دو خانه و یک مدرسه تاریخی پس از تخریب بخشهایی از آنها با بولدوزر ثبت شدند

ایسنا/ براساس اخبار بدست رسیده، دو خانه و یک مدرسه تاریخی پس از تخریب بخشهایی از آنها با بولدوزر ثبت شدند.

حدود یک ماه پیش بخشهایی از خانه خانجانی در شهر همدان تخریب شد. دو ماه قبل هم بخشهایی از خانه دکتر شیری در همدان تخریب شد. پیش از آن هم تخریب مدرسه تاریخی ظفر همدان سر و صدا به پا کرده بود، آثاری بازمانده از دوره تاریخی قاجار و پهلوی که با این تخریب ها، بخشی از تاریخ آنها نابود شد. این درحالی است که پرونده ثبت این عمارت ها و البته خانه ها و آثار دیگری که به تدریج درحال تخریب تعمدی هستند، در یکی دو سال گذشته تهیه شده، اما فرآیند ثبت بقدری طول کشیده که نسخه دیگری برای آنها پیچیده شده است.

قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که مسئولیت معاونت میراث فرهنگی این وزارتخانه را به عهده دارد، بتازگی مراتب ثبت 16 اثر تاریخی را به استاندار همدان ابلاغ کرد که در این فهرست نام خانه های خنجانی و شیری و همچنین مدرسه ظفر دیده می شود.

در نامه علی دارابی به علیرضا قاسمی فرزاد، استاندار همدان که هشتم آذر منتشر شد، آمد: در اجرای بند (ج) ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1364 مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی و ماده 15 قانون حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی فرهنگی مصوب 1398 مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار ارزشمند منقول و غیرمنقول فرهنگی تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست های ذی ربط، مراتب ثبت اثر فرهنگی تاریخی مدرسه ظفر واقع در استان همدان، شهرستان همدان، بخش مرکزی، شهر همدان، خیابان بوعلی، محله ذوالریاستین که پس از طی تشریفات قانونی لازم به شماره 367 در تاریخ 1400/8/10 در فهرست آثار واجد ارزش تاریخی فرهنگی به ثبت رسیده، ابلاغ می شود. این اثر تحت حفاظت و نظارت این وزارت قرار دارد و هرگونه دخل و تصرف، توسعه و مرمت یا بازسازی اثر صرفا با تأیید و نظارت این وزارت ممکن خواهد بود.

مدرسه تاریخی ظفر که در اوایل دوره پهلوی دوم ساخته شده بود، نهم مهر 1400 در عملیاتی شبانه تخریب شد. حسین زندی، فعال میراث فرهنگی همدان گفت: این مدرسه یا توسط شهرداری یا با هماهنگی شهرداری تخریب شده است، چون هر تخریبی نیاز به مجوز شهرداری دارد و در واقع این شهرداری است که باید مجوز حضور لودر و خاکبرداری و تخریب را در هر نقطه از شهر بدهد. با این وجود، شهرداری مالک را مقصر دانسته بود که بدون مجوز دست به تخریب این مدرسه زده است. عملیات تخریب در این مدرسه درحالی انجام شد که پرونده ثبت آن تازه تشکیل شده بود.

دارابی علاوه بر مدرسه ظفر، مراتب ثبت 15 اثر دیگر از جمله ساختمان برج مراقبت فرودگاه قدیم همدان، خانه خداکرمی و شرکاء، کهنه بازار کبودرآهنگ، خانه ورثه محمدعلی عطایی یار، خانه غضنفری، خانه احدی، مسجد توچغازملایر، خانه شرفخانی، خانه علی اصغر شکری، خانه گلستان مریانج، خانه مدرکی و نوبری، خانه شیرسرکانی و شرکاء، خانه ایزدی و شرکاء، خانه خانجانی و خانه شیری را به استاندار همدان ابلاغ کرد.

این آثار از سال 1398 تا 1400 ثبت شده اند. بر اساس نامه های ابلاغ شده قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خانه خانجانی که چهارم آبان 1400 بخشهایی از آن تخریب شده، شش روز بعد ثبت شده است. خانه شیری هم که 19 مهر 1400 شبانه نیشتر بولدوزرها به جانش نشست، دهم آبان یعنی حدود 20 روز بعد از تخریب ثبت شده است.

حسین زندی، فعال میراث فرهنگی همدان پس از تخریب بخش هایی از خانه خانجانی گفت: مالک بنای خانجانی درخواست پروانه ساخت و ساز کرده و ظاهرا مجوز مورد نیاز را از شهرداری گرفته اند.

او این احتمال را مطرح کرده که تخریب ها به نوعی واکنش مالکان به ثبت بنا بوده و در این باره گفته است: نامه هایی که میراث فرهنگی برای ثبت خانه ها برای مالکان فرستاده، بدتر مالکان را ترغیب کرده تا آنها خانه های خود را خراب کنند. در واقع برای نشان دادن اعتراض نسبت به ثبت خانه هایشان با لودر درحال تخریب این بناهای قدیمی هستند.

زندی همچنین گفته بود: این اتفاق در حال حاضر و در بناهای تازه تخریب شده رخ می دهد، به این شکل است که پرونده ثبتی بناهای تاریخی توسط میراث فرهنگی شکل می گیرد و نامه به مالک فرستاده می شود که این بنا در حال ثبت است، اما مساله اصلی این است که دفتر ثبت وزارتخانه قدم اصلی را برای بررسی این پرونده های ثبتی برنمی دارد.

تخریب خانه ها در بافت تاریخی همدان که در یکی دو سال گذشته شکل زنجیره ای به خود گرفته، در ماههای گذشته سرعت گرفته بود، بطوریکه آخرین بار دو خانه خانجانی و خوشبخت در فاصله 24 ساعت از یکدیگر تخریب شدند.

براساس مانده 558 قانون مجازات اسلامی، "هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه ها و مجموعه های فرهنگی تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یا تزئینات، ملحقات تأسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلاً نیز واجد حیثیت فرهنگی تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم می شود."

در ماده 564 این قانون نیز تاکید شد که "هر کس بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی و برخلاف ضوابط مصوب اعلام شده از سوی سازمان مذکور به مرمت یا تعمیر، تغییر، تجدید و توسعه ابنیه یا تزئینات اماکن فرهنگی ـ تاریخ ثبت شده در فهرست آثار ملی مبادرت کند، به حبس از شش ماه تا دو سال و پرداخت خسارت وارده محکوم می شود."