روایات تاریخ استروشن، شهری ایرانی در تاجیکستان

کوروش را همه ی ما می شناسیم حتی جهانیان هم با نام این بزرگ مرد شاهنشاه عالی قدر ایران بزرگ آشنا هستند. دو هزارو پانصد و شصت سال پیش بود که کوروش شهری را که دارای دوازده دروازه ودوازده  برج و بارویی مستحکم در استروشن بنا کرد تا بتواند در این شهر حکومت بزرگ هخامنشیان را در مقابل بادیه نشینان شمال آسیای میانه و بیابان گردان مهاجم حفاظت کند. این شهر از طریق دوازده دروازه با دوازده شهر بزرگ در ارتباط بود امروزه در مرکزشهری که آن را  استروشن می خوانند قرار گرفته است و به آن مغ تپه می گویند. در سفر خود به تاجیکستان، سفر به استروشن را نیز جای دهید تا یخشی از تاریخ را در آنجا زنده ببینید...
استروشن امروزه به عنوان مرکز فرهنگ و ادب تاجیکستان شناخته می شود و دومین شهر بزرگ فرهنگی تاجیکستان بعد از شهر خجند استانِ سغد است و از دیدنی های تاجیکستان به شمار می رود. به فارسی تاجیکستانی استروشن را Истаравшан می گویند. کوهپایه های شمالی رشته کوه ترکستان این شهر، که از شهر های بزرگ استان سغد در کشور تاجیکستان می باشد، را در آغوش گرفته است.
در زمان های گذشته شهر استروشن به نام های بونجیکت ، اوراتپه، سروشنه ، استروشنه ، کوروش کده ، کیئوروپل  نامیده می شد و روس ها تقریبا 120 سال این شهر را در تصرف داشتند. به جرات می توان گفت که استروشن  مرکز هنر و ادب و علم و فرهنگ در کور تاجیکستان به شمار می رود. و تاریخی 2500 ساله را پشت سر نهاده است.
شهر باستانی استروشن در سال 2002  بازسازی شده است این شهر در کوهپایه های شمالی رشته کوه های سر به فلک کشیده ترکستان و در کنار رودخانه سیر دریا و شهر خجند واقع شده است.
از بزرگان تاریخ استروشن، شبلی مشهور کسی که نامش را در اشعار سعدی ، جامی ، عطار و سایر ادیبان ایران می بینیم اهل و زاده ایران بوده است که در ادبیات صوفی در تاجیکستان مشهور می باشد و بسیار مورد احترام تاجیکستانی ها است .
از دیگر بزرگان تاریخ استروشن می توان از افشین شاهزاده ایرانی نام برد که در این شهر به دنیا آمده است او دشمن سرسخت بابک خرمدین بود که با کمک خلیفه عباسی توانست بابک را بدنام کرده و از بین ببرد.
استان سغد تاجیکستان که شهر استروشن در آن واقع شده است در طول تاریخ استروشن، خاک حاصلخیزی داشته و زمانیکه اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد سربازانش کل شهر را ویران نمودند. بعد ها دوباره این شهر که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفت و به شهری آباد و مرکز داد و ستد بازرگانی تبدیل گشت. اما بار دیگر اعراب به این منطقه حمله کردند و این شهر  را دچار خسارت و ویرانی کردند.  مغول ها نیز بعد از اعراب این شهر را با خاک یکسان کردند بنابراین در طول تاریخ بار ها این شهر ویران شده و دوباره آباد گشته است. در سفر به استروشن نظاره گر این بخش از تاریخ به صورت زنده خواهید بود. مغولان نام این شهر را اوراتپه گذاشتند و سال ها همچنان این شهر با نام اوراتپه شناخته می شد تا این که در سال 2002 نام این شهر توسط دولت جدید تاجیکستان به نام قدیمی و باستانی خود یعنی استروشن برگردانده شد و باری دیگر از جمله دیدنی های تاجیکستان با نام حقیقی خود گشت.
 دولت وقت تاجیکستان برای گرامیداشت تاریخ استروشن و جشن 2500 سالگی آن، مساحتی بیش از 2000 هکتار را پوشانده و یک سن بزرگ تئاتر را بنا نمود و با برگزاری مراسمات مختلف از جمله تئاتر ، موسیقی و رقص به گرامیداشت این شهر باستانی پرداخته است از جمله برنامه هایی که طرفداران زیادی هم داشت نمایش کوروش کده بود که با هنر نمایی 150 هنرمند و هنر پیشه به اجرا در آمد. استروشن یکی از دیدنی های تاجیکستان است که در بسیاری از منابع با نام گل روی زمین شناخته می شود.

شهر دختر گشتاسب

سالمندان  و پیران روایتی جالب از تاریخ استروشن را نقل می کنند آنها می گویند که گشتاسب که پادشاه ایران بود دختری زیبا روی و با کمالات به نام روشن داشت که یک روز به سختی بیمار گشت طبیبان به او گفتند که برای این که بیماری او بهبود یابد باید مدتی در جای شمال رو جایی که نسیم روح نواز می وزد زندگی کند.
روشن ، دختر شاه روزی به چاروس که شمال رو بود و در بین دو بلندی قرار گرفته بود آمد و با وزیدن نسیمی روح بخش او شفا یافت و بعد از این ماجرا او از پدرش شاه گشتاسپ تقاضا کرد که شهری زیبا در این مکان بنا نماید. شهری که در آن از طرف دشت در روزها  نسیمی روح انگیز می وزد و به هنگام شب به روح انسان جلا و طراوت می بخشد. پدرش شهری را بین دو بلندی قله و مغ بنا نمود و نامش را استروشن یعنی جای ایست روشن  گذاشت. در سفر به استروشن از این نسیم روحبخش بی بهره نخواهید ماند.