با تعدادی از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی آشنا شویم

استان آذربایجان شرقی به مرکزیت تبریز در شمال غرب ایران قرار دارد. این استان از شمال با آذربایجان، ارمنستان و نخجوان 235 کیلومتر مرز مشترک داشت، از غرب و جنوب غربی به استان آذربایجان غربی، از جنوب شرقی به استان زنجان و از شرق به استان اردبیل محدود شد. این استان آب و هوای سرد و خشک کوهستانی دارد. زبان ترکی زبان اصلی مردم آذربایجان و زبان نوشتار فارسی است. مردم آذربایجان مسلمان شیعه مذهب بوده و از اقلیت های مذهبی ارامنه مسیحی نیز در این استان زندگی می کنند. با ما در مقاله برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی همراه گشته تا شما را با شماری از دیدنی های معروف استان آذربایجان شرقی آشنا کنیم. قطعا، آشنایی با بهترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی برایتان جالب خواهد بود.

مسجد جامع تبریز

تاریخ ساخت مسجد جامع تبریز به درستی معلوم نیست. از دوره سلجوقیان ایلخانان مغول آثار معماری و گچبری و از دوره صفویه فرمان و سنگ نوشته های مرمرین شاه طهماسب و شاه سلطان حسین در داخل و سردر مسجد باقیمانده است. بعد از زلزله سال 1193 هم مسجد مجددا توسط حسینقلی خان دنبلی بازسازی شد.

مسجد جامع مرند

مسجد جامع مرند مسجدی در مرکز شهر مرند است که مطابق کتیبه محراب مسجد، در سال 731 هجری قمری و در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان ساخته شد. محراب در قسمت جنوبی مسجد واقع شده و مزین به آیات قرآنی به خط کوفی و گچ بری است. امروزه کف مسجد به اندازه سه پله از سطح کوچه مجاور پایین تر بوده و دالانی به طول 12 متر با سه طاق گنبدی ورودی را به شبستان ها مربوط می سازد. در سمت چپ این دالان هم شبستان جنوبی با گنبدی کم خیز واقع شده است.

مسجد جامع مرند ظاهرا در آغاز یکی از آتشکده های دوره ساسانی بوده که بعدها با سکونت ارمنی ها در این منطقه به کلیسا تبدیل شد. پس از پیروزی اعراب بر بابک خرمدین در قرن سوم هجری و همزمان با اسلام آوردن مردم آذربایجان به مسجد تبدیل شده است. این مسجد نه صحن دارد و نه سردر، چون در اصل کلیسا بود و در زمان مغول ها به مسجد تبدیل شده است. در سال 704، این مسجد در حالی که بیش از 9 سال از عمر آن نمی گذشت، توسط تاج خواجه مورد مرمت قرار گرفت.

محوطه اصلی مسجد با سقفی مشتمل بر شش گنبد فضاهای اصلی مسجد را تشکیل می دهد. از جمله آثار مشهود در محیط داخلی گنبد اصلی مسجد که مبین قدمت بیش از 1500 ساله بنا بوده، وجود صلیب شکسته های متعددی است که با فواصل مشخص و منظم به صورت برجسته نگاری خودنمایی می کنند. بنابراین، جا دارد که موضوع قدمت بنا و ابنیه احتمالی موجود در داخل ساختمان و محوطه تاریخی آن مورد مطالعه و کنکاش علمی قرار گیرد.

مسجد سنگی ترک

مسجد سنگی ترک یکی از مساجد تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در شهر ترک از توابع شهرستان میانه و در 25 کیلومتری شهر میانه واقع شد. اغلب قسمت هایی آن از سنگ ساخته شده است. مسجد ترک از آثار بسیار مهم آذربایجان شرقی بوده و از شگفتی های منحصر بفردی برخوردار است. شیوه معماری و مصالح ساختمانی که در آن بکار رفته، باستان شناسان را به تحیر واداشته و در عین حال تاریخ درخشان هنر معماری اسلامی را در قرون گذشته به تماشای علاقمندان می گذارد.

