انتقاد از نادیده گرفتن متخصصان و فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در بدنه میراث فرهنگی

ایسنا/ براساس خبرهای واصله، انتقاد از نادیده گرفتن متخصصان و فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در بدنه میراث فرهنگی صورت پذیرفت.

رضا دبیری نژاد، موزه دار و یکی از فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی درباره ضرورت بازگشایی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی که سالهاست به بهانه های نامشخصی تعطیل شده است، نگاه منتقدانه خود را بیشتر به وضعیت و سرنوشت متخصصان و فارغ التحصیلان این مرکز آموزشی معطوف کرد.

او گفت: متأسفانه در حوزه فرهنگ اشکالاتی داریم، برای مثال حوزه فرهنگ را امری همگانی فرض می کنیم و بر این اساس همه فکر می کنند که می توانند درباره آن نظر دهند و کمتر پیش می آید که مانند سایر حوزه ها و رشته ها، متخصصان علوم انسانی بر مسند این حوزه بنشینند. این موضوع در حوزه میراث فرهنگی نیز صدق می کند و کم پیش می آید که در حوزه مدیریت این حوزه از متخصصان، فارغ التحصیلان یا صاحبان تجربه این رشته استفاده شود. در عین حال این حوزه را به راحتی به افرادی می سپاریم که به نظر چون تجربه فرهنگی دارند، می توانند در آن صاحب نظر باشند و مدیریت کنند.

دبیری نژاد اضافه کرد: بخش آسیب دیده در میراث فرهنگی همین جاست؛ مبنا هرچیزی جز تجربه، تخصص و مهارت فرد است، برای مثال وقتی پیمانکاری برای مرمت یک گنبد انتخاب می کنیم مبنا باید تخصص، تحصیل و تجربه فرد باشد، یا مدیر یک موزه باید یا متخصص موضوع موزه باشد، یا فردی باشد که صاحب تجربه در حوزه موزه داری باشد.

او افزود: این در حالی است که در حوزه های دیگر همچون حوزه پزشکی استفاده از متخصصان خیلی مهم است و برای ریاست یک بیمارستان از فردی استفاده می کنند که پزشک باشد نه این که یک مرمتگر را رئیس یک بیمارستان کنند. این حساسیت در حوزه فرهنگ و خصوصا میراث فرهنگی وجود ندارد، درحالیکه اهمیت برابری دارند. منظورم صرفا افرادی که در بدنه وزاتخانه هستند، نیست.

رئیس موزه ملک بیان کرد: در حال حاضر کلی موزه خصوصی مجوز گرفته که هیچکدام از آنها نه تحصیلات مرتبط با موزه داری دارند و نه یک کارشناس موزه داری را بکار گرفته اند و طبیعتا عواقب دارد. این روزها کسی که موزه دارد، ادعای موزه داری هم دارد، بدون آنکه دانش آن را داشته باشد. بعد این پرسش مطرح می شود که چرا این موزه ها فعال نیستند. موزه های ما در خیلی از نهادها و مراکز کارشناس موزه داری و کارشناس مرمت آثار بکار نگرفتند، هر 900 موزه ای که گفته می شود در کشور داریم، کارشناس موزه داری دارند؟ کارشناس مرمت آثار دارند؟ این موضوع در حوزه های مرمتی، ابنیه تاریخی و ... نیز صدق می کند.

دبیری نژاد که از سال 1376 تا 1380 در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی دانشجو بود، در ادامه گفت: بیمار شدن یک آدم را می بینیم، ولی حواسمان نیست که اگر یک بنای تاریخی یک اثر تاریخی و موزه ای به واسطه نبود تخصص آسیب ببیند، اثراتش تا سالهای سال باقی خواهد ماند و جبران ناپذیر است.

او سپس درباره سرنوشت فارغ التحصیلان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی اظهار کرد: در سازمان میراث فرهنگی که تازه ایجاد شده بود با کمبود کارشناس و کاردان مواجه شدند و بر این اساس دانشکده میراث فرهنگی ایجاد شد. در ابتدای امر تعهدی ایجاد کردند که از فارغ التحصیلان این دانشکده در بدنه سازمان میراث فرهنگی استفاده کنند. با این تعهد، ابتدا کاردان و تکنسین و بعد کارشناس تربیت کردند و حتی برنامه ریزی شد که در کدام استانها کار کنند، اما پس از گرفتن نیروهای کاردانی از این دانشکده، این تعهد برداشته شد و تقریبا 80 درصد از دوره های کارشناسی جذب نشدند. عملا میراث فرهنگی از سرمایه هایی که خودش تربیت کرده بود به عنوان بازوی اجرایی و اهل خانواه اش استفاده نکرد.

