می برد. یکی از جذاب ترین بخشهای معماری شکوهمند آرامگاه شاهچراغ در شیراز، سقف ایوانهایی بوده که در بخش شرقی قرار دارند؛ سقفهایی که به دست هنرمندان ایرانی طراحی شده و بر چهار ستون آنها نام خداوند حک شده است. پایه این ستونها از مرمری یک تکه و حجاری شده تشکیل شده و 12 حجره در دو طرف این ایوانها و در 2 طبقه بنا شده اند. ضریح تمام نقره آرامگاه شاهچراغ شیراز هم به معماری شکوهمندش زرق و برق دیگری نشانده است. 3/58 متر طول و 2/26 متر عرض در ارتفاعی برابر با 2/92 متر که بر بالای آن برگهایی از طلا خودنمایی می کنند، از دیدنی های این بخش از حرم هستند. جنس خاتم و چوب سقف حرم و طراحی و تزئین بی نظیر آن چشم هر بیننده ای را خیره می سازد.

به هتل برگردید و پس از کمی استراحت راهی جاده شوید تا با حدود 5 ساعت رانندگی به یزد برسیم. روز سوم را پس از انتخاب هتل، صرف صبحانه و استراحت آغاز خواهیم کرد.

روز سوم

روز پایانی سفر به یزد اختصاص دارد. گردش در یزد را با باغ دولت آباد شروع می کنیم. این بازدید حدود 2 ساعت زمان می برد. محمد تقی خان مشهور به خان بزرگ که سر سلسله خان های یزد در زمان زندیه بود، ابتدا قناتی با نام دولت آباد بوجود آورد و پس از آن، باغ دولت آباد را در امتداد آن احداث کرد. این ساختمان محل اقامت این حاکم مقتدر هم بود. این بنا مجموعه ای از چندین عمارت شامل هشتی و بادگیر، بهشت آئین، تالار آینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است. فضای سبز این باغ شامل درختان کاج، سرو، گل سرخ محمدی، درختان میوه به خصوص انگور و انار بوده و چشمگیرترین ویژگی آن بادگیر 33.8 متری آن است که بلندترین بادگیر جهان محسوب می شود.

پس از آن، با حدود 10 دقیقه رانندگی به مسجد جامع یزد می رسیم. بازدید از آن هم 2 ساعت زمان می برد. مسجد جامع یزد دارای یکی از بلندترین مناره های ایران بوده و به راحتی میتوان در دل خانه های هم تراز و بادگیرهای بلند شهر، حتی از نقطه ای دور نیز آن را نظاره گر بود. این اثر آنطور که مشخص شده است، نزدیک به یک قرن ساخت کاملش به طول انجامیده و میتوان آثار مختلفی از 3 دوره تاریخی را در آن مشاهده کرد. این مورد از زیباترین مسجدهای ایران از سردر بسیار بلندی برخوردار بوده که محققان آن را مربوط به دوره شاهرخ و تیموری می دانند. آنان معتقد هستند که گنبد این مسجد جامع را حاکمان عصر ایلخانی بنا نهاده اند و پایه های آن را نیز باید مربوط به زمان حکومت ساسانیان در ایران دانست.

پس از آن، بهتر است کمی استراحت کرده و غذایی نوش جان کنید. با حدود 7 دقیقه رانندگی راهی کافه رستوران سنتی ایوان طلایی می شویم تا حسابی از طعم غذاهای یزد لذت ببریم. پس از کمی استراحت، روزمان را ادامه می دهیم و به سراغ جاذبه بعدی یعنی قنات زارچ می رویم. باید حدود 24 دقیقه رانندگی کرده تا به این دیدنی برسیم. قنات زارچ از مهمترین و طولانی ترین سازه های بشری بوده که آسیاب وزیر نیز در مسیر اصلی جوی قنات گرفته است. در طول مسیری که برای قنات زارچ از آسیاب وزیر تا مسجد جامع کبیر یزد تعریف شد، 7 پایاب و 2 پاشیر وجود دارند. بازدید از آن هم 1 ساعت زمان می برد.

