روایت آقای کارگردان از کلبه ای در مه؛ شبیه پس از باران نیستیم + عکس

فرهیختگان/ گفتگو با حسن لفافیان، کارگردان «کلبه ای در مه» را از نظر می گذرانید.

«کلبه ای در مه» دومین تجربه کارگردانی سریال حسن لفافیان پس از «به رنگ خاک» و دستیاری های متعدد در سینما و تلویزیون است. این سریال که پیش از این «می جان» نام داشت، قرار بود توسط مرجان اشرفی زاده ساخته شود که پس از بروز اختلافات با مدیران گروه فیلم و سریال شبکه سه به حسن لفافیان سپرده شد.

کار های فنی سریال تمام شده است یا همچنان ادامه دارد؟

الان استودیو هستیم. فکر کنم قسمت 21-20 پخش می شود. ما الان قسمت 25-24 را میکس و مونتاژ و اصلاح رنگ و ... می کنیم.

این سریال از ابتدا به شما پیشنهاد نشد و قرار بود توسط خانم اشرفی زاده ساخته شود.این کار امسال به من پیشنهاد شد. پارسال خانم اشرفی زاده حدود 260-250 دقیقه را ساختند و من که آمدم، قرار بود کار را ازسر بگیریم. حضور دو بازیگر از قبل بود که صحبت کردیم و قرار شد یک سری از سکانس هایی که این دو بازی کردند، به دلیل شرایط اقتصادی کار بماند و بقیه را تکرار کردیم. حدود 60-50 دقیقه از کل مجموعه ماند و حدود هزار و 500 دقیقه را گرفتیم. همه بازیگران عوض شدند و فقط دو نفر ماندند. بقیه نقش ها از ریزترین تا نقش اول و دوم را دوباره انتخاب کردیم. خروجی این انتخاب ها را هم مشاهده می کنید.

کار تصویربرداری چقدر زمان برد؟

162 جلسه تصویربرداری بود. در دوران کرونا هم بود. حدود 8-7 روز است که تصویربرداری تمام شده است.

لوکیشن های شمال و داستان های تاریخی خارج از تهران در سریال ها، معمولا با اقبال مخاطب مواجه می شود. یکی از دلایلی که این کار را قبول کردید در جا های مختلف خود قصه عنوان شده است. به جز قصه چه عوامل دیگری در پذیرش کارگردانی این سریال موثر بود؟

در ابتدا حتما قصه مهم است. چون قصه شما را راغب می کند وارد یک کار شوید. هرچه قصه قوی تر، تمایل برای ساخت بیشتر است. ولیکن ابعاد دیگری هم داشت. وقتی قصه به من پیشنهاد شد، متوجه شدم کار سختی است. اینکه بیرون تهران است یا لوکیشن های شمال و چشم نواز را دارد گوشه ای از این اتفاق بود و بیشتر این بود که با یک کار سخت، پر از شخصیت و دارای پیچیدگی های قصه همراه هستیم و ازنظر اجرا با چالشی روبه رو بودیم که این آدم را قلقلک می داد وارد کاری شود که آپارتمانی نیست، ساده نیست، درام معمولی نیست و این اتفاق الان که خروجی را می بینم، این است که با همه سختی ها می ارزید این ریسک را قبول و شروع به کار کنیم. بیشتر این مساله در پذیرش کار موثر بود.

اگر بخواهیم یک کلمه ای و ژانری بگوییم «کلبه ای در مه» قرار است کار عاشقانه یا اجتماعی-سیاسی باشد؟

من چیزی به اسم ژانر عاشقانه، ژانر اجتماعی یا سیاسی نمی شناسم. ژانر سیاسی داریم، ولی اینکه یک کار اجتماعی باشد یا فقط عاشقانه باشد، نمی شناسم. اگر اینچنین درنظر بگیریم، چون قتل در سریال اتفاق می افتد ممکن است ژانر جنایی و پلیسی هم باشد. به نظرم باید به این سریال نگاه دیگری داشت. اینکه صرفا بگوییم با یک ژانر جلو می رود، درست نیست. شکل گیری ژانر ها به این سمت می رود که چندین مدل از یک موقعیت ساخته می شود همانند ژانر وسترن، بعد بررسی می کنند چقدر نقاط مشترک بین همه چیز هایی که ژانر به وجود آورده، هست و بعد می گویند هر فیلمی که این نقاط مشترک را دارد ژانر رئالیست یا سیاسی و ... می شود. در ایران خیلی جدی به این شکل ژانر نداریم، به خصوص ژانر سریال ها این طور نیست.

