هنر رفوگری مکمل هنر فرش بافی است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارش های منتشر شده، هنر رفوگری مکمل هنر فرش بافی است.

بازار زنجان مشتمل بر راسته بازارها، کاروانسراها و مراکز جانبی مانند حمام و مسجد است. راسته بازارها عمدتاً به مشاغل خاص اختصاص دارند و با همان نام شناخته می شوند، مانند بازار مسگرها، مرکب سازها، بازار فرش ها، بازار زرگرها، بازار چلنگرها و غیره. بازار زنجان پر است از پیشه ها و مشاغل کوچک و بزرگی که برخی از آنها زمانی برای خود برو و بیایی داشتند و بسیار پررونق محسوب میشدند اما این روزها به ندرت میتوان افرادی را پیدا کرد که در این مشاغل مشغول به کار باشند.

با وجود تغییرات شدید در سبک زندگی مردم، هنوز ردپای بسیاری از مشاغل سنتی در بازار زنجان دیده می شود و عده ای به تولید محصولات سنتی مانند رفوگری، رنگرزی، گیوه و جوراب، نخ و ریسمان، ظروف مسی و پارچه های سنتی و غیره مشغول هستند.

عادت کسبه قدیمی در شهر زنجان این است که آفتاب نزده شال و کلاه می کنند و برای بالا زدن کرکره مغازه و طلب روزی حلال راهی سراهای بازار زنجان می شوند. یکی از پیشه های قدیمی در زنجان رفوگری است.

رفوگری به مرمت فرش و روش هایی گفته می شود که معایب یا خرابی های فرش را اصلاح می کند. رفوگری هنری است که بعداز هنر قالی بافی بوجود آمده است. ارزش این هنر وقتی بیشتر معلوم می شود که فرش گرانبهایی در معرض پوسیدگی، بید زدگی، رطوبت و آتش سوزی یا کثرت استعمال و حوادث دیگر آسیب دیده باشد که در این هنگام انگشتان معجزه گر رفوگر به کمک ما می آید. در بازار فرش فروش ها در بازار زنجان رفوگری هنوز رونق خود را حفظ کرده است. سالهای نه چندان در زنجان دور تعداد رفوگران زیاد بود و بازارشان رونق داشت، چون هم صادرات بود هم بازار فرش های رنگ و لعاب دار ماشینی اینقدر داغ نبود؛ اما امروز نمی توان شمار زیادی از آنها را در سطح بازار دید.

رفوی فرش و مرمت آن باعث می شود فرشی که در حال نابودی و از بین رفتن است احیا شده و نه تنها ارزش مادی آن بازگردانده می شود بلکه ارزش معنوی و تاریخی و هنری آن نیز حفظ و نگهداری شود. فرش هنر دست است و حفظ انواع و طرح های قدیمی آن بخشی از فرآیند حفظ تاریخ هنر ایران محسوب می شود و همچنین ترمیم فرش باعث طولانی تر شدن عمر آن و بازیافتن زیبایی و جلای قبلی فرش است که منجر به کاربردی شدن و استفاده مجدد از آن در محیط نیز می شود.

براساس مقاله هنر رفوگری مکمل هنر فرش بافی است باید بدانید که از 3200 سال پیش در زنجان دارهای قالی به پا بود و صنعتگران قالیباف در شهرستان های زنجان، طارم، گرماب و روستاهای تابعه آن بیشترین تولید قالی را دارند. نقوش سنتی و قدیمی قالی زنجان در تعداد زیادی از روستاهای استان از جمله منطقه قلتوق، بیدگینه و ابهر از رواج خوبی برخوردار است. با این توضیح که یکی از قدیمی ترین و مرغوب ترین فرش های کشور درگذشته نه چندان دور فرش قلتوق زنجان بوده که خوشبختانه در حال حاضر نیز سابقه خود را حفظ کرده است.

فرش های قدیمی در زنجان به راحتی رفو می شوند، سالهاست که فرش بافی و رفوگری در بازار زنجان مکمل یکدیگر هستند و هر فرش باف باید رفوگری نیز بلد باشد تا در صورت نیاز از پس خودش بربیاید و یک رفوگر نیز لزوماً باید هنر رنگ شناسی و فرش بافی را بلد باشد تا بعد از رفو در نقش و تاروپود جدید فرش اشکالی پیش نیاید. در کل هنر رفو را میتوان بستری برای رج هایی از رنج بافته های فرش نامید. رفوگری فرش امری رایج است تا فرش قیمتی و دارای ارزش معنوی حفظ شده و از بین نرود. هر چه فرش عمر بیشتری کند ارزش بیشتری پیدا میکند که تنها باید به دست افراد باتجربه انجام شود.

چه خوب که کسانی هنوز در بازار زنجان هستند برای پیوند دادن و وصله زدن بر زخم های گل بوته هایی که داغ بر دلشان گذاشته اند یا زیر پا مانده اند و فرسوده شده اند؛ کسانی در سراهای طولانی بازار این شهر هستند که عمر دوباره به آنها بدهند. اشعاری که رفوگران بازار زنجان در هنگام رفو فرش در سراهای بازار زنجان می خوانند:

دنیا اولوب سنه غم خانه، رفوگر / وردین بونوعه، عمروی پایانه رفوگر

کارگرم رفوگرم بهترم / واردی علاقم ایشیمه ایشلرم

کذب و تقلب منه یول تاپ بییپ / کینه و نیرنگ و ریا بیلمرم

قولابینان رفو ایلرم فرشلری / زحمتیمین قیمتی یوخ مضطرم