باید با رفع نقاط ضعف حوزه موزه و کودک را تقویت کرد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشات منتشر شده، باید با رفع نقاط ضعف حوزه موزه و کودک را تقویت کرد.

رضا دبیری نژاد، رئیس اداره موزه و موسسه کتابخانه موزه ملی ملک معتقد است: امروز حوزه موزه و کودک نسبت به گذشته در جایگاه خوبی قرار دارد و باید با رفع نقاط ضعف این حوزه آن را تقویت کرد. او در توضیحات بیشتر گفت: در دوهه اخیر در معرفی موزه ها به کودکان شاهد رشد صعودی بوده ایم. قبل از این، شرایط بازدید کودکان از موزه ها خیلی سخت و تمایل برای این کار پایین بود. بازدیدها خیلی خشک و مدرسه ای انجام میشد، اما امروز تغییراتی بوجود آمده که موجب این رشد شده است. موزه ها بازدیدهای کودکان را به رسمیت شناخته اند و پذیرفته اند در این زمینه باید کار کنند و دیگر نسبت به کودکان گارد ندارند.

او پیرامون اینکه باید با رفع نقاط ضعف حوزه موزه و کودک را تقویت کرد، اظهار نمود: تجربه هایی در حوزه کودک اتفاق افتاده که تبدیل به الگویی برای موزه های مختلف شده است. این تجربه ها حاصل دو اتفاق است؛ اول این که در این سالها یکسری واسطه ها، راهنماها و تشکل های خصوصی تورهای موزه گردی کودکان برگزار کرده اند و در مناسبت ها و ایام خاص سعی کرده اند با اجرای برنامه های مختلف مانند قصه گویی، کارگاه های آموزشی و... کودکان را با موزه و فضای آن آشنا کنند. این اقدامات به نوعی الگوسازی شده اند و موجب شده تورهای موزه گردی امروز بیشتر مختص کودکان باشد تا بزرگسالان.

موزه دار اضافه کرد: اتفاق تأثیرگذار دیگر، تشکیل موزه های اختصاصی مانند موزه تاریخ کانون پرورش فکری کودکان، موزه عروسک های ملل، موزه ایرانک، موزه خیمه شب بازی و ... است. این موزه ها نیز الگویی برای موزه گردی کودکان شده اند. موزه های کودک از سر علاقه و توسط افرادی تشکیل شده اند که تخصصی کار کودک می کنند، همچنین این موزه ها کارگاه و رویداد محور هستند و برنامه های پویاتری در حوزه کودک دارند. به نوعی اقدامات این موزه های اختصاصی کودک در موزه ها دیگر تأثیر گذاشته است و گاهی از اقدامات آنها الگوبرداری و تقلید می شود.

رئیس اداره موزه و موسسه کتابخانه موزه ملی ملک برای نمونه گفت: در کاخ موزه ها یا موزه ملک امروز شاهد اقداماتی در حوزه کودک هستیم. ما در موزه ملک مجموعه تجربه هایمان در حوزه کودک را در قالب یک کتاب منتشر کردیم. حتی برای کودکان خاص مانند نابینایان، اوتیسمی ها و ... هم تورهایی برگزار کردیم و همین نشان می دهد که چقدر در این زمینه جلوتر رفته ایم.

دبیری نژاد بیان کرد: هدف از گفتن این صحبت ها این نیست که بگویم ما در این حوزه کامل هستیم، همیشه باید جلوتر برویم، اما شیوع کرونا هم ما را کمی عقب نگه داشت. مدارس بعد از بازگشایی شاید درگیر مشکلاتی هستند که موزه را در اولویت قرار ندهند، اما باید با حمایت های میراث فرهنگی و شهرداری شرایط بازدیدهای مدارس از موزه ها را فراهم کرد.

او درباره مشکلاتی که درحوزه موزه و کودک وجود دارد نیز اظهار کرد: باید بپذیریم که در زمینه هایی در این حوزه ضعیف هستیم. همچنان با روش های قدیمی تر در موزه ها با بچه ها رفتار می کنیم و اگر قرار است در این حوزه به نتیجه ای برسیم باید ادبیات و روش های تأثیرگذار در حوزه کودک را دنبال کنیم. تولید محتوا در فضای مجازی یکی از این روش هاست، در حال حاضر بچه ها در فضای مجازی فعال هستند، اما تولید محتوایی مناسب آنها در این فضا نداریم. رسانه ها به عنوان واسطه هایی که می توانند به جریان سازی فرهنگی کمک کنند به تولید محتوا براساس آثار موزه ای برای کودکان نمی پردازند.