اما اصولا وجه غالبی دارد.

وجه غالب دارد که به نظرم عشق است، عشق مرد و زن نیست، بلکه عشق انسان ها به یکدیگر است. عشقی که «می جان» به «تایش» دارد، عشقی که خان به زندگی خود دارد، عشقی که ماهگل به گذشته ای دارد که بعدا می فهمیم چیست، بخشی هم عشق های انسانی است که بین می جان و دامون به وجود آمده، عشقی که نقش شیرین به دامون دارد. این ها اتفاقاتی را رقم می زند و در بستر اجتماعی است. وقتی روابط اجتماعی را می بینیم، در این بستر اتفاقات عاشقانه دارد. اتفاقات سیاسی هم دارد، همه انسان ها دارای ایدئولوژی هستند؛ ایدئولوژی ای که خط فکری آن ها را شکل می دهد، در عین حال که عاشق هم می توانند باشند. یکی از آدم ها ایدئولوژی انقلاب دارد و می خواهد دگرگونی ایجاد کند و برای آن می جنگد و جزء آرمان های اوست. یکی تشنه قدرت و ثروت است، استوار سیروس تشنه قدرت است و دوست دارد قوی تر شود و آدم ها را به زیر سلطه بکشاند. برزو که بچه خان قصه است دوست دارد به همه حکمرانی کند و تصاحب کند و این ها جنبه هایی است که در این قصه دوباره نوشته شده لحاظ شد. قصه ای که ابتدا داشتیم 40 قسمتی بود که با کمک دوستان دوباره نوشته شد و تبدیل به این قصه ای که الان می بینیم، شد که به نظرم تلاشی که دوستان در این زمان محدود کردند، خروجی بدی ندارد و این خروجی قابل دفاع است.

در ساخت این سریال توجه به نمونه های موفق مانند پس از باران هم داشتید؟

خیر، یک زمانی متاثر از این شکل هستید که یک خط فکری یک خطی به اسم ایده دارید که ایده را مطرح می کنید که گسترش دهید و تبدیل به خلاصه و فیلمنامه و ... شود. پس متاثر از یک سری ایده است. وقتی فیلمنامه ای که 40 قسمتش نوشته شده و به شما پیشنهاد می شود طبیعی است که متاثر از کاری نیستید، بلکه متاثر از فیلمنامه ای هستید که به شما پیشنهاد شده است. شکل دراماتیک را نسبت به فیلمنامه قبلی جدی تر کردم و خط اتصال ها را درست کردیم. به اعتقاد من سینما، تلویزیون و فیلمسازی ته ندارد. کسی نمی تواند بگوید من به ته رسیدم و به موفقیت و به آن قله رسیدم. طبیعی است اگر سینما را آموختم، از دست اساتید خودم بود.

با آقای فتحی هم کار کردید؟

بله من از ایشان خیلی کار یاد گرفتم و ایشان را جزء اساتید خودم می دانم و دوست شان دارم. چون بی تعارف هیچ رقیبی در این دنیا نمی تواند وجود داشته باشد. من از ایشان کار یاد گرفتم. غیر از کاری که می گفتند من کار یاد گرفتم. آن سال ها که پس از باران پخش می شد، من سن وسالی نداشتم، می دیدم و لذت می بردم. الان که خودم می سازم، سعی می کنم غلط نسازم. نه این که کپی آن کار ها را بسازم، بلکه سعی می کنم غلط نسازم. سعی دارم باتوجه به تجربه ای که دارم، بیننده را بشناسم و برای آن، کاری را که چشم نواز است و داستان خوب و ریتم خوب دارد، بسازم. واقعیت این است که من نمی دانم این قیاس از کجا شکل گرفته که هیچ شباهتی به این قصه ندارد. مثلا پس از باران یک داستان پر از فلش بک است و در سریال خانی داریم که آن را دوست داریم. طرح توطئه و جنایتی که در پس از باران اتفاق می افتد و بلا هایی که سر خانواده ها می آید، شباهتی به قصه ما ندارد. تنها شباهت این است که در هر دو قصه خان وجود دارد. این قیاس چندان درست نیست و نمی دانم از کجا نشات گرفته است. اگر این شباهت بود، حتما بیان می کردم که این کمک را گرفتیم. همان طور که خیلی از قصه ها در دنیا شبیه هم هستند. بزرگی بیان می کرد کل داستان ها در دنیا 19-18 داستان است که این داستان ها همین طور می چرخد. یک بار با ربات، یک بار با تبدیل شوندگان، یک بار با قصه های روستایی و ... تعریف می شود. درنهایت همه داستان ها شبیه هم است. الان هم همین طور است. این شباهت را خیلی جدی نمی بینم.

