آیا فاصله بین دزهای واکسن کرونا در آینده تغییر می کند؟

ایرنا/ مدت زمان فاصله بین دو دز واکسن کرونا در واقع بهترین زمان در نظر گرفته شده است، اما سوالی که پیش می آید این است که آیا این فاصله در آینده نیز به همین صورت ثابت خواهد بود یا امکان تغییر در این فاصله های زمانی بین دزهای واکسن وجود دارد.

فاصله های زمانی بین دزهای واکسن کرونا در مورد واکسن های رایج در ایران مانند سینوفارم یا اسپوتنیک وی یا برکت، 4 هفته یا یک ماه است. همچنین فاصله زمانی برای تزریق واکسن آسترازنکا بین 8 تا 12 هفته یا 2 تا 3 ماه است.

با این حال گفته می شود که اگر بین یک تا دو هفته تاخیر در این فاصله های زمانی رخ بدهد، از نظر ایمنی یا اثربخشی برای شخص تزریق کننده واکسن، مشکلی ایجاد نمی شود.

چگونگی تعیین زمان و میزان دز واکسن

نکته قابل تامل درباره بیماری کووید 19 و واکسن های کرونا این است که هنوز به یک سالگی ساخت واکسن در جهان نرسیدیم و این بیماری همچنان یک بیماری نوپدید محسوب می شود که دانسته های ما در برابر نادانسته ها شاید اندک باشد. بنابراین گذشت زمان می تواند مسائل بسیاری را درباره این بیماری و حتی واکسن ها و فاصله های زمانی بین دزهای آن مشخص کند.

هادی کریم زاده، متخصص ویروس شناسی پزشکی از آلمان در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: مطالعات واکسن به طور معمول سال ها طول می کشد و زمان های تزریق و میزان دزهای واکسن های مختلف، در آزمایش های متعدد به صورت دقیق تعیین می شوند. در مطالعات پیش بالینی، بعد از تزریق واکسن در فواصل مختلف به حیوانات آزمایشگاهی، آنها را مورد چالش با ویروس قرار می دهند و میزان ایمنی و تیترهای آنتی بادی را مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار می دهند.

وی ادامه داد: در حال حاضر که در پاندمی کرونا قرار داریم، مراکز تحقیقاتی و ساخت واکسن باید در زمانی کوتاه، واکسن هایی موثر و بی خطر را برای ایمن کردن بخش بزرگی از جامعه در دسترس قرار می دادند. بنابراین بخش زیادی از این مطالعات به صورت موازی و فشرده انجام شده اند. در فرصت های بعدی این مراکز جهت بهبودی و بهینه سازی فاصله ها و دزهای تقویتی این واکسن ها مطالعات تکمیلی را انجام می دهند.

احتمال اندک تغییر فاصله دز اول و دوم واکسن کرونا

با این حال به نظر می رسد فاصله زمانی 4 هفته ای یا یک ماهه بین دزهای اول و دوم واکسن های کرونا در جهان در آینده نیز تغییر چندانی نداشته باشد. ولی نمی توان این موضوع را به طور قطعی اعلام کرد و باید در انتظار تحقیقات بیشتر در این زمینه ماند.

محمد رضا فلاحیان، پزشک و متخصص میکروب شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در این زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: فاصله بین تزریق دزهای واکسن بر اساس بهترین اثربخشی تعیین می شود. احتمال تغییر اساسی در فواصل زمانی بین دو دز اول و دوم واکسن های کرونا خیلی کم است. زیرا تیتر آنتی بادی نوترالیزان و فعالیت سیستم ایمنی سلولار را قبلا خیلی نمی توانستند اندازه گیری کنند، اما در حال حاضر با توجه به تکنولوژی موجود، می توان این میزان را اندازه گیری کرد و متوجه می شویم در چه زمانی بیشترین اثربخشی را خواهیم داشت.

وی ادامه داد: از طرفی باید توجه کرد که بیماری کووید 19 نوین است و از طول عمر واکسیناسیون در جهان حتی یک سال هم نگذشته و در نتیجه باید صبر کرده و وضعیت افراد واکسینه شده را بررسی کنیم.

فلاحیان افزود: در واقع آنتی بادی های افراد واکسینه شده و سیستم ایمنی سلولی باید بررسی شده و بر اساس شواهد و داده ها می توان اعلام کرد که نیاز به دز بوستر (یادآور) یا سوم داریم یا خیر.