مسجد سنگی دارای صحنی با دو در ورودی، شبستان و مناره ای است که گلدسته و قسمت فوقانی آن منهدم شد. کتیبه ای در پیشانی دیوار و در داخل هفت ترنج نوشته شده و یک کتیبه سنگی در کنار در ورودی به چشم می خورد. شبستان مسجد مستطیل شکل با ابعاد 90/17 × 5/21 متر است. یک گنبد بزرگ بر فراز جلوخان محراب و 12 گنبد کوچکتر روی ستون های سنگی حجاری شده و جرزهای شبستان استقرار یافته اند. شبستان مسجد دارای یک محراب اصلی با مقرنس کاری ساده و دو محراب کوچکتر سنگی نقش دار بوده که در طرفین محراب اصلی قرار دارند.

تاریخ بنای مسجد سنگی ترک به طور دقیق مشخص نبوده و هیچ کتیبه ای نیز در این رابطه یافت نشده است. نائبی با استناد به نوشته شیخ صفی الدین اردبیلی در قرن هفتم، قدمت ایلخانی را برای این مسجد رد کرده و قدمت قرن اول هجری را تأیید می کند. تاریخ ساخت مسجد جامع ترک که با نام مسجد جامع روستای ترک بالا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، توسط سازمان میراث فرهنگی مربوط به اواخر دوره ایلخانی تشخیص داده شده و در تاریخ 28 مرداد 1348 با شماره 868 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کتیبه ها و کنده کاری های مسجد سنگی ترک به خط نستعلیق مزین شده و ستون های این مسجد از سنگ یکپارچه ساخته شده است. مسجد سنگی ترک از 10 بخش تشکیل شده که ساختمان آن از سنگ و شبستان های آن از آجر بنا شده است. آرامگاه بانی این مسجد در حجره ای در ضلع جنوب شرقی شبستان قرار گرفت. برخی پژوهشگران زلزله شناسی هم مسجد سنگی ترک را منسوب به شخصی به نام خواجه کاووس ترکی نموده اند.

ارگ علیشاه

ارگ علیشاه به بازمانده های ایوان جنوبی مسجد علیشاه در شهر تبریز گفته می شود. این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره 170 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای نخستین ارگ به دوره ایلخانان در اوایل سده هشتم هجری قمری باز می گردد که بنای بزرگ ناتمامی با هدف اولیه ساخت مسجد ایجاد شد. در سالهای بعد با استفاده از دیواره های به جا مانده از بنای نخستین مسجد، قلعه ای نظامی به جای آن ساخته شد که سالها به عنوان باروی نظامی و بخش جنوبی دیوار شهر مورد استفاده قرار گرفت.

استفاده از این بنا به عنوان قلعه نظامی به ویژه در دوران قاجار تا پایان حکومت خودمختار آذربایجان مشهود بود. در زمان حکمرانی سلسله قاجار با افزودن پیوست های گوناگون از جمله کارخانه ریخته گری توپ، عمارت کلاه فرنگی و ساختمان سربازخانه بنای نظامی تکمیل شد. بخش های اضافه شده به دیوارهای نخستین هم در دوران پهلوی تخریب گشته و بخش هایی نیز در دوران پس از انقلاب تخریب شدند. امروزه تنها دیواره جنوبی ارگ پابرجا مانده که در ساعاتی از روز برای بازدید عموم آزاد است. محوطه اطراف ارگ در دهه های پس از انقلاب دستخوش تغییرات زیادی گشته و برای احداث مصلی در نظر گرفته شد.

در فضای پیرامون ارگ مسجد بزرگی بنام مصلی بزرگ تبریز بنا شده که بخشی از فضای دیداری ارگ را تهدید کرد. از این مصلی در مراسمات گوناگون دولتی و در روزهای جمعه برای برگزاری نماز جمعه استفاده می شود. سبک و سیاق معماری بکار رفته در ساخت بنای ارگ را باید یکی از ماندگارترین الگوهای معماری اسلامی بوجود آمده در کشورمان بدانیم. معمار آن کسی نبود جز استاد فلک تبریزی که طبق گفته های استاد پیرنیا، وی از سبک معماری به نام شیوه آذری برای ساخت این بنا استفاده کرد. این شیوه از ساخت و ساز که به آن سبک مغولی ایرانی یا فقط مغولی خالی نیز گفته می شود، در بین سالهای 1256 تا 1336 میلادی یعنی درست در زمان حکومت شاهان ایلخانی بر ایران رواج داشت.

