سقاخانه ای در محله قبله دعا یا جامی اصفهان هفته گذشته از دل آوارها بیرون آمد

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، سقاخانه ای در محله قبله دعا یا جامی اصفهان هفته گذشته از دل آوارها بیرون آمد.

سقاخانه ای در محله قبله دعا هفته گذشته توسط شهرداری تخریب و از دل آورهای آن 2 سنگ قبری که گفته می شود صفوی هستند، پیدا شد. اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان گفته که پیش از تخریب در یک نامه، تاریخی و وقفی بودن این سقاخانه را به شهرداری متذکر شده اما اعتنایی به آن نشده است.

آنطور که برخی از اهالی محله قبله دعا (به روایت بزرگان این منطقه) گفته اند، در جوار این سقاخانه بقعه ای قرار داشته که از هویت صاحب آن خبر نداشته اند اما می دانسته اند که فردی صاحب احترام بوده است.

به گفته آنها سقاخانه در سالهای اخیر از هویتش دور مانده و بقعه مجاور آن هم به فراموشی سپرده شده بود اما با تخریب سقاخانه و چهار دیواری مجاور و پیدا شدن 2 سنگ قبر، وجود این بقعه ثابت و عیان شد.

براساس شواهد و مستندات موجود در کتب تاریخی، محله قبله دعا قبرستانی تاریخی داشته که در دوران دهه بیست برای توسعه عملیات عمرانی شهر تخریب می شود اما برخی قبور و بقعه های آن با پافشاری مردم باقی می مانند که حالا شواهد یکی از این بقعه ها در هفته گذشته و در جوار سقاخانه این محله از بین رفت.

پرسش اساسی فعالان میراث فرهنگی اما این است که اگر بنا به رفع سد معبر این سقاخانه و چهاردیواری مجاورش بود چرا این اقدام با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی و یا حتی اداره اوقاف شهرستان که آن را موقوفه خود می دانست، انجام نگرفت؟ چه بسا ضمن احترام به قانون، شواهد تاریخی هم از بین نمی رفت و این اقدام شهرداری اصولی پیش می رفت.

رسول کریمی یکی از اهالی محله قبله دعا گفت: بحثی که شهرداری مطرح می کند آزادسازی برای تسهیل عبورو مرور بوده است. متاسفانه طی سالهای اخیر از این مکان به عنوان سقاخانه استفاده نمیشد ولی آنچه مسجل است اینکه این مکان براساس سوابق ثبتی دست کم صد سال به بالا قدمت داشت.

وی افزود: برخی از اهالی محله دغدغه این موضوع را داشتند و پیگیری می کردند که اگر بنا بر آزادسازی است، این اقدام با انجام سلسله مراتب باشد تا مستندبرداری های لازم انجام شود تا شواهد تاریخی در صورت وجود از بین نروند.

کریمی بر این باور است که با اقدام شتاب زده شهرداری ممکن است شواهد زیادی از بین رفته باشد.

وی در این رابطه تصریح کرد: هم اکنون هم دو سنگ قبر صفوی در داخل آوارها به صورتِ اتفاقی پیدا و تلاش هم شد تا قبل از انتقال آوارها، بررسی های لازم انجام شود اما متاسفانه علیرغم تذکرات یگان حفاظت میراث فرهنگی، شهرداری آوارها به مکان دیگری منتقل کرد.

کریمی گفت: اهالی قدیمی تر محله معتقد بودند چهار دیواری مجاور سقاخانه که اخیرا به عنوان مغازه از آن استفاده می شد پیشتر مقبره فرد مورد احترامی بوده است.

وی افزود: پنجره سقاخانه در حدود 2 ماه پیش توسط کسی که چهار دیواری مجاور سقاخانه را تصرف کرده بود و به عنوان مغازه استفاده میکرد گچ کشیده و مسدود شده بود. وقتی هفته پیش اهالی و دغدغه مندان منطقه متوجه تخریب عنقریبی سقاخانه شدند این موضوع را به اداره اوقاف خبر دادند که این نهاد هم موضوع را پیگیری و نامه نگاری کرد اما نامه نگاری هم میسر نیفتاد و سقاخانه و چهاردیواری مجاورش سه روز بعد تخریب شد.

یک فعال میراث فرهنگی اما گفت: این منطقه پیشتر قبرستان بزرگی داشته که مشاهیر زیادی در آن خاک بوده اند و اسامی آنها درکتاب «مزارت اصفهان و تکسرت القبور» نوشته شده است.

فرزاد توکلی افزود: این قبرستان در زمان رضا خان تخریب شد اما مردم مانع تخریب یکسری از قبور مورد احترام شدند که تعداد آنها هم اکنون به انگشتان 2 دست هم نمی رسد.

به گفته وی، 2 یا سه بقعه در این منطقه وجود دارد و این بقعه مجاور سقاخانه محله قبله دعا هم از همان بقعه های باقی مانده بود که تعداد اندکی از اهالی قدیمی محله از اعتبار و احترام آن خبر داشتند و متاسفانه به فراموشی سپرده شدن این موضوع هم منجر به تخریب آن شد.

توکلی یادآور شد: در آوارهای تخریب سقاخانه و بقعه مجاور آن، 2 سنگ قبر نصفه و کامل پیدا شده است که تاریخ یکی از آنها 1104 هجری قمری حک شده است.

این فعال میراث فرهنگی گفت: پرسش ما این است که چرا شهرداری مراحل لازم را پشت سر نگذاشته تا در صورت وجود مستندات تاریخی، این شواهد ثبت و ضبط و حفاظت شود؟ چرا شتاب زده اقدام به تملک و تخریب این بنا کرده در حالی که دست کم اداره اوقاف شهرستان اصفهان هم به این نهاد اعلام کرده است که اجازه تخریب ندارد؟

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان اصفهان اما ماجرا را این گونه برای خبرنگار روایت می کند: وقتی مطلع شدیم که قرار است شهرداری منطقه یک، این سقاخانه را تخریب کند، مکاتبه کردیم که نباید این تخریب صورت بگیرد چرا که سقاخانه موقوفی و تاریخی است اما به خواسته ما بی اعتنایی شد.