این متخصص میکروب شناسی گفت: قبلا گفته می شد واکسن سینوفارم دو دز است، اما الان اطلاعاتی داریم که گفته می شود این واکسن نیاز به دز سوم در برخی افراد دارد. همچنین درباره واکسن فایزر که در حال حاضر در برخی کشورها برای کادر درمان یا افراد در معرض خطر یا با نقص سیستم ایمنی، دز بوستر آن تزریق می شود.

آیا چند روز فاصله بین دو دز مشکلی ایجاد می کند؟

باید به این نکته توجه کنیم که در مورد بسیاری از واکسن ها اجباری نیست که حتما راس 28 روز یا یک ماه، دز دوم زده شود. معمولا باید در یک فاصله زمانی تزریق شود که این فاصله بهترین زمان برای اخذ بیشترین اثربخشی واکسن است. مثلا در مورد واکسن آسترازنکا گفته می شود بین 8 تا 12 هفته یا 2 تا 3 ماه، دز دوم تزریق شود.

فلاحیان در این زمینه گفت: اگر این زمان بنا به برخی شرایط به تعویق بیافتد، نباید دز اول را نادیده گرفت و مجدد تکرار کرد، بلکه باید فقط دز دوم را به محض مساعد شدن شرایط تزریق کرد. در مواقع پیک سویه های جدید کرونا ، گاهی این زمان را می توان تا 4 هفته نیز کاهش داد.

فاصله دز دوم و سوم هنوز قطعی نیست

به نظر می رسد فاصله های اعلام شده بین تزریق دو دز اول و دوم واکسن در حال حاضر تقریبا مشخص است و در آینده تغییر چشم گیری نخواهد کرد، اما در مورد فاصله دز بوستر یا سوم با دز دوم، هنوز به صورت قطعی مشخص نشده و به بررسی بیشتری نیاز دارد.

عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کووید 19 در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: فاصله بین دو دز واکسن فایزر 21 تا 28 روز است که به طور مثال در انگلستان این فاصله به 3 ماه تبدیل شد. فاصله بین دو دز اول و دوم توسط شرکت های سازنده واکسن پیشنهاد می شود. درباره واکسن اسپوتنیک وی در ابتدا گفته شده بود 28 روز فاصله باشد و سپس به این نتیجه رسیدند که می توان این فاصله را تا 3 ماه نیز افزایش داد. بنابراین نمی توان این فاصله را ثابت دانست، اما معمولا فاصله بین دز اول و دوم واکسن را از هر شرکت سازنده به صورت ثابت تحویل می گیریم.

وی ادامه داد: موضوع دیگر، فاصله بین دز دوم و سوم است که در حال حاضر حدود 8 ماه در نظر گرفته می شود. ولی واقعیت این است که شاید بر اساس سویه های بعدی کرونا، این فاصله 8 ماهه برای دز سوم، به 6 ماه کاهش پیدا کند و هنوز تصمیم قطعی برای آن گرفته نشده است.

عابدینی اظهار کرد: مطالعاتی که تاکنون در زمینه به تاخیر افتادن دز دوم واکسن کرونا انجام شده، کاهش اثربخشی را نشان نمی دهد. در نتیجه این طور نیست که اگر یک یا دو ماه تاخیر بین دز اول یا دوم بیفتد، حتما نیازی به نادیده گرفتن دز اول داشته باشیم. در واقع می توان دز دوم واکسن را تزریق کرد. البته این طور نیست که فاصله زمانی بین دو مرحله را نامحدود در نظر گرفته و به طور مثال یک سال بعد تزریق کنیم. بلکه فاصله چند روزه تا یک ماه، منجر به کاهش اثربخشی واکسن نمی شود.

بنابراین به نظر می رسد فاصله های زمانی بین دزهای واکسن کرونا در آینده و بر اساس تحقیقات و مطالعاتی که انجام می شود، قدری دچار تغییر شود. هرچند این فاصله ها تاکنون نزدیک به قطعی شده، اما همچنان باید به این نکته توجه کنیم که هنوز حتی یک سال از عمر ساخت واکسن کرونا در جهان نگذشته و تقریبا اکثر واکسن های کووید 19 در جهان به این دلیل که در شرایط پاندمی قرار داریم، مجوز مصرف اضطراری دارند.

بهترین و قطعی ترین اقدام در حال حاضر، تزریق واکسن کرونا است و باید تزریق با واکسن های تایید شده به سرعت انجام شود تا از بیماری شدید یا فوت افراد جلوگیری شود.