دامنه دار شدن اختلاف بر سر گردشگری سلامت در ایران

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، دامنه دار شدن اختلاف بر سر گردشگری سلامت در ایران مشاهده می شود.

قضیه چیست؟

بنابر آمارهایی که وزارت بهداشت داد، هر بیمار خارجی که برای درمان به ایران سفر کرده بین 2000 تا 2500 دلار ارزآوری داشته است. بنابراین در سال 1398 که حدود 600 هزار نفر گردشگر سلامت به ایران وارد شده اند رقمی بین 1,2 تا 1,5 میلیارد دلار حاصل شده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم تقریبا همین آمارها را می دهد؛ آمارهایی که نشان از رقابت سایه به سایه دو وزارتخانه دارد و معلوم نمی کند کدام یک متولی اصلی گردشگری سلامت است.

با وجود امضای توافق نامه های متعدد بین این دو وزارتخانه و تعیین وظایف هر یک براساس احکام سند راهبردی توسعه گردشگری، اما کماکان اختلاف بین دست اندرکاران گردشگری سلامت حل نشده باقی مانده و این میان، دلال هایی که هر دو وزارتخانه اصلی ترین چالش گردشگری سلامت می دانند و بارها از ساماندهی آنها سخن گفته اند، از این اختلاف و ناهماهنگی ها سود می برند.

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طبق سند راهبردی توسعه گردشگری مصوب هیأت وزیران به تاریخ 1399/4/29 موظف به «توسعه زیرساخت های گردشگری سلامت، توسعه و ترویج گردشگری طب سنتی، تهیه و ارائه داده و اطلاعات مرتبط با حوزه گردشگری و نظارت مؤثر بهداشتی برای ارتقای کیفی خدمات گردشگری» است.

این سند به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حکم کرده است:

1. آمار و اطلاعات مرتبط با گردشگری سلامت را در اختیار دستگاه های ذیربط قرار دهد.

2. امور تشخیص، درمان و پیگیری درمان گردشگران سلامت به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.

3. به منظور تمشیت امور گردشگری سلامت، تعیین ضوابط تخصصی و اطلاعات مربوط به توانمندی های کشور در زمینه پزشکی و بهداشتی بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صدور و تمدید مجوز تسهیلگری در این خصوص به عهده وزارتخانه است.

4. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای ارائه خدمات تشخیص، درمان و آمور پزشکی به گردشگران سلامت، با شرکت های خدمات مسافرتی و جهانگردی دارای مجوز از وزارتخانه همکاری کند.

5. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نظارت های بهداشتی خود را با هدف حمایت از صنعت گردشگری اعمال کند.

با وجود ضرورت اجرای این احکام، مطابق مصوبه هیأت وزیران اما به تازگی سعید هاشم زاده، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت گفت که صفر تا صدِ پذیرش بیمار در داخل کشور بدلیل تخصصی بودن فرآیند درمان باید به عهده این وزارتخانه باشد.

او که بزرگترین آسیب گردشگری سلامت در کشور را حضور دلال ها و افرادی با کمترین دانش و سابقه در حوزه پزشکی و گردشگری می داند، در توجیه اینکه چرا کل امورات گردشگری سلامت باید در اختیار این وزارتخانه باشد، توضیح داد: «بیماری که وارد کشور می شود ممکن است در بدو ورود به کشور و قبل از پذیرش در بیمارستان نیاز به خدمات پزشکی داشته باشد. از سوی دیگر ما باید وضعیت بیمار پس از بازگشت به کشور را نیز پیگیری کنیم. به همین دلیل وزارت بهداشت باید از صفر تا 100 این موضوع را زیر نظر داشته باشد. موضوع بازاریابی پزشکی نیز وجود دارد و در آن تمام مسیری را که یک بیمار باید طی کند تا به مقصد برسد و به کشور خود بازگردد روشن می کند، این یک فرآیند تخصصی است و نمیتوان آن را بدون نظارت نهاد متولی سلامت انجام داد.»

این اختلاف ها تازه نیست. بارها برای رفع آن مذاکره و تفاهم نامه امضا شده است. ولی حتی احکامی که هیأت وزیران ابلاغ کرده راه به جایی نبرده است. بیشتر بیمارستان ها و کلینیک ها یا خودشان دفتر بین المللی و توریستی دارند و با بیمار خارجی ارتباط مستقیم می گیرند یا ترجیح می دهند با تسهیلگرانی که وزارت بهداشت مجوز آنها را داده است کار کنند. هرچند که بنا به اظهارات هر دو وزارتخانه، بیشترین سهم را از گردشگری سلامت، دلال ها می برند.

حالا در شرایطی که وزارت خارجه به دستور ستاد ملی مقابله با کرونا صدور ویزای توریستی را متوقف کرده، آژانس دارهایی که یک سال بیکار بوده اند و از هر نوع درآمدی محروم شده اند، در فرصتی که می توانند گردشگر سلامت یا همان بیمار خارجی را وارد کنند، نسبت به تک روی های وزارت بهداشت و شرکت های وابسته و زیرمجوعه و در زنجیره آن معترض شده اند و می گویند نمی توانند برای ویزای سلامت درخواست بدهند، چون دسترسی سایت ویزای الکترونیک ایران به روی آنها مسدود شده است، اما تسهیلگرانی که از وزارت بهداشت مجوز دارند می توانند ویزا بگیرند.

