بدون تماشای خیابان سی تیر میتوان ادعای تهرانگردی داشت؟

ایرنا/ بدنبال آخرین خبرهای واصله، این پرسش مطرح می گردد که بدون تماشای خیابان سی تیر میتوان ادعای تهرانگردی داشت؟

کلانشهر تهران بناهای تاریخی، دیدنی و مکان های تفریحی بسیاری دارد. بیشتر مسافران تهران برای انجام کارهای تجاری و اداری به پایتخت سفر می کنند و نمی دانند اماکن و بناهای دیدنی تهران مانند گنجینه ای ناشناخته که هویت شهری آفریده اند، دیوار دیوار در کنار هم جای گرفته است. وقتی تهران و جاذبه های گردشگری آن را روایت می کنیم، در عمق تاریخ معاصر حدود سه قرن غوطه می شویم، قدمتی ناشناخته، جذاب و متفاوت و دشوار در روایت، که باید دید و تجربه کرد.

البته وقایع و رویدادهای پایتخت 236 ساله بقدری در هم تنیده با سیاست و آمیخته با زندگی، کار و کسب مردم بوده که گاهی دچار دگرگونی در دوره های مختلف تاریخی و توام با اسطوره سازی و داستان پردازی شده است. روایت های تاریخی و شفاهی بسیار متنوع، متفاوت و گاه متضاد تهران را حتی میتوان در نام گذاری کوی و برزن های آن به راحتی دید؛ بطوریکه هر مکان رویداد تاریخی یا حتی هر گذر و میدان و چهارراهی را می شود چندگونه روایت کرد و در مسیرهای مختلف پیاده گردی کرد.

یکی از مسیرهای تهران گردی جذاب در تهران قدیم، مسیری است که از موزه ملی ایران آغاز و به نیایشگاه آدریان ختم می شود؛ البته در طول این مسیر که به صورت پیاده طی می شود میتوان از گنجینه دوران اسلامی، خیابان سی تیر، کلیسای انجیلی، کنیسه حییم، موزه آبگینه و سفالینه های ایران، کافه گل رضاییه، مسجد حضرت ابراهیم (ع)، کافه نادری، دبیرستان فیروز بهرام بازدید کرد. خیابان های کوشک مصری، سرهنگ سخایی و حافظ از خیابان های اصلی حومه خیابان 30 تیر که مسیر اصلی این پیاده گردشگری است.

موزه ملی ایران

موزه ملی ایران با تنوع بی نظیری از آثار باستانی، هنری و تاریخی ایران، مهمترین و بزرگترین موزه فعال کشور بشمار می آید. ساخت موزه در 21 اردیبهشت سال 1308 آغاز شد. عباسعلی معمار و مراد تبریزی براساس طراحی آندره گدار عملیات احداث موزه را برعهده گرفتند و در نهایت موزه در زمینی به مساحت 5500 متر مربع و مشتمل بر سه طبقه در سال 1316 به بهره برداری رسید. چیدمان لوازم و گنجینه موزه باعث شد تا افتتاح رسمی آن به تعویق بیافتد. همزمانی جنگ جهانی دوم و اشغال کشور نیز بر این تاخیر افزود تا در نهایت موزه به ریاست آندره گدار بصورت رسمی در سال 1323 به روی عموم گشوده شود.

ورودی موزه آشکارا تحت تاثیر الگوی معماری طاق کسری قرار دارد. این گرته برداری نه تنها در فرم بلکه در انتخاب رنگ آجرها نیز نمود پیدا کرده است. با این وجود طراحی موزه بسیار ساده است. موزه شامل سه بخش اصلی پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی است. آثار به نمایش درآمده در بخش نخست با قدمتی بالغ بر یک میلیون سال شامل مجموعه ارزشمندی از دوران پارینه سنگی تا دوره ساسانی است. ساخت فاز دوم موزه ملی ایران شامل موزه باستان شناسی و هنر اسلامی ایران در سال 1323 در محوطه موزه آغاز و در سال 1329 عملیات ساخت آن به پایان رسید. طراحی این بخش توسط اوژن آفتاندیلیان صورت پذیرفت و در بدو امر به عنوان موزه مردم شناسی به بهره برداری رسید.

براساس مقاله بدون تماشای خیابان سی تیر میتوان ادعای تهرانگردی داشت؟ باید بدانید که در این موزه به صورت مجزا آثاری از صدر اسلام تا دوره قاجار به نمایش درآمده است. همچنین بخش ویژه ای به نمایش قرآن های نفیس و تاریخی اختصاص پیدا کرده که برخی مصحف های آن در نوع خود بی همتا می باشند. جدا از تقسیم بندی موضوعی، موزه ملی ایران شانل واحدهای متعدد پژوهشی و نمایشگاهی نظیر بخش پارینه سنگی، پیش از تاریخ، دوران های تاریخی، اسلامی، مهر و سکه،مرمت، کتیبه، سفال، استخوان شناسی، عکاسی، کتابخانه و مرکز اسناد است.

