حفاری های غیر مجاز و عدم حفاظت صحیح فروریختن بخشی از شهر زیرزمینی صالح آباد را به دنبال داشت

ایلنا/ براساس اخبار واصله، حفاری های غیر مجاز و عدم حفاظت صحیح فروریختن بخشی از شهر زیرزمینی صالح آباد را به دنبال داشت.

شاید بتوان همدان را شهر شهرهای زیرزمینی یا دیار دستکندها نامید؛ در این میان شهرهای دستکند ارزانفود و سامن از سایرین معروف تر هستند و شاید به همین واسطه است که حال و روز بهتری دارند. با این وجود به گفته بهنام نادری (فعال میراث فرهنگی) در همدان تعداد زیادی دستکند و شهر زیرزمینی وجود دارد که حال و روزشان خوب نیست و باید نظارت بیشتری دراین خصوص صورت گیرد.

او با اشاره به وضعیت سایر دستکندهای استان همدان گفت: یکی از مجموعه هایی که باید در فهرست میراث ملی ثبت شود، زاغه های دستکند ترخین آباد در اسدآباد است. البته مسئولان میراث استان نیز درصدد این مهم هستند. در این میان مجموعه دستکند روستای انوچ در جنوب استان همدان یکی از کهن ترین زیستگاه های این استان است که علاوه بر داشتن قلعه ای تاریخی در مرکز آن دستکندی نیز در زیر آن وجود دارد که متاسفانه هنوز مورد کاوش باستان شناسی قرار نگرفته و درحال حاضر نیز به حال خود رها شد. حتی مجموعه دستکندی در روستای رزن داریم که آنهم رها شده است.

این فعال میراث فرهنگی با اشاره به آنکه وضعیت دستکند دهبونه نیز مناسب نیست، اذعان داشت: این دستکند بی نظیر چندین ورودی دارد و سالهاست که حفاری های غیر مجاز در آن انجام می شود اما هنوز از سوی باستان شناسان کاوش نشد. بارها این موضوع را به میراث فرهنگی اطلاع داده ایم اما تاکنون هیچ اقدام درخوری انجام نشده است.

چندی پیش شهر زیرزمینی دیگری نیز پیدا شد اما بعد از نخستین فصل کاوش که در سال 1398 رقم خورد، به حال خود رها شد تا امروز خبر ریزش و دیده شدن ترکهایی در آن به گوش برسد.

شهر زیرزمینی صالح آباد همدان حدود سال 1395 شناسایی شد اما نخستین فصل کاوش آن در سال 1398 انجام گرفت. براساس گزارش منتشر شده از آن کاوش گفته شده است که براساس اشیای کشف شده و بررسی های صورت گرفته، قدمت این اثر به قرن 6 و 7 هجری شمسی باز میگردد. در مطالعات اولیه صورت گرفته، این دستکند دارای 6 فضا است که هر کدام از طریق دریچه هایی به عنوان هواکش به سطح زمین راه دارند. این شهر زیرزمینی بیش از پنج هکتار وسعت دارد. در فاصله اطراف این دستکند فضاهایی شناسایی شده که کارشناسان احتمال می دهند با دستکند مرتبط باشد. این دستکند پر از خاک است، چرا که خاک های زمین های کشاورزی بواسطه همان دریچه ها به درون شهر ریخته شده و همین امر، کاوش را دشوارتر میسازد.

محمد شعبانی (سرپرست گروه کاوش مجموعه دستکند زیر زمینی صالح آباد) درخصوص این کاوش گفت: دستکند زیرزمینی صالح آباد از لحاظ ساختاری با دستکند ارزانفود شباهت های زیادی دارد، اما در برخی از فضاها همچون هواکش با آن متفاوت است. این دستکند بر روی سنگ های نرم صخره ای ایجاد شده است. فصل اول با همکاری و تأمین اعتباری افزون بر 30 میلیون تومان توسط شهرداری انجام شد اما برای فصول بعدی که با هدف کاوش و شناسایی محیط و وسعت آن انجام خواهد شد، به اعتبار بیشتری نیاز است.

این دستکند در حریم شهر صالح آباد و در 15 کیلومتری شهر همدان واقع شده و پس از نخستین فصل کاوش به حال خود رها شده و از ادامه کاوش ها خبری نیست. اکنون نیز خبرها از فروریختن بخشی از دستکند حکایت دارند. ریزشی که سبب شد تا پای دادستان بهار به عنوان مدعی العموم برای بررسی به محل باز شود.

نادری با اشاره به آنکه مجموعه شهر زیرزمینی صالح آباد در زمین های کشاورزی قرار دارد که دارای مالک خصوصی است، گفت: هرچند مالک این زمین ها مشکلی با انجام کاوش ندارد اما سالهاست این محوطه به حال خود رها شد. در زمان کاوش، از بخش جنوبی مجموعه راهی برای انجام کاوش باز شد که بعد از انجام فصل نخست، بستند. این روزها همان بخش ورودی کاوش باستان شناسان به دلیل عدم رسیدگی، نظارت و حفاظت صحیح فروریخت. ضمن آنکه حفاری های غیر مجاز عامل دیگری بر فرو ریختن این محوطه شده است چرا که نظارتی وجود ندارد و مردم وقتی متوجه کشف شهر زیرزمینی در این منطقه شدند، درصدد انجام حفاری های غیر مجاز برآمدند.

با این وجود، معاون میراث فرهنگی استان همدان از اعزام کارشناس به این محوطه و بررسی وضعیت آن خبر داد و گفت: بزودی نظر کارشناس و باستان شناس مربوطه درخصوص وضعیت شهر زیرزمینی صالح آباد را اعلام خواهیم کرد.

شهر زیرزمینی صالح آباد تنها دو متر از جاده فاصله دارد و این موقعیت می تواند بهترین گزینه برای تبدیل شدن این منطقه به مقصد گردشگران باشد. ضمن آنکه به فاصله چند کیلومتری از آن کاروانسرای تاج آباد که تنها کاروانسرای مدور غرب ایران است و بزودی ثبت جهانی خواهد شد، قرار دارد همچنین در نزدیکی این محوطه روستای هدف گردشگری قرار دارد که هر ساله میزبان برگزاری رویدادهای متنوع از جمله جشن آلو است. این موقعیت می تواند شرایط حضور گردشگران را در منطقه ایجاد کند.