ایجاد ژئوپارک سبزوار در گرو همت مسئولان محلی است

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، ایجاد ژئوپارک سبزوار در گرو همت مسئولان محلی است.

یونسکو از سال 2000 میلادی عنوان ژئوپارک را برای محدوده های مشخص که دارای پدیده های شاخص زمین شناسی، جغرافیایی و فرهنگی هستند، به منظور حفاظت و ترویج گردشگری رواج داد. هدف عمده از این امر، درک «دوره های زمین شناسی» که زمین تجربه کرده، بیان شده است. از آن سال تاکنون ژئوپارک های مختلفی در اقصی نقاط جهان معرفی شده اند و این جریان تبدیل به یک فرهنگ در حوزه گردشگری شده است.

به نظر می رسد پدیده های جغرافیایی، زمین شناسی و فرهنگ بومی مردم شهرستان های سبزوار، داورزن، خوشاب، جوین، جغتای و ششتمد به اندازه ای متمایز و بکر است که ظرفیت لازم برای تبدیل این پهنه به ژئوپارک را فراهم آورده باشد.

25 جاذبه در سبزوار شناسایی شده است

یک استاد دانشگاه و عضو هیات مدیره سمن بومگردی سبزوار بزرگ گفت: 25 منطقه برای تبدیل شدن به ژئوسایت های ژئوپارک سبزوار شناسایی شده که میتوان آنها را برای ثبت در یونسکو معرفی کرد.

علی اکبر شایان یگانه پیرامون اینکه ایجاد ژئوپارک سبزوار در گرو همت مسئولان محلی است، افزود: ایجاد ژئوپارک با هدف حفاظت از منابع و میراث طبیعی زمین است که ممکن است آیندگان قصد استفاده و مطالعه بر روی آنها را داشته باشند.

وی ادامه داد: میراث زمین شناختی، فرهنگی، زیستی، آموزش و حفاظت پنج مولفه ای است که برای یک ژئوپارک در نظر می گیرند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: پهنه یا محدوده ای که ژئوپارک در آن قرار میگیرد، با توجه به وسعت و تنوع ژئوسایت ها مشخص می شود.

وی افزود: امکان کسب درآمد جامعه محلی از طریق ژئوپارک نیز مولفه دیگری است که فعالیت هایی برای آموزش جامعه محلی صورت میگیرد.

شایان یگانه خاطرنشان کرد: سعی شده یک نمونه بومی برای ارزیابی ژئوسایت ها در ایران طراحی شود که در مقاله ای علمی منتشر شده و امید است در ایران و مناطق مشابه امکان سنجی براساس این نمونه صورت گیرد.

وی افزود: سبزوار از نظر زمین شناسی تیپیک و منحصر بفرد است و بیش از 50 پدیده متمایز در مناطق غربی استان خراسان رضوی شناسایی شده که ظرفیت ژئوسایت شدن را دارند.

این استاد ژئومورفولوژی دانشگاه فرهنگیان سبزوار اظهار کرد: زمین سبزوار بویژه از خوشاب تا داورزن و از جمله در سیاه کوه مربوط به 30 تا 60 میلیون سال گذشته است که پدیده هایی از کف اقیانوس همچون آمیزه های رنگی و آتشفشان ها در آن یافت می شود.

وی افزود: همچنین تنوع و پراکندگی پوشش گیاهی کوهپایه ای تا کویری در فاصله ای 50 کیلومتری از روستای ساروق تا کویر مزینان و سبزوار در نوع خود کم نظیر است.

شایان یگانه ادامه داد: علاوه بر آن کویر سبزوار همچون کویر لوت منحصر بفرد است که البته ناشناخته مانده و تلماسه های خاکی با ارتفاع بیش از 40 متری آن در نزدیکی روستای پروند سبزوار از جلوه های بارز آن است.