سپس، با حدود 28 دقیقه رانندگی به آتشکده بهرام یزد می رسیم که بسیار دیدنی هست. بازدید از آن 1 ساعت زمان نیاز دارد. بنای فعلی آتشکده در سال 1313 خورشیدی با همت و کمک مالی زرتشتیان یزد و پارسیان هندوستان احداث گردید. ساختمانش با معماری زیبایی برگرفته از هنر معماری هخامنشیان در مرکز حیاطی بزرگ و سرسبز و بر بلندی قرار گرفته و بر پیشانی عمارت نقش فروهر جلوه گر است. اهمیتش به قدمت آتش درون آن هست که گفته می شود از حدود 1520 سال پیش تاکنون فروزان مانده است. آتش درون مجری برنج در اتاقی مخصوص و در سطحی بالاتر از سطح زمین قرار گرفته تا از باد، باران و تابش خورشید دور نگه داشته شود.

از آنجا هم با حدود 6 دقیقه رانندگی به مجموعه امیر چخماق می رسیم. بازدید از آن هم 3 ساعت زمان می برد. مجموعه امیر چخماق یزد شامل بازار، تکیه، مسجد و دو آب انبار بوده که قدمتشان به دوره تیموریان می رسد. تکیه امیر چخماق در سال 1330 و مسجد امیر چخماق در سال 1341 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند. میدان امیر چخماق یکی از شاخص ترین مجموعه های تاریخی و گردشگری در شهر یزد محسوب می شود.

امیر جلال الدین چخماق، از سرداران و امرای شاهرخ تیموری در سده 8 خورشیدی در زمانی که حاکم یزد بود، مجموعه ای متشکل از تکیه، میدان، حمام عمومی، کاروانسراها، خانقاه، قنات خانه و چاه آب سرد را ساخت تا یزد را رونق بخشد و در این کار فاطمه خاتون، همسرش معروف به ستی فاطمه او را یاری کرد. مرمت کاشی کاری های این مورد از بهترین جاهای دیدنی ایران در عید فطر به عهده استاد محمد علی فلاحتی مروست بوده که متأسفانه هیچ نام و نشانی از این معمار برجسته در این بنای عظیم وجود ندارد.

مسجد امیر چخماق که به نام مسجد جامع نو یا مسجد دهوک نیز خوانده شده، در سال 841 ساخته شد و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار بعد از مسجد جامع یزد قرار دارد. این مسجد در ضلع جنوبی میدان امیر چخماق قرار داشته و در کریاس (ساختمان جلوی در ورودی) مسجد که به میدان باز می شود، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه ای به خط نسخ نقر شده است. در طرف راهروی شمالی که از در کریاس به صحن وارد می شود، شبکه هایی ظریف از کاشی های معرق در پنجره ها نصب شده اند. قسمتی از سردر صفحه ایوان کاشیکاری معرق شده و جرزهای آن آجری رنگ هست. دور خارجی گنبد و بر کمربند آن هم عبارت «السلطان ظل الله…» به کوفی بنایی تکرار شده است.

محراب صحنه اصلی از کاشی معرق است با ساختمانی مقرنس کاری که در وسط آن سنگ مرمر بسیار خوش تراشی به اندازه 1/15 * 3/38 متر نصب شده و در وسط مقرنس کاری هم یک گل مربع به اندازه 54 * 95 سانتیمتر نصب است. در دست چپ آن یک سنگ مرمر به اندازه 28 * 30 سانتیمتر نصب شد. سردر شرقی آن هم دارای کتیبه هایی از کاشی معرق به خط ثلث محمد الحکیم است. گنبد مسجد خمیده و ترکدار هست، با کاشی سبز رنگ کاشی شده و پیرامون آن نیز کتیبه ای به خط کوفی قرار دارد. در زمان فتحعلی شاه قاجار، حاجی حسین عطار قسمتی را بر شبستان مسجد افزود و قسمتهایی از مسجد را نیز تعمیر نمود.

در نهایت هم به هتل برگشته، کمی استراحت کرده و راهی جاده می شویم تا به شهر خود بازگردیم.