گرد فراموشی بر تن میراث گیلان

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشات منتشر شده، گرد فراموشی بر تن میراث گیلان مشاهده می شود.

گیلان میزبان رئیس جمهور و برخی از اعضای هیئت دولت در پانزدهمین سفر استانی است. در این میان مردم شهرستان های مختلف استان گیلان نیز مطالبات و خواسته خود را در حوزه های فرهنگی، کشاورزی، گردشگری، بهداشتی بیان کرده اند. شهروندان انزلی نیز از جمله شهروندانی هستند که در روزهای گذشته تلاش کرده اند دغدغه های خود را از طریق این گزارش ها به گوش رئیس جمهور و هیئت دولت برسانند.

این روزها بناهای کهن انزلی بیش از همیشه چشم انتظار توجه است. باد و باران و عبور سالهای آمیخته با غبار بی توجهی و ناکارآمدی، پیکر بناهای کهن این شهر را چنان آماج تازیانه های خویش قرار داده که حالا آه پشت آه از نهاد یک شهر بر می خیزد.

اهالی این شهر ساحلی گاه به ساختمان قدیمی اداره گمرک می اندیشند و گاه به سردر شکوهمند آرامستان شهر که حالا اثری از آن باقی نمانده است. آنها شاهدند که ساختمانهای بلند، حوالی فانوس دریایی قدیمی شهر بنا می شوند و بلوار معروف قدیمی آن از مراقبت و نگهداری صحیح محروم است. هر چند در ماههای اخیر پیشرفت مرمت ساختمان قندچیان نقش لبخند بر چهره ساکنان این شهر نشاند اما واقعیت این است که حفظ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس انزلی نیازمند توجه ویژه و مشارکت همه مسئولان ذی ربط است.

درخواست های مردم

آرمین صافدل، کنشگر حوزه میراث فرهنگی با اشاره به اینکه از بین 23 اثر تاریخی ثبت شده در انزلی تنها 3 اثر مالک خصوصی دارد و باقی آثار دارای مالکان دولتی هستند که باید رسیدگی و نگهداری این ابنیه را راحت تر کند، اظهار کرد: متأسفانه آثار تاریخی که امروز تحت تملک ارگان های دولتی و حاکمیتی است از شرایط خوبی برخوردار نیستند و اغلب بدون تعیین کاربری بلااستفاده رها شده اند.

وی با بیان اینکه از میان این آثار می توان به ساختمان قدیم دادگستری انزلی اشاره کرد که در تملک قوه قضائیه است و در دو دهه اخیر به صورت متروکه در بهترین نقطه از بافت تاریخی شهر قرار دارد، افزود: در سالهای اخیر به دفعات از سوی فعالان شهری و شهروندان درخواست شد این ساختمان بصورت مشارکتی تبدیل به موزه مردم شناسی شود.

صافدل با اشاره به برگزاری جلساتی در این زمینه گفت: مالک این ساختمان چندان از ضرورت ایجاد موزه یا اهمیت بهره برداری از این بنای تاریخی آگاهی ندارد.

وی پیرامون گرد فراموشی بر تن میراث گیلان ادامه داد: ایجاد فرهنگسراها و موزه ها با کمک به پیوند نسل ها و تقویت عزت نفس، نقش مهمی در پیشگیری از بروز جرم دارد و این مشارکت در این موضوع در وهله اول به دستگاه قوه قضائیه کمک می کند.

وی در ادامه یادآور شد: بندرانزلی به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران که جایگاه مهم و غیرقابل انکاری در ایران معاصر دارد، از سال 1356 تا به امروز هیچ گونه موزه ای در آن ایجاد نشده و ایجاد موزه مردم شناسی یکی از مهمترین مطالبات فرهنگی شهروندان این شهر است که بارها با نامه نگاری به مدیران میراثی و مدیران شهری اعلام کرده اند.

شهری با ارزش های تاریخی

آروین ایل بیگی، فعال اجتماعی و فرهنگی پیرامون گرد فراموشی بر تن میراث گیلان اظهار کرد: شاید در نگاه خیلی ها انزلی یک شهر تاریخی نباشد، چرا که اندکی از بناهای تاریخی آن از آسیب های دوران برجای مانده اند و قدمت خود شهر نیز در مقایسه با شهرهای تاریخی مشهور سرزمینی کهنی چون ایران، چندان زیاد نیست.