این موزه دار افزود: در حال حاضر نسل اول جذب شده های کاردانی یا نسل های گذشته متخصصان میراث فرهنگی یا بازنشسته شده اند یا از میان ما رفته اند. از آنها با عنوان پیشکسوت نام می بریم و به تجلیل از آنها بسنده می کنیم، در حالیکه مسأله ما ضمن احترام به پیشکسوتان، پاسخ به نیازها و شرایط موجود است. وقتی می خواهیم یک مدیر یا کارشناس انتخاب کنیم باید بدانیم فهرستی از جمع متخصصان آن حوزه را موجود داریم. وقتی یک پیشکسوت در حوزه میراث فرهنگی بازنشسته می شود، ما بدل آن را نداریم و یا برای انتخاب یک مدیر مرمتی، حتی 10 تا گزینه جایگزین هم نداریم.

دبیری نژاد با بیان این که گسستی در حوزه میراث فرهنگی اتفاق افتاده، گفت: مجوعه کارشناسانی که تربیت شدند و فارغ التحصیلان دانشگاهی، بیرون از خانواده میراث فرهنگی قرار گرفته اند و این خانواده بجای متخصصان از افراد غیرمتخصص عضو میگیرد. در حال حاضر دانشگاه های سراسر کشور کارشناسانی در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تربیت می کند، اما مسأله این است وقتی راهکار جذب ندارند، تحصیل بدون جذب و بازاریابی هم سبب دافعه می شود. بسیاری از دانشجوهای این رشته ها وقتی احساس کردند امکان بکارگیری شان وجود ندارد و آینده کاری در رشته تحصیلی ندارند، انصراف دادند. سالهاست در رشته موزه داری در سطح کارشناسی ریزش داریم و دانشجویان امیدوار نیستند که بعد از فارغ التحصیلی در فضای این رشته فعالیت کنند.

او تاکید کرد: مسأله اینجاست که باید زمینه های اشتغال این دانشجویان را ایجاد کنیم و علاوه بر ترویج رشته هایی چون موزه داری زمینه بکارگیری آنها را هم ایجاد کنیم. ما در مقابل تمام موزه ها، بناهای تاریخی و محوطه های باستانی کشور مسئول هستیم و مهم نیست که این رشته ها در اختیار کدام نهاد هستند. وقتی صحبت از موزه می کنیم از یک جمع بزرگ می گوییم و رشد موزه ها به تک تک موزه ها منوط است و نمیتوان فقط به یک موزه اکتفا کرد. بکارگیری متخصصان در موزه های مختلف کمک می کند که جامعه موزه داری ما رشد کند.

این موزه دار با بیان این که رشد نامتوازن یا رشد نکردن در فضای میراث فرهنگی، این حوزه را با بحران روبرو کرده، گفت: وقتی صحبت از میراث فرهنگی می کنیم برای اینکه در جامعه امروز نقش داشته باشد و باعث شور و نشاط شود باید همه بناهای تاریخی، همه محوطه های بستانی و تمام صنایع دستی را وارد چرخه جامعه کنیم.

دبیری نژاد همچنین بیان کرد: زمانیکه متخصصان را نادیده می گیریم، عملا تخصص را نادیده گرفته ایم و در این حالت نمی توانیم از استانداردهای نقش دانش مرتبط صحبت کنیم. در واقع نبودن متخصصان در مسیر و جایگاه های سیاست گذاری، تصمیم گیری و مدیریت موضوع عملا حوزه میراث فرهنگی را با تضعیف دانش روبرو کرده و تضعیف دانش در حوزه میراث فرهنگی یعنی بسترسازی برای بحران های متعدد و امکان آسیب های متعدد بر آثار تاریخی و فرهنگی که خواه ناخواه اثرات دراز مدتی خواهد داشت.