ارگ تبریز از ساروج و مصالح بسیار باکیفیت و بادوامی ساخته شد، زیرا با اینکه قسمت های اعظمی از آن در اثر وقوع زلزله هولناک تبریز در سده دهم هجری از میان رفت اما همچنان قسمتی از دیوارهای مرتفع این بنا جهت بازدید باقی مانده است. قسمت های برجای مانده از ارگ تبریز متشکل از 3 دیوار بلند به ارتفاع 26 متر و عرض کلی 30 متر بوده که حتی میتوان از فاصله مکانی بسیار دوری هم شاهد استواری آنها در زیر آسمان تبریز بود. این دیوارها در اصل ایجاد کننده شبستان جنوبی مسجد علیشاه بحساب آورده می شوند که امروزه همچون یک ایوان بزرگ در مرکز استان آذریایجان شرقی خودنمایی می کنند.

طبق کاوش باستان شناسان، آنان به هنگام حفاری های خود در محوطه این بنا متوجه شده اند که چیزی نزدیک به 7 متر از ارتفاع دیوارها نیز در داخل خاک پنهان شده بود. به دلیل قدمت بالا و آسیب های جدی که به ساختار درونی و بیرونی ارگ علیشاه در طول تاریخ خورده و این اثر تاریخی بلایای طبیعی زیادی را پشت سر گذاشته، هیچ تصویر قابل استنادی از نمای کلی آن در کتب مختلف تاریخی وجود ندارد و تنها ما می توانیم از روی گزارشات و سفرنامه مورخان و گردشگران نامی همچون حمدالله مستوفی، ابن بطوطه، بدرالدین محمودالعینی، مرتضی میرزا به تصور کلی از ارگ دست پیدا کنیم.

مسجد کبود تبریز

مسجد کبود تبریز در زمان سلطنت سلطان جهان شاه قره قویونلو به سال 870 ه. ق ساخته شده و از نظر انواع کاشیکاری و خطوط نسخ، کوفی و ثلث در قالب طرح های اسلیمی و معرق های بسیار شاخص در نوع خود بی نظیر بوده و به علت رنگ آبی کاشیکاری ها به مسجد کبود شهرت یافته است. در زلزله سال 1193 ه. ق گنبدهای این بنای معظم نیز فرو ریخت و اکنون به همت سازمان میراث فرهنگی و استادکاران ورزیده حفاظت و مرمت شده است.

مسجد مهرآباد بناب

مسجد مهرآباد بناب در سال 951 هجری قمری و در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی ساخته شد. این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی دارای 20 ستون چوبی با سرستون های مقرنس کاری و زیرستون های سنگی است. سقف چوبی و سرستون های دارای طرح ها، نقاشی ها و کتیبه های قرآنی بوده که این شیوه معماری بعدها در بنای چهل ستون و عالی قاپو اصفهان استفاده شده است.

بازار بزرگ تبریز

اگر بخواهیم بزرگترین بنای مسقف جهان را نام ببریم، حتما باید نام بازار بزرگ تبریز را به خاطر آوریم. این بازار به دلیل قرار داشتن در جاده ابریشم از اهمیت و رونق بس شگرف برخوردار بود. بازار تبریز از دهها راسته، تیمچه و سرا تشکیل شده که از مهمترین راسته ها به راسته امیر، راسته بازار، سراجان، شیشه گر خانه، کفاشان، دلاله زن، کلاه دوزان، مسگران، حلاجان، یمنی دوزان، حرم خانه، از تیمچه ها به امیر، مظفریه، حاج کاظم، میرزا شفیع، حاج صفرعلی، شعربافان و...و از سراها نیز میتوان به امیر، شاهزاده لر، آلمانی لر، گرجیلر و...اشاره نمود. این مجموعه گرانبها از زلزله هولناک 1193 ه. ق جان سالم بدر نبرد اما بازسازی آن یک سال بعد آغاز گشت.

پارک کوهستانی عینالی

کوه عینالی یکی از جاذبه های گردشگری و تفریحی شهر تبریز به شمار می رود و ارتفاعش به بیش از 1800 متر می رسد. این کوه با دارا بودن پارک کوهستانی عینالی تبریز امکانات لازم برای تفریحات سالم و ورزش را برای همگان فراهم می کند. در بالاترین قسمت کوه هم زیارتگاهی دیده شده که بسیار محبوب هست. این اثر پیش از ورود اسلام به ایران آتشکده و عبادتگاه بوده و پس از ورود اسلام هم به زیارتگاه بدل گشت. یادمان هشت شهید گمنام ایرانی در جنگ ایران و عراق در کنار زیارتگاه جای دارد.