وی بیان کرد: مخروطه افکنه های متعدد، گسل های زیبا، موج نماها (ریپل مارک)، دایره های جنی، برخوان های هلالی شکل، گلدان های طبیعی و رودخانه کالشور سبزوار با بزرگترین وسعت حوضه ای در کشور نمونه های ممتاز و منحصر بفرد دیگری هستند که قابلیت ایجاد ژئوسایت را دارند.

عضو هیات مدیره سمن بومگردی سبزوار بزرگ با اشاره به تنوع جانوری منحصر بفرد در غرب خراسان رضوی گفت: وجود 200 راس گورخر ایرانی، زیست گونه کمیاب یوزپلنگ و گربه ایرانی، گوزن، سمور و کفتارهایی که مخصوص مناطق سبزوار هستند و همچنین زیستگاه ها از جمله ظرفیت های سبزوار در بحث ژئوپارک هستند.

وی افزود: آبشار بفره به عنوان مرتفع ترین آبشار در شرق کشور، بلورهای نمک منحصر بفرد در کالشور، نمک سوده، پوشش گیاهی منحصر بفرد مانند کمای و غیر آن نیز از ویژگی های ممتاز اقلیم سبزوار است.

شایان یگانه ادامه داد: سنگ نگاره های پنج هزار ساله، عبور شاهراه جاده ابریشم از این شهر، قنات روستاهای کسکن، گودآسیا و مزینان، چهره های فرهنگی شاخصی همچون ابوالفضل بیهقی، حکیم سبزواری، ابن فندق، خواجه نظام الملک، بونصر مشکان، علاملک جوینی، محمود دولت آبادی و دکتر علی شریعتی از جمله امتیازات فرهنگی خطه سبزوار محسوب می شوند.

وی تصریح کرد: وجود 52 روایت مختلف اجتماعی و فرهنگی در سبزوار که گل محمد یک روایت از آنهاست، لهجه روستاهای چشام و مزینان که در طول ایام دست نخورده باقی مانده، وجود روستاهایی مانند خسروشیر، خسروگرد، بهمن آباد و غیر آن که از ارتباط این منطقه با روایت های مختلف شاهنامه نشان دارد، بهرام گور، محل نبرد رستم و سهراب، مزار افسانه ای سهراب، تپه 6 هزارساله عیدگاه، آتشکده آذر برزین مهر و حضور سربداران، به عنوان نخستین حکومت شیعی را میتوان به عنوان دیگر امتیازات فرهنگی سبزوار برشمرد.

شایان یگانه خاطرنشان کرد: از نظر امکانات رفاهی، راه دسترسی، راه آهن، فردوگاه، بیمارستان، مراکز اقامتی، پمپ بنزین و سایر زیرساخت ها نیز این شهرستان در وضع مطلوبی قرار دارد.

ایجاد ژئوپارک سبزوار نیازمند اعتبار مالی است

استادیار گروه محیط زیست دانشگاه حکیم سبزواری نیز در این رابطه گفت: طرح ژئوپارک سبزوار در سال 1395 همزمان با دفاع پایان نامه دکتر شایان یگانه در این دانشگاه مطرح شد.

دکتر زهرا قلیچی پور افزود: این رساله که با عنوان «بررسی توانمندی های غرب خراسان رضوی در احداث ژئوپارک و ارائه راهکارهای مدیریتی و حفاظتی آن» با حضور رئیس سابق اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان و نیز مسئولان شهرداری سبزوار دفاع شد، مورد توجه این نهادها قرار گرفت و ظرفیت های موجود که قابلیت معرفی به یونسکو را داشت، شناسایی گردید.

وی ادامه داد: در همان سال با هماهنگی فرمانداری، دانشگاه حکیم سبزواری، شهرداری و اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان، سمن «بومگردی سبزوار بزرگ» راه اندازی شد و پس از چندی زیر نظر مرکز رشد فعالیت خود را ادامه داد.

قلیچی پور تصریح کرد: مکاتباتی با یونسکو انجام شد تا برای امکان سنجی ثبت ژئوپارک سبزوار از منطقه بازدید شود که با استقبال روبرو شد و افرادی از جمله رئیس ژئوپارک جهانی قشم برای بازدید به سبزوار سفر کردند.

