نگاهی به تاریخچه جشن مهرگان

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به تاریخچه جشن مهرگان برای شما مخاطبان گرامی نوشته شده است.

در گردش ایام و تکرار روزمرگی ها، حلول فصلی نو و پی بردن به راز طبیعت، تنها از خالقی بر می آید که بخشنده و بی نیاز است، خالقی که رگ خشکیده درخت را میوه های بهشتی ارزانی و پاییز را آخرین آیت از نزول سوره سال قرار داد.

پاییز، حکایت برگ و شکایت باد در دل دشت است؛ حکایتی آمیخته با تکاپو، تغییر هویت و آواز درختانی که تن به سرما می دهند اما دست از اصالت خود نمی کشند.

چه بسیارند درختانی که در این فصل جامه می تکانند و در عنصر زندگانی جامی از تکرار فصل را به گوارایی تابستان و وداع با تن پوش بهاران به جان دل می خرند.

محقق و کارشناس ادبیات در مورد جشن مهرگان و حلول پاییز میگوید: پاییز، عروس هزار رنگ طبیعت و نقاش چیرە دست فصل هاست، عروسی کە سه ماه متفاوت و متغیر آن در سرمای صبح، گرمای ظهر، آشفتگی عصر و طولانی بودن شب، گواهی بر پا به عرصه نهادن داستان ها، شاهنامە ها و پرواز قصه های بسیاری از قفس سینه مادر بزرگان تا صفحه تلویزیون و پرده سینما، جاده های ترقی را طی و عرصه برای خود نمایی موجودیت این فصل از سال فراهم است.

شیرکو بهزاد پیرامون نگاهی به تاریخچه جشن مهرگان اظهار کرد: پاییز دل انگیز و متغیر با مهر مهربان، آغازین نفس هایش را به جان روزهای کوتاە تزریق و واج به واج این واژە سه حرفی« مهر» سرشار از تنوع محصول، برداشت، رفع خستگی و آغاز تلاشی دیگر است.

بهزاد بیان کرد: در فرهنگ لغت همبانه بورینه کُردی/ فارسی « هژار مکریانی»، مهر ماه یا « رَزبَر» دسته واژه ای از ترکیب دو کلمه« رَز + بَر » می باشد. « رَز »، در زبان کُردی به معنی درخت انگور + « بَر» به معنی محصول، میوه، ثمر است. « ڕەزبەر/ مهرماە/ انگور رسان» می باشد، جدای از این که در زبان کُردی همه اسم ها از وجه تسمیه خاصی برخوردار است، مناسبت های خاصی هم دارد.

وی عنوان کرد: از این رو مهر برای ملت کُرد و زاگرس نشینان از قداست، عزمت و ویژگی خاصی برخوردار است.

بهزاد بیان کرد: در این ماه جدای از برداشت انواع میوه ها، فصل تولید انواع کشمش و مویز سیاه نیز می باشد، مویزی کە باید انگورش سرمای شبهای مهر در رگهای شیرینش لانه و گرمای طاقت فرسای ظهر پاییز، سرما را از رگ، دانه و پوست انگور بیرون بکشد و هر چه این انقباض و انبساط زمان بیشتری را به خود اختصاص بدهد، دانه های انگور آبدار، درشت، سیاه و تردتر و مویز تهیه شده از آن نرم، لطیف و شیرین تر خواهد بود.

وی ادامە داد: در تقویم باستانی اقوام ایرانی به دلیل تغییر آب هوا و پوشش جغرافیایی، جشن نوروز و جشن مهرگان از جشن های ملی به شمار می رفت که در برخی مناطق همجوار ایران و حتی با آمدن اسلام در ایران نیز رایج بود، در واقع، در تقویم اوستایی سال به دو فصل تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم میشد که نوروز جشن آغاز فصل تابستان بزرگ و شروع گرما و مهرگان، جشن آغاز زمستان بزرگ و شروع سرما به شمار می رفته است.

بهزاد عنوان کرد: به اعتقاد ایرانیان باستان، یکی از پادشاهان ظالم ایران مهر نام داشت، پس از مرگ وی جشنی را بە نام «مهر جان داد» اختصاص دادند و پس از گذشت زمان و اتفاقات تاریخی و سیاسی به «مهرجان» تغییر یافت، همچنین در روایتی دیگر، این جشن در قدیم بە «متراکانا» و بعدها «مهرگان» و پس از ورود اسلام بە «مهرجان» تبدیل شد.

وی خاطرنشان کرد: پاییز فصل شکوفایی احساس و درد دل کردن با طبیعت، اجسام و درون و ناخودآگاه خود انسان است که در این باره در کتاب موسیقی کبیر ابونصر فارابی مقام یازدم از دوازده مقام به نام مهرگان آمده است و نظامی گنجوی در منظومه خسرو و شیرین، مهرگان را بیست و یکمین لحن از سی لحن ذکر کرده نام می برد.

بهزاد یادآور شد: همچنین حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه سرای ایران، مهرگان را در شاهنامه به عنوان روزی معرفی می کند که پادشاه بزرگ و دادگر ایرانی فریدون به عنوان مراسم تاج گذاری و شروع فرمانروایی خود، برگزیده است. فریدون چو شد بر جهان کامگار / ندانست جز خویشتن شهریار/ به روز خجسته سر مهرماه / به سر برنهاد آن کیانی کلاه

وی عنوان کرد: همچنین شاعر مردمی و درد آشنای کُرد « ماموستا قانع» در وصف پاییز میگوید:« ئەی وەتەن پاییز بەخێر بێ چونکە ئیستە باومە/ سارد و گەرمی وەرزەکەت عەینی دڵەی شێواومە» «ای وطن آمدن پاییزت خجسته باد، چون باب میل من است/ سردی و گرمی این فصل، چشمه احساس درونیم را جوشان تر می کند»

این کارشناس معتقد است کە در هر شرایط و مناسبت، آمدن پاییز و حلول سرما و بارندگی برای ساکنان این قسمت از ایران دارای اهمیت بوده و هست، چون مردمان این ناحیه روزی خود را از گردش فصل و سخاوت طبیعت و مقدار تلاشی که می کنند بر سفره جان می دانند.

با شروع مهرماه، زنان و کودکان با تغذیه انواع آذوقه زمستانی و پوشاندن لباسهای ارغوانی رنگ بر تنبه استقبال پاییز هزار رنگ می روند و به طعام ، خوراکی ها و نوشیدنی های خاص این فصل و با خواندن سرود، شعر، دکلمه و نواختن موسیقی به این فصل خوشامد می گویند.