آرامگاه ابوبکر تایبادی یکی از آثار باقیمانده دوره تیموریان است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، آرامگاه ابوبکر تایبادی یکی از آثار باقیمانده دوره تیموریان است.

رجبعلی لباف خانیکی، یک پژوهشگر و باستان شناس خراسانی اظهار کرد: دوران تیموریان اگر چه با قتل و غارت آغاز شد و «تیمور» و پسرش «میرانشاه» بسیاری از مردم را به خاک و خون کشیدند و از سرهای بریده «کله منار» بر آوردند، اما پس از تیمور، پسر دیگرش «شاهرخ» درنده خویی را ترک کرد و به آبادانی و باز پیرایی شهرها و ساخت بناهای عام المنفعه روی آورد.

وی اضافه کرد: البته حضور وزیران و ندیمان فرهنگمدار همچون خواجه غیاث الدین پیر احمد خوافی، خواجه غیاث الدین سالار سمنانی، خواجه نظام الدین احمدبن خواجه داوود، خواجه غیاث الدین احمد شیرازی، خواجه شمس الدین علی بانیچه سمنانی و امیر جلال الدین علی شقانی و همسر فاضله و دانش دوستش گوهرشاد خاتون بسیار تاثیرگذار و تعیین کننده بود و موجب شد که در قلمرو حکومت او و پسرانش بایسنقر، الغ بیک و محمد سلطان حرمت بزرگان، دانشمندان و عارفان بیش از پیش پاس داشته شود و آثار گران سنگ و بناهای باشکوه خلق شوند.

لباف خانیکی خاطرنشان کرد: یکی از آن آثار زیبا «آرامگاه ابوبکر تایبادی» در شهر تایباد است. دانشمند عارفیکه بسیار مورد علاقه و توجه خاص و عام از جمله تیمور گورکانی بود، به گونه ای که تیمور در راه تصرف هرات با مولانا ملاقات کرد. مولانا زبان به نصیحت او گشود و گفت: اگر تو نیز با بندگان خدای تعالی بر نهج عدالت سلوک ننمایی دیگری بر تو چیره خواهد شد.

وی ادامه داد: ابوبکر تایبادی در سال 791 هجری قمری درگذشت و در گورستان محصور تایباد به فاصله نه چندان از آرامگاه پدرش به خاک سپرده شد؛ این در حالی بود که همچنان منش، زهد و اندیشه اش مورد احترام بود و به «غیاث الدین پیر احمد خوافی» انگیزه داد تا در احداث بنایی درخور آن شخصیت والا مقام تلاش کند.

این پژوهشگر خراسانی عنوان کرد: آنچه اکنون به «آرامگاه ابوبکر تایبادی» معروف است، مجموعه معماری مشتمل بر یک ایوان بلند و زیبا، 2 ایوانچه 2 طبقه یا رواق های 2 طرف ایوان مرکزی منتهی به اتاق ها و یک گنبدخانه است.

لباف خانیکی افزود: مدفن مولانا شیخ زین الدین تایبادی همانند مدفن شیخ احمد جامی در جلو ایوان و محصور در یک معجر سنگی مستطیل شکل محاط شده و آنجا که به آرامگاه معروف است نمازخانه یا به قول «اسفزاری» جماعت خانه ای است که به سعی و همت غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ تیموری و به احتمال زیاد معماری غیاث الدین شیرازی بر سر مزار شیخ زین الدین تایبادی بنا شده است.

وی خاطرنشان کرد: ساخت بنا در سال 848 هجری قمری و همزمان با ساخت مدرسه غیاثیه به اتمام رسیده و به جهت شباهت های زیادی که در ساختار و تزئینات معماری با آن دارد، به نظر می رسد که توسط معماران مدرسه غیاثیه ساخته شده باشد. امتیاز این بنا کاربرد وسیع و ظریف کاشی معرق در رنگ های متنوع است که نمای بیرونی و رویه دیوار ایوان ها را با نقوش رنگارنگ و کتیبه های ثلث و معقلی آراسته است.

این باستان شناس خراسانی ادامه داد: اما شاهکار معماری و هنری در این بنا کتیبه ثلث آجری بر زمینه کاشی معرق فیروزه ای رنگ است که با خط خوش و بسیار زیبای «جلال الدین محمدبن جعفر تبریزی» نقش بسته است.

همان خوشنویسی که کتیبه اطراف ایوان ورودی مدرسه غیاثیه خرگرد و مسجد گوهرشاد هرات را نیز رقم زده است. در آرایه های این بنا همانند مدرسه غیاثیه از سنگ مرمر سفید نیز استفاده شد بگونه ای که ازاره دیوارها را تا ارتفاع بیش از 1متر با تلفیق کاشی و سنگ مرمر به گونه ای آراسته اند که قطعات چند ضلعی، مربع، ستاره ای شکل و محرابی سنگ مرمر را در درون قاب ها به گونه لانه زنبوری یا شمسه کنار هم چیده شده و حد فاصل آنها با نوارهای باریک و ظریف کاشی لاجوردی پر کرده اند یا سنگ و کاشی را بگونه ای تلفیق کرده اند که شمسه ای با شعاع های کاشی ایجاد کند. در برخی موارد کاشی های پر کننده حد فاصل سنگهای مرمر خود نیز به طریق معرق زینت یافته اند.

لباف خانیکی در خصوص وضعیت فعلی این بنا عنوان کرد: فضای درونی بنا در حال حاضر سفید شده است اما فیلپوش ها، ترمبه ها و کاربندی های پرکار، ظریف و قاب های تزئینی آسمانه بنا را همانند آسمانه مدرس و مسجد مدرسه غیاثیه خرگرد به زیبایی آراسته و چنانچه تقلید از آن بوده، باید مقرنس ها و قاب ها به گل و برگ های آبی رنگ منقوش باشند.

وی گفت: نصب سنگ های مرمر سفید همراه کاشی بر ازاره بنا فرصتی فراهم آورده تا هنرمندان، شاعران، عارفان و خوشنویسان مسافر به شیوه های مختلف و زیباترین وجه در قالب قطعه، سروده و پیام های حکمت آمیز را اطلاع رسانی و خلایق را ارشاد کنند. این امر نیز خود به صورت جاذبه گردشگری مهمی در بنا جلوه گر است.

لباف خانیکی با اشاره به اینکه این بنا طی سالهای متمادی آسیب های فراوان دیده، بیان کرد: از اوایل دهه 1340 خورشیدی این بنا به همت انجمن آثار ملی و هنرمندان میراث فرهنگی خراسان مرمت و تثبیت شده است.

این باستان شناس و پژوهشگر خراسانی تصریح کرد: آرامگاه ابوبکر تایبادی در تاریخ 29 آذر 1316 به شماره 309 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.