دبیری نژاد با بیان اینکه باید در این حوزه به گروه های محروم و دور از دسترس نیز فکر کنیم و اقداماتی برای آنها انجام دهیم، افزود: طبیعتا در بخشی هم باید به این بپردازیم که خود موزه ها در حوزه کودک چه مشکلات و سختی هایی دارند؛ مشکل این است شاید خود موزه ها تمایل داشته باشند در حوزه کودک فعالیت کنند، اما آنقدر توانشان در نیروی انسانی و رفع نیازهای خودشان محدود شده است که نمی توانند کاری از پیش ببرند. از طرفی سیاست گذاران بالادستی هم این موضوع را جدی نمی گیرند و اگر هم به آن باور داشته باشند در حد شعار به آن می پردازند و نه برنامه و راهبرد. اگر این برنامه ها برای آنها جدی باشد باید الزامات آن مانند بودجه، نیروی انسانی، کارآموز، برنامه ریزی برای بازی کودکان و ایجاد ابزارهای آن را فراهم کنند.

به اعتقاد او، چالش اصلی در این است که بین بدنه کارشناسی علاقمند و مدیرانی که عمدتا از فضای بیرون به موزه ها آمده اند فاصله بسیار است. علاقمندی را شاید در بدنه کارشناسی ببینیم، اما وقتی پشتیبانی از آن را در سطح مدیریتی نداریم، رغبت سطح کارشناسی هم از بین می رود. در حالی که باید بپذریم کودکان و نوجوانان در همه جای دنیا بیش از 50 درصد بازدیدکنندگان موزه ها را تشکیل می دهند.

این کارشناس موزه همچنین معتقد است: موزه های خصوصی حوزه کودک را جدی تر دنبال می کنند؛ چرا که حیاتشان به این موضوع معطوف است. موزه های دولتی، اما چون درآمدشان از جای دیگری تأمین می شود و مدیریتشان احساس نمی کنند باید به این حوزه بپردازد، کمتر رغبت و علاقه به موزه گردی در آنها دیده می شود.

این موزه دار افزود: از طرفی نمیتوان تمام تقصیرات را گردن موزه ها انداخت، بخشی از این کار باید برعهده مربیان تخصصی در نهادهای آموزشی مانند مدارس باشد که بیشتر با بچه ها سروکار دارند و بیشتر آنها را می شناسند. برای آموزش مربی ها و معلمان هم لازم است اقدام بین سازمانی اتفاق بیفتد، یعنی ابتدا مربیان را آموزش و با موزه ها آشتی دهیم تا یاد بگیرند چه درکی از موزه ها باید وجود داشته باشد، قطعا در مرحله بعدی خودشان مشوق حضور کودکان در موزه ها می شوند. همچنین باید این تورها را برای مدیران آموزش و پرورش هم برگزار کنیم.

دبیری نژاد با اشاره به نقش والدین در حوزه موزه و کودک اظهار کرد: این اقدامات باید برای والدین هم انجام شود، برای مثال تورهای مشترک کودک و والد و یا تور اختصاصی والدین برگزار شود. قبل از سال 98 ما تورهای موزه گردی مادر و فرزند داشتیم، طبیعتا چنین اقداماتی در این حوزه تأتیرگذار است.

او در بخش دیگری از صحبت هایش به فعالیت های موزه ملی ملک در حوزه کودکان اشاره کرد و گفت: در مجموعه ملک از هشت، نه سال پیش «در باغ قصه ها» را آغاز کردیم، بازی هایی را طراحی کردیم و با تورهای بازی کودکان را در موزه همراهی می کردیم، همچنین عروسک هایی ساختیم که با این عروسک ها راهنمای کودکان باشیم، در حال حاضر در سالن های موزه پازل هایی برای کودکان داریم. قبلا فکر می کردیم باید فضای اختصاصی برای کودکان ایجاد کنیم، اما الان به این نتیجه رسیدیم که باید در همه سالن ها و موزه ها شرایط کار با کودکان و جذابیت برای کودکان ایجاد کنیم.

دبیری نژاد بیان کرد: نکته آخر این است که در زمان های مناسبتی، خیلی بیشتر به تورهای کودکان پرداخته می شود، ولی واقعیت این است که مسأله ما خارج از آن مناسبت هاست مانند تابستان ها که مدارس تعطیل است. باید فکر کنیم در این ایام چگونه بچه ها را به موزه ها جذب کنیم. هچنین برای پویایی و جذب کودکان نیاز به حمایت جدی از سمت سیاست گذران بالادستی داریم و واقعیت این است که این کار تک حوزه ای نیست و اقدامی بین سازمانی است تا به نتیجه برسد.