کلیسای سنت استپانوس یادگاری از آذربایجان در حافظه جهانی است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، کلیسای سنت استپانوس یادگاری از آذربایجان در حافظه جهانی است.

در این میان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از تاریخی ترین استانهای ایران با قدمت هزاران ساله، جاذبه های گردشگری بیشماری را در دل خود جای داده است که دو مورد از آنها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند و سالانه گردشگران بسیاری را از سرتاسر جهان به سوی خود فرا می خوانند.

جلفا از جمله مناطق ویژه گردشگری ایران محسوب می شود که از زمانهای پیش از میلاد به سبب موقعیت جغرافیایی و استراتژی اهمیت خاصی داشت و از لحاظ فرهنگی و مدنی دارای شهرتی فراوان بود، بطوریکه اصحاب الرس در زمان حضرت سلیمان بن داود در این منطقه ظهور کرده، باعث ایجاد دوازده شهر در کنار رودخانه ارس شدند، که نام دوازده ماه بر آنها اطلاق شد.

تاریخ جلفا را مورخین به قرن پنجم قبل از میلاد ارجاع می دهند که در آن زمان اسم جلفا، جولاء (بافنده) بوده که پس از اسکان ارامنه جولا به جوغا تغییر پیدا کرد، ولی پس از تغییر مکان ارامنه توسط شاه عباس صفوی به سمت فلات مرکزی ایران نام لاتین «Jolfa» را برای این مکان انتخاب کردند.

کلیساها به عنوان بخشی مهم از تاریخ منطقه آذربایجان، همواره حضوری ارزشمند در زندگی مردم منطقه و پیروان عیسی مسیح داشته اند و استان آذربایجان شرقی با توجه به موقعیت خاص مکانی و اهمیت تاریخی، میزبان نمونه های منحصر بفردی از مهمترین کلیساهای جهان است. تعدادی از تاریخی ترین و زیباترین کلیساهای این استان، در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده اند. از این میان میتوان به «کلیسای سنت استپانوس جلف» اشاره کرد که در تاریخ 20 تیر 1386 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

کلیسای سنت استپانوس یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی و مذهبی آذربایجان محسوب می شود که در 17 کیلومتری شهرستان مرزی جلفا و سه کیلومتری رودخانه ارس واقع شده و به عنوان دومین کلیسای مهم ایران شناخته می شود.

سنت استپانوس برگرفته از نام استپانوس یا همان استفان در زبان ارمنی، شهید اول راه مسیحیت است که در اغلب کشورهای جهان کلیساهای متعددی با همین نام وجود دارد. درباره تاریخ بنای کلیسا، اظهارات گوناگونی ابراز شده است. عده ای آن را از بناهای اوایل مسیحیت دانسته و برخی چون تاورنیه، جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی، بنای آن را به دوره صفویه نسبت می دهند.

این کلیسا بیشتر شبیه به قلعه ای مستحکم می ماند در حصاری بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت بند استوانه ای سنگی شبیه به دژهای مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی بوده و با دروازه ای کم نظیر در وسط دیوار غربی تعبیه شده و از جنس چوب و آهن است. نقش برجسته ای از حضرت مریم (ع) و دوران کودکی حضرت عیسی (ع) در پیشانی طاق نمای آن بچشم می خورد.

کتیبه ای از سنگ ماسه ای سرخ رنگ به خط نستعلیق بر بالای در ورودی و زیر طاق ورودی کلیسا به چشم می خورد، نقش های برجسته ای از فرشتگان بر پیشانی طاق نماهای اضلاع شانزده گانه بزرگ گنبد مرکزی که در حقیقت پای طاق گنبد بلند و زیبای نمازخانه کلیسا محسوب می شود، حجاری شده است.

در حالیکه شیوه معماری بنا، مصالح ساختمانی و تزئینات مفصل و زیبای آن نشان دهنده این مطلب است که کلیسا همانند و هم زمان با کلیساهای چون طاطائوس آذربایجان غربی در زمانی مابین قرن چهارم تا ششم هجری (دهم تا دوازدهم میلادی) ساخته شده است، سبک معماری آن تلفیقی از شیوه های مختلف معماری اورارت، اشکانی و رومی است که بعد از بوجود آمدن بناهای شگرف "سنت اچمیادیزین، طاطائوس و آختامار و سنت استپانوس" به شیوه معماری ارمنی شهرت یافت.

کلیسای سنت استپانوس جلفا همه ساله بدلیل ظرفیت های بی بدیلی که ذکر شد، میزبان میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی است تا شکوه تاریخ را که در بند بند خود جای داده در خاطر سبز میهمانانش جاری سازد.