سبک معماری زیارتگاه متعلق به دوره ایلخانی بوده و با اینکه در سالهای اخیر بسیار آسیب دیده است اما به سرعت بازسازی و مرمت شده و در وضعیت خوبی به سر می برد. از بخش های مهم پارک کوهستانی عینالی تبریز میتوان به تله کابین، زیپ لاین، دریاچه مصنوعی داغ گلی و رودخانه آجی چای اشاره داشت. تله کابین یکی از بخش های جذاب پارک کوهستانی عینالی تبریز بوده و در سال 1389 ساخته شده است. با سوار شدن بر آن، شما می توانید مناظر زیبای کوه و شهر را هم زمان مشاهده نموده و به راحتی به مناطق کوهستانی دسترسی پیدا کنید. ظرفیت هر کابین این تله کابین 8 نفر بوده و 1/5 کیلومتر مسافت را طی می کند.

در ایستگاه دوم آن هم رستوران و کافه های متعدد میزبان گرم گردشگران خواهند بود. تفریح دیگر این مجموعه، زیپ لاین بوده که در سال 1397 ایجاد شده و یکی از طولانی ترین زیپ لاین های ایران به شمار می رود. طول این زیپ لاین 500 متر و اختلاف ارتفاع ابتدا و انتهای آن هم 75 متر هست. این زیپ لاین برای تفریح خانوادگی ایده آل بوده و روزی شاد را برای شما خلق می نماید. دریاچه مصنوعی داغ گلی در قسمت غربی قله کوه عینالی جای داشته و زیبایی این مجموعه را دوچندان می کند. این دریاچه حدود 54 هزار متر مکعب حجم داشته و از تفریحات رایج در آن میتوان به قایق سواری بر روی آب دریاچه، ماهیگیری و تماشای پرواز پرندگان اشاره کرد.

رودخانه آجی هم که در قسمت شمالی به دریاچه ارومیه و دره های شهرستان اهر رسیده، یکی از بخش های جالب پارک کوهستانی عینالی تبریز هست. جریان آب آن به صورت دائمی بوده و برای حفظ تعادل دمای منطقه کاربرد دارد. این رودخانه با فضای زیبایی که ایجاد کرده، برای پیک نیک و گردش مناسب هست. از دیگر جاذبه های پارک هم میتوان به آبشار مصنوعی کوه عینالی، مجسمه عظیم قیچی ساز، فضای سبز و یک سینمای شش بعدی اشاره داشت.

مسجد قدمگاه

مسجد قدمگاه در دویست متری گورستان تاریخی قدمگاه، یک کیلومتری دهکده بادامیار و در جنوب شرقی آذرشهر در دل تپه ای صخره ای کنده شد. درخصوص کارکرد و تاریخ ساخت بنای اولیه اطلاعاتی در دست نیست. عده ای از محققان بر این عقیده اند که اینجا در اصل محرابه ای از آیین مهری بوده که در دوره مغول به تکیه و محل اعتکاف و سپس به مسجد تبدیل یافته است. بنای این مسجد از دو قسمت دالان ورودی و فضای گنبدی تشکیل شد. طاق ورودی مسجد هم از قطعه سنگ یکپارچه ای با قوس جناغی حجاری شده و در حال حاضر به طرز نامناسبی بر روی قطعات سنگی قرار گرفت.

از این درگاه به دالانی به طول 9 و عرض و ارتفاع متوسط 60/1 و 50/2 متر و پس از آن به دهلیز وسیع تری به طول 50/4، عرض 20/3 و ارتفاع متغیر 70/2 تا 4 متر وارد می شویم . از این دهلیز نیز وارد فضای گنبدی شکل وسیعی به قطر 55/15 متر گشته که به صورت دایره کامل و جدار و پوشش گنبدی در دل تپه ای صخره ای کنده شده است. جدار و پوشش گنبدی مسجد با قوس نیم بیضی به ارتفاع 80/11 متر در رأس دارای روزنه ای مدور جهت نورگیری و تهویه هست. جدار مسجد ساده و فاقد تزئینات خاصی است.

تنها در سمت جنوبی محراب و در اطراف طاقچه های کوچکتری جهت قرار دادن شمع و چراغ تعبیه شده است. محراب این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی با تزئینات مقرنس به شیوه صفوی احتمالا سالها بعد از ساخت بنا بدان افزوده شد، چرا که در هیچ یک از محورهای اصلی بنا قرار ندارد. کف مسجد با سنگ های بزرگ مفروش شده است. بنا دارای دری چوبی و ساده و فاقد هرگونه کتیبه و نوشته بوده و این بنا با شماره 779 به ثبت تاریخی رسید.