گنجینه دوران اسلامی در سال 1323 خورشیدی ساخت موزه دوران اسلامی با الهام از کاخ ساسانی بیشاپور در محوطه موزه ملی ایران آغاز شد و در سال 1329 با مساحتی حدود چهارهزار متر مربع و در 3 طبقه ساختمان آن احداث شد. این گنجینه بزرگ و کم نظیر شامل سه طبقه می باشد که طبقه اول آن به سالن اجتماعات و نمایشگاه موقت اختصاص داده شده و در طبقات دوم و سوم، آثار و اشیای مربوط به فرهنگ و هنر اسلامی به شیوه موضوعی و دوره ای به نمایش گذاشته شد. اشیای منتخب در این گنجینه بزرگ آثاری است که در طی سالیان متعددی از حفریات علمی بدست آمده یا مربوط به مجموعه ای معتبر و با ارزشی مثل مجموعه آستان شیخ صفی الدین اردبیلی می باشد. محراب یکی از نفیس ترین و خیره کننده ترین آثار موجود در این گنجینه است که مربوط به بقعه امامزاده علی بن جعفر (ع) قم است.

خیابانی تاریخی

خیابان سی تیر با نام پیشین مریضخانه و قوام السلطنه یکی از خیابان های تاریخی و مهم شهر تهران است که نه تنها به سبب قدمت دارای ارزش است بلکه از نظر عناصر و اماکن مهم و تاثیرگذاری که در آن استقرار دارد، خیابانی منحصر به فرد قلمداد می شود. افتتاح مریضخانه در زمین های میدان مشق و تعبیه دسترسی عمومی به آن، هسته اولیه شکل گیری این خیابان می شود. این مریضخانه پس از بازسازی در دهه 40 با نام بیمارستان سینا فعالیت تازه ای پیدا کرده و تاکنون همچنان به خدمات رسانی در بخش درمان و بهداشت کشور مشغول است.

براساس مقاله بدون تماشای خیابان سی تیر میتوان ادعای تهرانگردی داشت؟ باید بدانید که حیات شهری و اجتماعی خیابان سی تیر به دوران مشروطه باز می گردد. تنوع اقلیتی در این خیابان به حدی است که از دیرباز به این خیابان، خیابان ادیان نیز گفته اند. با این وجود اهمیت خیابان با تاسیس موزه ایران باستان و کتابخانه ملی است که صد چندان می شود. خیابان مریضخانه با سکونت قوام السلطنه در آن در اوایل پهلوی دوم به خیابان قوام السلطنه تغییر نام می دهد. خانه قوام امروزه به عنوان موزه آبگینه مورد استفاده قرار دارد. وقایع مربوط به ماجرای سی تیر و نقشی که قوام در سرکوب این قیام ملی ایفا کرد، باعث شد تا خیابان قوام السلطنه در سالهای پس از پیروزی انقلاب تغییر نام داده و خیابان شهدای سی تیر جایگزین آن شود.

کلیسای انجیلی پطرس مقدس

کلیسای انجیلی پطرس مقدس در سال 1255 توسط میسیونرهای پروتستان با تلفیقی از سبک معماری ایرانی و اروپایی بنا شد. ساخت مدرسه آمریکایی ها توسط ساموئل مارتین جردن در بدو تاسیس، بخشی از محوطه حیاط کلیسا را اشغال کرد که بعدها با ساخت مدرسه دخترانه آمریکایی در زمینهای پرنس ارفع در محدوده چهارراه کالج، مدرسه آمریکایی تعطیل شد و با دیوارکشی و جداسازی آن از محوطه کلیسا، مدرسه تحت قوانین دولت ایران درآمد.

کنیسه حییم

سلیمان حییم که دانش نامه حییم از آثار اوست، در سال 1292 نخستین کنیسه شهری یهودیان را در زمینی به مساحت یک هزار متر مربع در خیابان مریضخانه بنا کرد که این کنیسه نقش مهمی در اسکان جامعه یهودی در خارج از کلونی محله عودلاجان داشت. به دلیل تعبیه آب انبار، ساختمان کنیسه در ارتفاع یک متری از سطح زمین ساخته شد. کنیسه از عبادتگاه عمومی، عبادتگاه های خانوادگی، محراب و بخش های اداری و خدماتی متعددی تشکیل شده و تزئینات بکار رفته در این ساختمان عمدتا شامل انواع گچ بری و آینه کاری است که در نوع خود بویژه در بخش محراب منحصر بفرد است.

موزه آبگینه و سفالینه های ایران

یکی از مهمترین موزه های شهر تهران، موزه آبگینه و سفالینه های ایران است که در محل دفتر کار قوام السلطنه در مجموعه خانه باغ قوام واقع شد. موزه یک عمارت هشت ضلعی با حدود تقریبی 1000 متر مربع زیربنا است که در دو طبقه و پنج تالار تجدید بنا شده است. طراحی و معماری عمارت قوام شامل باغ ایرانی، اندرونی (بنیاد سینمایی فارابی) و بیرونی (موزه آبگینه و سفالینه های ایران) برعهده علی محمدخان صانعی بود. وی با اتکا به آموزه های معماری ایرانی و تلفیق آن با سبک اروپایی، خانه شگفت انگیزی بنا کرد که در نوع خود بی نظیر است. در نما و اسکلت بندی ساختمان توجه ویژه ای به معماری سلجوقی و قاجاریه شده و طراح موزه به شکلی هوشمندانه مجموعه ای از پلان بندی و تزئینات داخلی شگفت انگیز را در ساخت و نمایش عمارت بکار برد.

