آثار قند خون بالا بر باروری

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا درباره تاثیر دیابت بر باروری زنان و مردان توضیح داد.

دکتر اعظم محمداکبری درباره تاثیر دیابت بر ناباروری، گفت: دیابت به زبان ساده افزایش قند خون است. در واقع هنگامی که مکانیسم های کنترل کننده قندخون مختل می شوند سطح سرمی قند بالا می رود و همین موضوع آغازگر علائمی است که فرد مبتلا به دیابت تجربه خواهد کرد. این اختلال می تواند مشکل در تولید انسولین و مقاومت به عملکرد انسولین باشد و یا با حالت هایی مواجه شویم که تولید قندخون افزایش می یابد و یا فرد داروهایی مصرف کند که قندخون افزایش یابد.

وی افزود: زمانی که قند نتواند وارد سلول ها شود، سلول مجبور می شود از منابع دیگری برای تولید انرژی استفاده کند که این موضوع باعث تولید برخی مواد مضر در بدن می شود که می توانند به سلول ها آسیب برسانند و از طرفی همین موضوع سوخت و ساز سلول را مختل کرده و به این ترتیب علائم دیابت را به وجود می آورد. مهم ترین آسیب طولانی مدت دیابت مشکلات عروقی است؛ چون تغذیه و خون رسانی به سلول ها دچار مشکل شده اند. از سوی دیگر آسیب به رشته های عصبی هم باعث اختلال در فعالیت آنها می شود.

این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: دیابت نوع یک در سنین پایین رخ می دهد، دیابت نوع یک همچنین می تواند با بیماری های خود ایمنی همراه باشد یعنی بیماری هایی که سیستم ایمنی نسبت به بافت طبیعی بدن واکنش نشان می دهد و موجب تخریب سلول ها می شود. همانطور که سلول های غددی تولید کننده انسولین آسیب می بینند، احتمال آسیب به سایر سلول ها از جمله تخمدان ها هم وجود دارد و ممکن است روند بلوغ با مشکل همراه باشد. دیده شده است که در افراد مبتلا به دیابت نوع اول، تاخیر در شروع قاعدگی رخ می دهد و همینطور اختلال قاعدگی در آنها وجود دارد که نشانه ای از اختلال در سیستم باروری آنها است .

وی در توضیح این اختلال در خانم ها، اظهار کرد: این افراد ممکن است دوره باروری کوتاه تری نسبت به سایرین داشته باشند؛ یعنی هم دیرتر قاعدگی را تجربه کنند و هم زودتر دچار یائسگی شوند. بنابراین طول دوره باروری کاهش می یابد.

محمداکبری افزایش سطح انسولین را عاملی برای افزایش سطح هورمون های مردانه در خانم ها معرفی کرد و گفت: همین موضوع آغازگر اختلال در سیستم باروری است که از جمله آنها به ایجاد علائم شبیه به سندروم تخمدان پلی کیستیک می توان اشاره کرد.

وی در توضیح آثار دیابت تیپ دو بر باروری، تصریح کرد: در دیابت تیپ دو مقاومت به عملکرد انسولین وجود دارد و میانگین سنی ابتلا به این نوع از بیماری هم بالاتر است. بیشترین مشکل در مبتلایان به دیابت نوع دو همراهی این بیماری با سایر بیماری های دیگر است. اکثر مبتلایان به این طیف احتمالا دچار افزایش وزن و چاقی هستند که چاقی می تواند اختلال در باروری و عملکرد تخمدان ها را به دنبال داشته باشد. این افراد همچنین می توانند همزمان دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک باشند. عوامل ذکر شده حتی ممکن است سبب بروز مقاومت در درمان این افراد هم باشد.

وی تاکید کرد: در برخی از این افراد حتی اگر تخمک گذاری و باروری هم به درستی اتفاق افتد، جنین تشکیل شده نمی تواند به خوبی لانه گزینی کند و احتمال سقط جنین در سه ماهه اول بارداری افزایش می یابد.

این متخصص زنان و زایمان درباره عوارض دیابت بر باروری مردان، اظهار کرد: در آقایان دیده شده است که افزایش قندخون و عدم کنترل آن می تواند باعث آسیب در DNA اسپرم شود که این اسپرم ها مستعد شکننده بودن رشته های DNA باشند و در نهایت اسپرم ها دچار اختلال ژنتیکی و اختلال عملکردی می شوند و فرد باروری مناسب خود را از دست می دهد. شکل های غیرطبیعی اسپرم در این افراد شایع است و همچنین دچار کاهش حرکت اسپرم هستند که این موضوع هم سبب کاهش باروری می شود.

وی با اشاره به آسیب دیابت بر عروق و خونرسانی به اندام ها، بیان کرد: به دنبال این موضوع ارگان های مربوط به باروری مانند بیضه هم می توانند آسیب ببینند و به دلیل اختلال خون رسانی و عملکرد رشته های عصبی این افراد حتی ممکن است دچار اختلالات جنسی شوند. در مبتلایان دیابت میزان رادیکال های آزاد بیشتر است و این موضوع باعث می شود عملکرد غدد جنسی کاهش یابد.

وی افزود: تغییراتی که بالا بودن قندخون در بدن یک فرد ایجاد می کند، می تواند به عنوان یک عامل اِپی ژنتیک بر عملکرد ژن ها به شکلی اثر بگذارد که در مراحل حساسی که ساختمان اسپرم شکل می گیرد، تغییراتی به وجود آید که اسپرم حاوی اختلال ژنتیکی شود که حتی بتواند به نسل بعدی هم منتقل شود. بنابراین شناسایی و کنترل به موقع دیابت بسیار مهم است. کنترل قندخون باید پیوسته دنبال شود و از کاهش و افزایش ناگهانی قندخون جلوگیری شود تا سلول ها آسیب نبینند.

این متخصص زنان و زایمان با تاکید بر لزوم کنترل اختلال قندخون در کسانی که سابقه ابتلا خانوادگی دارند، تصریح کرد: دیابت بی سر و صدا نمایان می شود و زمانی شخص متوجه بیماری می شود که آسیب های بیماری اتفاق افتاده است. کنترل وزن، تحرک کافی، اصلاح سبک زندگی و عادات غذایی می توانند احتمال ابتلا به دیابت را کاهش دهند.