حرمت الله رفیعی، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی پیرامون دامنه دار شدن اختلاف بر سر گردشگری سلامت در ایران می گوید: وزارت خارجه ویزای توریستی نمی دهد، تنها ویزایی که می توان گرفت برای درمان است، اما آژانس های گردشگری از آن محروم شده اند و به سایت ویزای الکترونیک برای ثبت درخواست دسترسی ندارند، درحالیکه این دسترسی به برخی داده شده است؛ تسهیلگرانی که از وزارت بهداشت مجوز دارند. در این اوضاع که کرونا بسیاری از فعالان گردشگری را زمین زده، با چنین تصمیم گیری و عملکردی فقط در حق ما جفا می کنند.

این اعتراض ها در یک مناظره رادیویی، در حالیکه رئیس اداره گردشگری وزارت بهداشت از حضور در آن انصراف داد، نیز تکرار شد. رفیعی به حکم سند راهبردی توسعه گردشگری اشاره کرد و گفت: همه وزرا این سند را امضا کرده اند و دولت هم ابلاع کرده است ولی باز کار خود را می کنند. اگر قائل به این احکام و وظایف نیستند پس وزارت میراث فرهنگی و گردشگری را تعطیل کنیم. الان کل وزارت بهداشت وارد گردشگری سلامت شده است پس وظیفه و تکلیف وزارت میراث فرهنگی و گردشگری که متولی گردشگری این کشور است چه می شود؟

او ادامه داد: آقایان مصاحبه می کنند و مشکل اصلی گردشگری سلامت را به گردن دلال ها و افراد کارنابلد می اندازند. آژانس های گردشگری دلال نیستند و مجوز و شناسنامه معتبر دارند. ما که فقط بیمار به کشور وارد نمی کنیم؛ این بیمار همراه دارد، خدمات دیگر می خواهد. بیمارستان این خدمات را می تواند بدهد؟ آیا قرار است همراه بیمار را هم معالجه کند که صفر تا 100 کار را خودش می خواهد انجام دهد؟ گردشگری سلامت که فقط در جراحی و بیمارستان خلاصه نمی شود، کسی که برای آرامش می خواهد در ساحل قدم بزند یا از خدمات اسپا و آب درمانی استفاده کند هم در شاخه گردشگری سلامت قرار می گیرد.

او اضافه کرد: بارها شاهد حضور افراد تابلو به دستی در قسمت کنترل گذرنامه مسافران فرودگاه بین المللی تهران بوده ایم، آنها چگونه و با چه مجوزی می توانند وارد این بخش شوند که بقیه نمی توانند؟

رفیعی تاکید کرد: آژانس های گردشگری بنا به مجوزهایی که از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری گرفته اند می توانند در حوزه گردشگری سلامت کار کنند و هیچ محدودیتی در این زمینه ندارند. این مجوز بقدری واضح است که حتی اگر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هم روزی بخواهد آژانس های فعال در حوزه گردشگری سلامت را از بقیه تفکیک کند، تخلف کرده است. در مجوز آژانس های گردشگری تمام فعالیت هایی که باید انجام شود، خیلی واضح ذکر شده است. آژانس ها می توانند در مشارکت و همکاری با بیمارستان ها و مراکز درمانی، بیماران خارجی را جذب کنند.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی درباره دلیل برخورد نشدن با دلال ها اظهار کرد: مگر این انجمن مجوز برخورد با متخلفان را دارد!؟ نهادهای نظارتی هستند که چنین مجوزی را بدهند. اتفاقا این انتقاد چندساله ما بوده که چرا برخورد نمی شود و این دلال ها همینطور رشد کرده اند. از طرفی، ما مدعی هستیم که سرآمد پزشکی و درمان در منطقه هستیم، اما چرا می گویند آمارهای گردشگری سلامت در ایران ریزش داشته است!؟

اختلاف بر سر گردشگری سلامت، درحالی دامنه دار شده که کشورهای اطراف از جمله امارات، ترکیه و عمان درحال ربودن گوی رقابت از ایران در حوزه گردشگری سلامت هستند. همچنان که رقبای کهنه تر همچون مالزی، تایلند، سنگاپور و هند، حضور پررنگ و قوی خود را در بازار گردشگری سلامت حفظ کرده اند. با وجود اینکه در ایران اعتقاد بر ارزانی هزینه های درمان است، اما کشورهای دیگر با جذاب کردن هزینه ها و معرفی امکانات و مهارت های پزشکی و درمانی، لغو ویزا، پیگیری وضعیت بیماران پس از برگشت، در کنار متنوع سازی خدمات درمانی، درحال جذب بیمار از کشورهایی هستند که ما فکر می کنیم مشتریان ثابت ایران شده اند.

طبق اعلام وزارت بهداشت، درحال حاضر بیشترین بیماران ایران از کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، کویت و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس هستند، اما همین وزارتخانه از ریزش درآمد گردشگری سلامت ایران تا 300 میلیون دلار در شش ماه نخست امسال خبر داد که البته عامل آن را ویروس کرونا اعلام کرد.