مقبره الشعرا تبریز

مقبره الشعرا یکی از گورستان های تاریخی شهر تبریز است که در محله سرخاب واقع شد. مقبره الشعرا هم اکنون در پیرامون تکیه حیدر، در تقاطع خیابان های ثقة الاسلام و عارف و در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی قرار دارد. این اثر در تاریخ 18 اسفند 1387 با شماره 25191 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. مقبره الشعرا در گذشته با اسامی حظیرة الشعرا، حظیرة القضاة و قبرستان سرخاب نیز نامیده میشد اما گذشت روزگاران و مهمتر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله شکل ظاهری آن را از بین برده است.

نام این گورستان در آثار مکتوب پیش از سده هشتم هجری به چشم نمی خورد. در کتاب لباب الالباب تألیف محمد عوفی در سال 618 هجری که در آن شرح حالی از شاعران سده ششم هجری گنجانده شده، نامی از این مکان به میان آورده نشده است. قدیمی ترین اشاره به این گورستان در کتاب نزهة القلوب تألیف حمدالله مستوفی در سال 740 هجری هست. همچنین در تاریخ گزیده مستوفی تألیف 730 هجری نیز به مقبره الشعرا اشاره شده است.

به دلیل متروک شدن مقبره الشعرا پس از زمین لرزه های سالهای 1193 و 1194 هجری قمری و به دلیل مدفون شدن بسیاری از شاعران و عارفان بزرگ در این گورستان در شهریور 1350 خورشیدی مسابقه ای برای طرح یک بنای یادبود در مقبره الشعرا توسط روزنامه های اطلاعات و کیهان و مجله یغما برگزار گردید و پس از چندی پیشنهاد غلامرضا فرزان مهر برگزیده شد و عملیات احداث بنای یادبود آغاز گردید. هم اکنون این بنای یادبود نماد مقبره الشعرا و یکی از نمادهای شهر تبریز محسوب می شود.

بیش از 400 شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از 800 سال پیش در این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی به خاک سپرده شده اند. از معروف ترین آرمیدگان در مقبره الشعرا میتوان به اسدی طوسی، خاقانی شروانی، ذوالفقار شروانی، سید محمد حسین شهریار، شاهپور نیشابوری، شکیبی تبریزی، ظهیر فاریابی، قطران تبریزی، سلمان ساوجی، همام تبریزی، انوری ابیوردی، مهدی روشن ضمیر و...اشاره کرد.

کلیسای سنت استپانوس

از محبوب ترین مناطق دیدنی آذربایجان شرقی، کلیسای سنت استپانوس هست. کلیسای سنت استپانوس در 16 کیلومتری غرب جلفا و در منطقه کوهستانی بسیار زیبا و سرسبز ساخته شده است. این مجموعه دارای کلیسا، برج ناقوس، دیر، قنات، باغات و اصطبل هست. اجاق حضرت دانیال هم در این کلیسا جای دارد. این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی متعلق به دوره ایلخانان مغول بوده و در دوره صفویه بازسازی شده است.

قلعه ضحاک

قلعه ضحاک در شرق شهر هشترود به طول 10 کیلومتر و عرض3-2 کیلومتر از هزاره دوم قبل از میلاد تا دوره اسلامی مورد استفاده بوده است اما بیشتر آثار باقیمانده فعلی متعلق به دوره های اشکانی و ساسانی هست. همچنین چهار طاقی معظم بجای مانده نیز مربوط به دوره اشکانی است.

قلعه بابک

قلعه بابک در نزدیکی شهر کلیبر، در یک منطقه کوهستانی جنگلی و بر فراز صخره ای مرتفع که فقط یک راه باریک مالرو داشته، در ارتفاع 2600 متری سطح دریا قرار دارد. این قلعه در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری قمری توسط بابک خرمدین از قهرمانان استقلال طلب آذربایجان بنا شده است. این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی به دلیل ویژگی های معماری و غیرقابل نفوذ بودن در قرون بعد هم مورد استفاده قرار گرفت.