وی با بیان اینکه نگاه کارشناسان میراث فرهنگی و نهادهای متولی این حوزه چیز دیگری است و آنها انزلی را یک شهر واجد ارزش های تاریخی و نیازمند حفظ این ارزش ها می دانند، اضافه کرد: شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، هنگام تصویب طرح 168 شهر تاریخی ایران، انزلی را جز این فهرست قرار داد و اگر به نقشه مصوب نگاه کنید، حداکثر محافظه کاری و حساسیت را لحاظ کرد تا بعد دست بازی برای تدقیق محدوده های بافت تاریخی شهر داشته باشد. با این حال این توجه های کارشناسی و نظری، نتیجه عملی چندانی برای میراث تاریخی شهرمان نداشته است.

ایل بیگی با اشاره به اینکه تعدد بناها و بافت های تاریخی ایران هیچ تناسبی با بودجه سازمان سابق و وزارتخانه فعلی متولی این حوزه ندارد، ادامه داد: قدرت چانه زنی و نقش آفرینی گیلانی ها در سطوح عالی دولتی هیچ وقت به اندازه استانهای مرکزی کشور نبوده است در نتیجه شهری مثل انزلی که دوبار توسط روس ها به خاکستر نشسته و اکثر بناهای مهم پیش از پهلوی خود را نیز بر اثر انواع بی توجهی ها از دست داده، شانس چندانی برای احیای بافت های تاریخی خود و نگه داشتن پیوست تاریخی در کنار نام خویش نداشته است.

این کارشناس عمران یادآور شد: اگر به مهم ترین بافت تاریخی شهر یعنی محدوده مرکزی انزلی، بلوار و خیابان ها نگاه کنید، موجی از نابسامانی و دست اندازی به آثار ارزشمند و چشم اندازهای تاریخی را می بینید. باید توجه داشت که اداره میراث فرهنگی و مدیریت شهری انزلی حتی نتوانسته اند محور تاریخی کوتاه میدان- بلوار را احیا کنند و یک سردرگمی و بی تفاوتی حیرت انگیز بر این پروژه ساده که سالهاست از آن صحبت می شود سایه انداخته است.

تمهیدات

ایل بیگی با اشاره به فقر بودجه ای نهادهای اصلی متولی میراث فرهنگی انزلی اظهار کرد: نیازمند دانش گرایی هستیم که در قالب طرح های علمی و پژوهش های عمیق نظری برای شناخت وضع موجود، تدوین ضوابط و برنامه ریزی در هر دو زمینه میراث ملموس و غیرملموس تاریخی نشان دهد.

وی با تأکید بر اینکه توجه به حفظ بافت های تاریخی شهر از طریق تغییرات ساختاری در مدیریت شهری انزلی است تا شهرداری را از یک نهاد بی تفاوت در حوزه میراث فرهنگی به یک کنشگر فعال، صاحب برنامه و توانمند در چانه زنی با نهادهای موازی و بخش خصوصی تبدیل کند، ادامه داد: ایجاد دفاتر و کمیته های کاری مشترک میان همه نهادهای بازیگر در این حوزه و سازمان های غیرانتفاعی و مردم نهاد راهکار دیگری برای حفظ بناهای تاریخی است تا از حداکثر ظرفیت موجود برای احیای بناها و فضاهای نیازمند به رسیدگی و مرمت سریع استفاده شود.

ایل بیگی ادامه داد: آموزش مدیران شهری و مسئولان محلی نسبت به ارزشهای فرهنگی و تاریخی شهر و آشنا کردن آنها با اهمیت این موضوع در اقتصاد شهری و نیل به توسعه پایدار یکی دیگر از موارد مهم در این راستا است.

وی حمایت از سازمانهای مردم نهاد، توجه به آموزش مردم و آشنا کردن آنها به اولویت های حفظ بافت فرهنگی و تاریخی شهر و تأثیر این موضوع بر آینده شهر را بخشی از راهکارهای حفظ آثار و بافت تاریخی شهرها اعلام کرد.

نه تنها شهرستان انزلی اکثر شهرهای استان گیلان دارای بافت های تاریخی ارزشمندی هستند که حفظ و نگهداری آنها نیازند توجه ویژه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است استانی که سالانه میزبان 30 میلیون گردشگری داخلی و خارجی است باید در اعتبارات و بودجه به صورت ویژه دیده شود و یکی از مهمترین مطالبات مردم گیلان از سفر دولت توجه به این بخش است.