بازیگران را خودتان انتخاب کردید؟ و انتخاب های اول بودند؟

به غیر از دو نفر که در سیستم قبلی بودند و یک سری سکانس های مشترک داشتند و طبیعی است تهیه کننده و مدیر شبکه پیشنهاد دادند این تکرار نشود و بیت المال است و اگر قابل استفاده است استفاده شود. تقریبا می توان گفت همه نقش های دیگر را از صفر انتخاب کردیم. پیش تولید 3-2 ماهه در دفتر داشتیم. به خیلی از بازیگران پیشنهاد دادیم، بخشی یا سرکار بودند و نمی توانستند بیایند یا نقش را دوست نداشتند یا مسائل مالی بود. اتفاقاتی که معمولا در انتخاب بازیگر می افتد، وجود داشت. خوشبختانه 80-70 درصد از انتخاب بازیگران راضی هستم. 30-20 درصد ناراضی هستم که آن هم به دلیل این بود که با بخشی از دوستان قبلا کار نکردم و در این سریال کار کردم و نتوانستیم در خط مشترک برویم. ممکن است در کار های بعدی نه آن دوستان با من کار کنند و نه من با آن ها کار کنم و این امر همیشه وجود دارد. این طور نیست که 100 درصد از همه چیزی که انتخاب کردید راضی باشید، ولی مساله مالی مطرح نبود. شاید با برخی دوستان به دلیل مساله مالی نتوانستیم کار کنیم، چون نگاه آن ها متفاوت بود و این مساله در هر پروژه ای وجود دارد. به خصوص الان که پروژه های شبکه های خانگی بلا هایی را بر سر سریال تلویزیون می آورد که نگاه دوستان را تغییر داده است.

بازیگر سلبریتی یا درجه یک؟

البته نگاه سلبریتی هم باید داشت. اما به هرحال فراموش نکنیم این آدم هایی که در سینمای خانگی کار می کنند، قبلا در تلویزیون بودند و همین جا بازی می کردند. اما آنجا رنگ و لعاب و دستمزد بالاتر است و خط قرمز ها کمتر و تمایل به آن سمت بیشتر است.

شما در شهرزاد هم کار کردید؟

بله. در اپیزود سه بودم.

فارغ از نقد هایی که به سریال شما وارد است، کلبه ای در مه ازلحاظ زمان پخش خیلی مشکل پیدا کرده است. باتوجه به انتخابات، فوتبال، یورو و ... در این زمان پخش سریال نامنظم و با مشکل مواجه بوده است. با این شرایط مخاطبان سریال «کلبه ای در مه» چقدر است؟

واقعیت این است روی اینکه زمان پخش و کنداکتور به چه شکل است، مسلط نیستم.

اگر دست شما بود زمانش را تغییر نمی دادید؟

طبیعتاً تغییر می دادم. البته در این جایگاه من تجربه ای ندارم و مطلوب ترین شکل این است که بدون دردسر و عقب افتادن کار پخش شود و بیننده آن را فراموش نکند و بدون فاصله پخش شود. البته شبکه سه شبکه جوان و ورزش و سرگرمی است و این ها جزء اولویت شبکه سه است و یکی از این وظایف پخش سریال است. صرفا شبکه سه همانند شبکه تماشا یا شبکه آی فیلم نیست که فقط سریال و فیلم پخش کند. طبیعتا باید آن ها را جزء کنداکتور داشته باشند. کاری دردست تولید در آن زمان نبود. برخی مواقع خود را جای مدیر شبکه می گذارم و مطمئن هستم این دوستان با هزینه ای که این کار شده و زحمتی که برای این کار کشیده شده، چه از ابتدا که فیلمنامه نوشته شود تا موقع پخش طبیعتا هیچ کس راضی نیست این دسترنج و زحمت به بدترین شکل ارائه شود. تلاش بر این بود کار دیده شود، ولی چیز هایی هم وجود داشت. اگر دست من بود فکر دیگری می کردم. نمی توان تصمیم گیرنده بود. فکر می کنم با همه این اتفاقات این سریال خوب دیده شد. همه بازخورد ها در شبکه های مجازی و تماس هایی که گرفته می شود نشان می دهد همه پیگیر سریال هستند. اینکه مخاطب پیگیری می کند و بی خیال این سریال نشده، یعنی قلاب ما گرفته شده و مخاطب کار را می بیند.