موزه شهرداری تبریز

موزه شهر و شهرداری تبریز نام موزه ای است در شهر تبریز که در طبقه زیرزمین ساختمان کاخ شهرداری تبریز واقع شد. این موزه که به عنوان نخستین و تنها موزه تاریخ شهرداری های ایران مطرح است، پس از کشور چین در ردیف اولین موزه های شهرداری های جهان نیز قرار دارد. این موزه در سال 1386 و همزمان با یکصدمین سالگرد تأسیس نخستین بلدیه (شهرداری) ایران در تبریز، در 800 متر مربع و با هزینه یک میلیارد و صد میلیون ریال راه اندازی شد. این موزه دارای تالارهای متعددی است که از جمله از این تالارها میتوان به تالار فرش با بزرگترین فرش دستبافت اشاره کرد. موزه شهرداری تبریز شامل تالارهای مختلفی چون تالار دوربین های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی و تالار حکمت هست.

مهمترین بخش موزه شهر و شهرداری تبریز، تالار فرش نام دارد که در طبقه دوم ساختمان عمارت شهرداری واقع شده است؛ سالنی وسیع و باشکوه با گچ بری های زیبا در مرکز ساختمان و مشرف به میدان ساعت که پیش تر از آن به عنوان سالن تشریفات و مراسمات استفاده میشد. این سالن به مساحت 420 متر مربع در ابعاد 24 متر طول، 17.5 متر عرض و ارتفاع 8 متری ساخته شده است. آنچه تالار فرش موزه شهر و شهرداری تبریز را متمایز و باارزش می کند، وجود گنجینه ای ارزشمند از قالی هایی است که با اتمام عملیات ساخت عمارت شهرداری تبریز به سفارش عبدالله سررشته دار، شهردار تبریز در سال 1319 برای مفروش کردن سالن تشریفات و مراسمات طراحی و بافته شده اند.

خرید اقلام مورد نیاز مجموعه خصوصا قالی های سالن اصلی عمارت شهرداری از طریق وزارت کشور و پیگیری شخص استاندار وقت آذربایجان (امان الله خان اردلان) انجام شده است. کتاب گنجینه فرش شهرداری تبریز با تالیف جعفر مهرخانی و ترجمه مهراب محرابی نیا هم به همت اداره کل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تبریز در 28 اسفند سال 1401 شمسی منتشر شد. این کتاب داستان سفارش 9 قالی بزرگ پارچه شهرداری تبریز است؛ از امان الله خان اردلان استاندار وقت آذربایجان و شرکت سهامی فرش ایران تا کرمان و جان تیمویاناکیس یونانی الاصل و طراحان بزرگ قالی کشورمان همچون علیمحمد طاهر کاشانی، علیرضا مایل و محمد علی خان شاهرخی.

در تالار دوربین ها تاریخچه و روند تکوین و شکل گیری دوربین های نسل قدیم نشان داده شده است. بیشتر این دوربین ها توسط محمد علی جدید الاسلام به این موزه اهدا شده اند. در این موزه اشیا، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام ها و شخصیت های خارجی به شهرداران، کتب خطی و آثار هنری، اسناد اداری و مالی، جام های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات، امکانات و اسناد مربوطه به شهر نخستین ها هم با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری و در معرض دید قرار گرفت. اگر علاقمندید که هر چه بیشتر درباره جاذبه های دیدنی تبریز نظیر موزه شهرداری بدانید، می توانید سری به راهنمای سفر به تبریز زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.

پارک ائل گلی تبریز

پارک ائل گلی (دریاچه مردم) یا شاه گلی (دریاچه شاه) یکی از مهمترین گردشگاه های شهر تبریز است که در جنوب شرق آن و در 7 کیلومتری مرکز شهر واقع شد. این مکان در زمان آق قویونلوها ایجاد شده و در دوره صفویان گسترش یافته است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این عمارت را تکمیل نموده و آن را به صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورد. عمق دریاچه ائل گلی 2 متر بوده و در محوطه آن قایقرانی انجام می شود. همچنین شهربازی (لونا پارک) و نیز غذاخوری و فست فود و کافی شاپ های متعددی هم در داخل این گردشگاه وجود دارند. ائل گلی دارای هتل، مسافرخانه و دفتر جهانگردی فعال بوده و با احداث هتل پارس ائل گلی، این گردشگاه جنبه جهانی پیدا کرده است.