کافه رستوران گل رضائیه

کافه رستوران گل رضائیه یکی از قدیمی ترین کافه های تهران است که در روزگار خود پاتوق نویسندگان و روشنفکران بسیاری بوده و هم اکنون نیز پس از حدود 90 سال که از عمر آن میگذرد، پاتوق بسیاری از هنرمندان و گردشگران داخلی و خارجی است. دکوراسیون منحصر بفرد کافه نیز در جای خود از جذابیت های آن بشمار می آید. کافه در سال 1310 توسط گارگنا آوانسیان افتتاح شد. دو دهه بعد در سال 1324 عزیزالله خوشامن آن را خریداری کرد و همچنان هم خوشامن ها آن را اداره می کنند. در و پنجره های چوبی و تلفیق نوز قرمز با مجموعه متنوعی از قاب های عکس، فضایی نوستالژیک و جذاب آفریده که در عین زیبایی، حکایت از هم نشینی کافه با مشتریانش در درازای این عمر طولانی دارد.

مسجد حضرت ابراهیم خلیل (ع)

در محدوده خانه باغ قوام، یکی از سه مسجد موجود در محدوده خیابان سی تیر است. این مسجد در سالهای پس از انقلاب اسلامی در پهنه شمال شرقی محوطه موزه آبگینه و سفالینه های ایران بنا شد. در مسجد از داخل موزه آبگینه مسدود شده بود درِ دیگر هم در تقاطع کوچه رستم جهاد و نوبهار ایجاد شد. زمین مسجد در واقع بخشی از محوطه شمالی باغ است که در دوران پهلوی دوم برای اجرای نمایش روباز اعم از نمایشی و عروسکی در نظر گرفته شده بود.

کافه نادری

کافه نادری شاید مهمترین کافه تاریخی شهر تهران باشد. این کافه ارزشمند در طبقه هم کف هتلی به همین نام است که به دلیل واقع شدن در محدوده خیابان نادری (جمهوری اسلامی) نام خیابان را به خود پذیرفته و در طی سالهای متمادی که از عمر آن میگذرد همچنان با همان نام و الگوی رفتاری به حیات خود در دل شهر تهران ادامه می دهد. بسیاری از غذاهای متداول فرنگی نظیر بیف استروگانف و بیفتک و نیز انواع کافه گلاسه، شاتو بریان، بستنی های فرنگی، قهوه ترک و قهوه فرانسه برای اولین بار در ایران توسط این کافه عرضه شد. در طبقه بالای کافه، مهمانپذیر شیکی تحت عنوان هتل نادری ساخته شد. هتل مجلل نادری که در معماری آن بسیار به سبک معماری آلمانی توجه شده بود، پس از گراند هتل، دومین و محبوب ترین هتل شهر تهران بشمار می آید.

دبیرستان فیروز بهرام

دبیرستان فیروز بهرام یکی از قدیمی ترین و موثرترین دبیرستان های تاریخ نظام آموزشی کشور است که توسط یکی اززرتشتیان سرشناس هندوستان، بهرامجی بیکاجی ساخته شد و به یاد پسرش که در جریان جنگ جهانی اول کشته شده بود، نام او را بر روی آن درج کرد. معماری بنا به مانند بسیاری از ساختمان های دوره پهلوی اول تلفیقی از معماری اروپایی و باستانی ایران است و نمای آجری، گچ بری های فضاهای داخلی و استفاده پرتکرار از پنجره در نما،از دیگر مشخصه های معماری در این دبیرستان تاریخی است.

نیایشگاه آدریان

نیایشگاه تاریخی آدریان به عنوان نخستین آتشکده زرتشتیان تهران، در سال 1296 با کمک مالی بهرام جی بیکاجی و گروهی از پارسیان هندوستان در زمینی به مساحت تقریبی 1300 متر مربع ساخته شد. در طراحی این معبد به معماری ایران باستان توجه ویژه ای شد. مشخصا استفاده از سنگ سفید در نما بخشی از این الگوبرداری است. آتشدان نیایشگاه که آتش آن، طی مراسمی از آتشکده یزد به آنجا منتقل شده است، مجمری مسی است که در اتاق مخصوص خود تعبیه شد. تالار عبادت، اتاق موبدان، آشپزخانه، تالارهاید مراسم، سرایداری، انبار چوب و ... از بخشهای مختلف آتشکده آدریان است.

کوچه لولاگر

کوچه لولاگر در خیابان نوفل لوشاتو قرار گرفته و یک سر آن به خیابان حافظ متصل می شود. ساختمان های دو طرف این کوچه قرینه هستند (به همین دلیل به کوچه قرینه مشهور است ) و قدیمی ترین پیتزافروشی تهران نیز در این کوچه است.