اهمیت تنگه هرمز، گلوگاه مهم خلیج فارس

در خلیج فارس گلوگاه بسیار مهمی به نام تنگه هرمز وجود دارد. این تنگه از نظر انرژی جهان استراتژیک است و از اهمیت بسیاری برخوردار خواهد بود. در مطلب اهمیت تنگه هرمز سعی کرده ایم تاریخچه تنگه هرمز را به شما معرفی کنیم پس با ما در علت نامگذاری تنگه هرمز همراه باشید.

معرفی

تنگه هرمز در قسمت انتهایی بخش شرقی خلیج فارس به شکل خمیده ای قرار دارد. این تنگه باعث اتصال آب های خلیج فارس به دریای عمان و اقیانوس هند می شود. طی تحقیقات زمین شناسی انجام شده این تنگه یک فرورفتگی از دوره سوم زمین شناسی است و رشته کوه جنوبی ایران را به مسندم قطع می کند. تنگه هرمز شبه جزیره عربستان را از فلات ایران جدا کرده است. بیشتر طولی که تنگه هرمز دارد، از شمال آن که بندرعباس است تا شمالی ترین قسمت مسندم حدود 84 کیلومتر است. کوتاهترین فاصله نیز میان جزیره لارک (در ایران) تا جزیره السلامه یا قوئین در عمان 6.33 کیلومتر است.

دلیل نامگذاری تنگه هرمز

برای نامگذاری این تنگه 3 نظریه وجود دارد. یکی از این نظریه ها این است که این تنگه و شهر هرمز نام خود را از هورمزد یا ارمزد به معنای سرور دانا یا خدای یگانه گرفته و در ادامه نام استان هرمزگان از شهر و تنگه هرمز گرفته شده و از دو واژه هرمز و گان تشکیل شده که به معنای سرزمین هرمز است. نظریه دیگر این است که هرمز پادشاه ساسانی بوده که در آن زمان خلیج فارس را مرکز تجاری کرده بود و به همین دلیل نام این تنگه را به نام این پادشاه گذاشته اند. نظریه سوم گرفتن نام هرمز از شهر هرمز است. این نظریه نسبت به بقیه از نظر کارشناسان در دلایل نامگذاری تنگه هرمز صحیح تر است.

تاریخچه تنگه هرمز

این تنگه در اوایل قرن دهم به تسخیر نیروهای پرتغالی درآمد و کل این منطقه را به تسخیر خود در آوردند. این اتفاق باعث بیشتر شدن اهمیت تاریخچه تنگه هرمز شد. شاه عباس در دوران صفویه، پرتغالی ها را به وسیله نیرو دریایی بریتانیا از این منطقه بیرون کرد و دوباره این بخش متعلق به ایران شد. در زمان جنگ ایران و عراق در این قسمت جنگ تانکرها (در سال 1984 تا 1987) رخ داد که در این جنگ هر دو طرف و البته بیشتر عراقی ها به سکوها و کشتی های نفتی طرف مقابل حمله می کردند و آن ها را به آتش می کشیدند. در این میان کشتی های دیگر کشورها نیز به آتش کشیده می شدند. به همین خاطر صادرات نفت در آن زمان 25 درصد در تاریخچه تنگه هرمز کاهش پیدا کرد.

عبور نفتکش ها

در تنگه هرمز شیب تندی از شمال به جنوب وجود دارد که با روی کار آمدن نفتکش های سنگین عبور و مرور آن ها بسیار سخت شده و تنها از قسمت های نزدیک به مسندم امکان پذیر است. مسیر عبور نفتکش ها تا سال 1358 از بین جزیره قوئین کوچک و صخره های مسندم بود. در سال 58 دولت عمان به ایمکو که سازمان مشاوره دریایی بین المللی است اعلام کرد کشتی هایی که از بین این صخره ها می گذرند ممکن است دچار مشکل شوند و ایمنی این مسیر را تضمین نمی کند به همین خاطر مسیر بین مرز دریایی ایران و شمال جزیره السلامه را پیشنهاد داد. بعد از این اعلامیه دو مسیر یکی در بین دو جزیره کوچک و بزرگ قوئین و دیگری بین مرزهای ایران و عمان که در موازات با یکدیگر هستند، برای عبور و مرور نفتکش ها قرار داده شد و این امر سبب اهمیت تنگه هرمز شد.

دلیل اهمیت تنگه هرمز

تنگه هرمز از اهمیت جهانی برخوردار است، چون بیش از 50 درصد نفت دنیا از این تنگه می گذرد. تنگه هرمز به همین دلیل از امنیت ویژه ای برخوردار است و ستاد مرکزی ارتش آمریکا دارای ماموریتی برای مطمئن شدن از امنیت صادرات نفت و انرژی از این طریق است. طبق اعلام رسمی آژانس بین المللی انرژی در سال 2007 از این تنگه روزانه 13.4 میلیون بشکه نفت در تانکرها گذر می کند. همچنین با توجه گفته های این آژانس تا سال 2020 میزان صادرات نفت از این تنگه به 30 تا 34 میلیون بشکه در روز افزایش پیدا می کند. از این تنگه همچنین 90 درصد نفت خلیج فارس صادر می شود. ژاپن نیز حدود 75 درصد از نفت خود را از این طریق بدست می آورد. به غیر از خود نفت محصولات نفتی مانند گاز مایع یا LNG و سوخت از این مسیر انتقال پیدا می کند. قطر بزرگترین صادرکننده گاز مایع در دنیا است که در سال 31 میلیون تن از آن را از طریق این تنگه با اهمیت به آسیا و اروپا صادر می کند. محصولات متفاوت دیگری مانند شکر، غلات، سنگ معدن توسط کشتی های تجاری از تنگه هرمز انتقال و صادر می شوند. کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق تسلیحات نظامی آمریکا را از طریق تنگه هرمز بدست می آورند.