اصغر توسلی گفت: سقاخانه وقف بوده و ما هم اعلام کردیم که این مکان موقوفه است و شهرداری حق تخریب آن را ندارد. میراث فرهنگی اصفهان هم اعلام نظر کرده که این مکان تاریخی بوده است اما اگر تاریخی هم نباشد، برای هر اقدامی در بنای وقفی باید از اداره کل اوقاف و امورخیریه مجوز گرفته شود که این روند برای این سقاخانه طی نشد.

وی اظهار داشت: اگر هر بنای دیگری بود آیا اجازه داشتند که بدون مجوز وارد و دست به کار تخریب شبانه آن شوند؟ ما این موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری می کنیم.

در همین پیوند خبرنگار به محض مطلع شدن از تخریب سقاخانه محله قبله دعا و ابراز نگرانی فعالان میراث فرهنگی از جمع آوری آوارها بدون بررسی های کارشناسی میراث فرهنگی کوشید چرایی ماجرا را از روابط عمومی شهرداری منطقه یک اصفهان پیگیری کند اما پاسخ آنها این بود که تخریب از سوی شهرداری منطقه یک نبوده و موضوع را باید از سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان پیگیری کرد.

در حالی که پیگیری ها نشان می داد این سازمان هیچ پروژه ای در منطقه مذکور نداشته است، با گذشت پنج روز، شهردار منطقه یک گفت: پلاک گزارش شده به شهرداری، سد معبر بود و مرتب گزارش حوادث داشت.

علی رضی زاده با بیان اینکه مغازه ای کنار سقاخانه ساخته شده بود و سقاخانه هم بحث میراثی نداشت، افزود: از زیر این مغازه و محدوده آن تعدادی سنگ قبر پیدا شده است اما هیچ اطلاعاتی در خصوص اینکه این بنا میراثی بوده است نداشتیم و اگر می دانستیم میراثی بوده چنین اقدامی نمی کردیم.

وی یادآور شد: شهرداری با مالک مغازه توافق و بنا را تملک کرد اما آن چیزی که هم اکنون به ما گزارش شده، بحث یک موقوفه بوده است که باید گفت مسئولیتش به عهده مالک است و در نهایت هم حق و حقوق اوقاف توسط شهرداری به طور کامل داده می شود.

رضی زاده ادامه داد: سال ها بود که این گلوگاه دچار مشکل شده بود و مرتب گزارش حوادث ترافیکی به ما داده می شد. اینکه سنگ قبر صفوی در این مکان وجود داشته ما مطلع نبودیم منتها یکسری سنگ قبر با قدمت بالای صد سال پیدا شد که بلافاصله با سازمان نوسازی و بهسازی هماهنگ کردیم و نیروهای این سازمان ورود و موارد را جمع آوری کردند اما از مکان این سنگ قبرها مطلع نیستم.

وی با بیان اینکه اداره اوقاف و امور خیریه به دنبال سهم خودش بوده و بحث میراثی بودن آن را مطرح نکرده، گفت: اوقاف به دنبال این است که اموالش را تبدیل به احسن کند.

شهردار منطقه یک اصفهان افزود: شهرداری توافقی با مالک داشته که ضمن آن این بند ذکر شده که مسئولیت مباحث حقوقی به عهده مالک است.

وی اظهار داشت: دغدغه مردم این منطقه تصادفات بود و الحمدالله ما راضی به این هستیم که با برطرف شدن این مشکل، تصادفات کم شده است اما در موارد میراثی و اوقاف حساسیت های خودمان را داریم منتها این پلاک حتی مبحث شبه میراثی هم نداشت.

یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با مطلع شدن از تخریب سقاخانه محله قبله دعا در محل حاضر می شود و گویا از نیروهای شهرداری می خواهد که دستکم باقی مانده آوارها به جای دیگر منتقل نشود تا کارشناسان میراث فرهنگی بررسی های لازم را انجام دهند اما به گفته فرمانده یگان حفاظت شهرستان اصفهان، نسبت به این موضوع هم بی اعتنایی می شود.

مسئول پایگاه حفاظتی میراث فرهنگی شهرستان اصفهان گفت: تخریب شبانه انجام شده بود و یگان حفاظت میراث فرهنگی فردا صبح در محل حاضر و موارد را بررسی و به اداره کل میراث فرهنگی گزارش شد که باید نخاله ها پس از بررسی های کارشناسی منتقل شوند.

محمد هاشمی افزود: البته قبل از انتقال باقی مانده آوار توسط شهرداری، اهالی محل متوجه وجود سنگ قبرها شده و آنها را برای نگهداری موقت به مسجد «علی قلی آقا» انتقا داده اند.

هاشمی اظهار داشت: سنگ قبرها هنوز کارشناسی نشده اند اما تاریخی هستند و باید خواناسازی شوند.

وی یادآور شد: شب تخریب بخش های زیادی از آوارها منتقل شده بود و صبح که در محل حضور پیدا کردیم به صورت شفاهی از شهرداری خواستیم که نخاله ها منتقل نشوند اما تتمه آن هم همان روز توسط شهرداری به مکان دیگری منتقل شد.

شریفی افزود: صحبت های لازم با سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان انجام شده و قرار است آوارهای منتقل شده بررسی تا دست کم در صورت وجود شواهد تاریخی این شواهد برداشت و تحویل داده شود.