وی افزود: در این رابطه همچنین کلاس های آموزشی برای دهیاران به صورت رایگان برگزار شد تا ضمن آموزش از آنان درخواست شود که موارد خاص زمین شناختی منطقه خود را حفاظت و به ما معرفی کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در حین انجام کار بحران شیوع کرونا به وجود آمد که به بحث گردشگری خسارت عظیمی وارد کرد و در عمل بحث ژئوپارک سبزوار نیز مسکوت ماند.

وی ایجاد ژئوپارک سبزوار را منوط به تزریق اعتبار دانست و اظهار کرد: اکنون با مسئولان مختلفی از جمله نمایندگان، فرماندار و دیگر مسئولان رایزنی شده تا مشکل مالی این طرح رفع و بودجه لازم برای اجرای آن جذب شود.

قلیچی پور خاطرنشان کرد: با وعده های نمایندگان منطقه در مجلس شورای اسلامی، در آینده نزدیک خبرهای خوبی در این خصوص منتشر خواهد شد.

تخصیص 15 میلیارد ریال به ژئوپارک سبزوار

نماینده مردم غرب خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت: مدت زمان زیادی است که مساله ژئوپارک سبزوار در دانشگاه حکیم سبزواری توسط استادان بسیاری دنبال می شود.

بهروز محبی نجم آبادی افزود: با توجه به ظرفیت های ویژه شهرستان های غرب خراسان رضوی در حوزه معادن، میراث فرهنگی و دیگر مسایل مربوط به ژئوپارک، ایجاد این نهاد در سبزوار به یک ضرورت تبدیل شده است.

وی ادامه داد: برای تحقق این امر، دیداری با رئیس سازمان زمین شناسی کشور انجام شد تا با همراهی این سازمان دریافت مجوزها تسهیل شود.

این نماینده مجلس تصریح کرد: همچنین در کمیسیون تلفیق مجلس، مبلغ 60 میلیارد ریال به دانشگاه حکیم سبزواری اضافه تخصیص یافت که در گام نخست 15 میلیارد ریال به موضوع ژئوپارک سبزوار اختصاص می یابد.

ایجاد و ثبت ژئوپارک سبزوار نیازمند فعالیت های منسجم و مستمر است

ارزیاب رسمی ژئوپارک های جهانی یونسکو نیز در این باره گفت: سبزوار دارای ظرفیت های مناسبی در حوزه ژئوپارک است که برای شکوفایی آن باید یک گروه مشخص با سازوکار معین جهت ایجاد، راه اندازی و ثبت ژئوپارک به صورت مستمر فعالیت کنند.

دکتر علیرضا امری کاظمی افزود: باید ساختار مستقلی برای پیگیری و اجرای امور ژئوپارک ایجاد شود، زیرا فعالیت های پراکنده نمی تواند به این امر کمکی بکند.

وی ادامه داد: تاکنون یک بازدید و چند نشست حضوری و برخط با مسئولان شهرستان و استادان دانشگاه حکیم سبزواری انجام و اصول کار و نکات کلیدی آن تشریح شده، اما در نهایت هنوز به نتیجه عملی منجر نشده است.

مدیر ژئوپارک جهانی قشم تصریح کرد: فعالیت های پژوهشی مناسب و ارزشمندی در سالهای گذشته توسط استادان دانشگاه سبزوار و بویژه دکتر شایان یگانه در زمینه ظرفیت یابی ژئوپارک سبزوار انجام شده است.

وی افزود: انتظار می رود که این پژوهش ها هرچه سریعتر وارد مرحله اجرایی و ایجاد ساختارهای ژئوپارک شود تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

امری کاظمی ادامه داد: برای ایجاد ژئوپارک سبزوار، باید هرچه سریع تر ساختار لازم شکل بگیرد و طرح ها و برنامه های اجرایی تدوین و عملیاتی شود.