ائل گلی تا پیش از روی کار آمدن صفویان بزرگترین منبع ذخیره آب جهت آبیاری باغ های مناطق شرقی تبریز تا دروازه تهران و تپلی باغ بود. در دوران حکومت صفویان، تمام شن و ماسه و نخاله های موجود در محوطه داخلی دریاچه فعلی خالی شده و دیواره ای سنگی به دور آن کشیده شد. در دوران قاجار در پیرامون استخر ائل گلی خیابان هایی جهت عبور و مرور احداث گردید و در جوار این معابر، درختان درخت تبریزی، بید مجنون و گلهای اطلسی متعددی در چندین ردیف جهت تزئین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شدند. ائل گلی در دوران پهلوی به شهرداری تبریز واگذار گشت تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. سید باقر کاظمی (مهذب الدوله) استاندار وقت آذربایجان شرقی نخستین تعمیرات اساسی را در محوطه این گردشگاه به انجام رساند.

دریاچه ائل گلی با حدود 55000 متر مربع وسعت گنجایش 720000 متر مکعب آب را دارد. نام این دریاچه پیش از انقلاب شاه گلی بود که پس از انقلاب اسلامی ایران به ائل گلی تغییر نام داد. به عقیده بهروز خاماچی، کلمه شاه در اینجا به معنی شخص شاه نبوده و به معنی بزرگ و باعظمت است. یکی از شعبه های رودخانه لیقوان که از نزدیکی روستای چاوان میگذرد، به صورت جویباری کوچک از سمت جنوب شرقی دریاچه ائل گلی وارد آن شده و آب آن را تأمین می نماید.

تپه نسبتا بلندی هم در بخش جنوبی دریاچه قرار گرفته که جنگل کاری شده و آبشارهای مصنوعی متعددی از این تپه به سمت داخل دریاچه سرازیر می شود. همچنین، از ضلع جنوبی دریاچه تا مرکز آن و محل کاخ ائل گلی خیابانی کشیده شده که عمارت کلاه فرنگی را به صورت یک شبه جزیره درآورد. این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی در هنگام فصل زمستان با نمایی زیبا آمیخته ای از یخ و آب خود را می نمایاند. در زمان یخ زدن دریاچه، ماهی هایی که در این آب زندگی می کنند نمی توانند به سطح آب برسند و به همین دلیل رشد آنها کند می شود.

هشت ضلعی موجود در مرکز دریاچه ائل گلی که به کاخ ائل گلی شهرت دارد، امروزه به صورت یک تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می گیرد. این بنا پیش تر یک ساختمان یک طبقه خشتی و فرسوده بود. شهرداری تبریز در سال 1346 خورشیدی ساختمان پیشین را تخریب و عمارت دو طبقه جدید و مقاومی را در محل آن توسط استاد معمار حاج علی اکبر نادرالوجود احداث کرد.

برج مدور مراغه

برج مدور از بناهای ساخته شده در دوره سلجوقیان در شهر مراغه بوده که در فاصله ده متری شمال گنبد کبود قرار گرفته است. بر روی کتیبه برج به خط کوفی تاریخ احداث بنا سال 563 هجری هست ولی درباره نام بانی و مدفون داخل آن هیچ گونه اطلاعی در دست نیست و مزاری کاملا ناشناخته است. جذابیت و رنگ های گوناگون کاشی ها و نقش و نگاری که در آنها بکار رفته هم مزیت خاصی را به این مورد از برترین جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی داده و از دیدگاه پیشرفت هنر کاشی پزی در آن دوره دارای اهمیت است.

این بنا برجی است مدوری شکل با ظاهری ساده که با گنبدی دوپوش پوشیده شده بود ولی از گنبد و سقف آن در اثر مرور زمان چیزی برجای نمانده است. برای جلوگیری از خرابی بنا، سقف پوششی با شیروانی را بر روی آن احداث نموده اند. سردر ورودی برج مدور دارای قاب و طاقی هلالی شکل بوده که درگاه را احاطه کرده و در بالا و زیر طاق هلالی هم کتیبه ای به خط کوفی با نقوش پیچیده ای از آجر و کاشی های فیروزه ای به چشم می خورد. ارزش بنا در این است که ترقی و تکامل نمای مینایی را طی دوران کوتاه میان تاریخ احداث این بنا و تاریخ ساخت گنبد سرخ نشان می دهد. این بنای آجری بر روی سکوی بلندی از سنگ که سردابی در میان دارد، قرار گرفت.