مسجد جامع تبریز

مسجد جامع یکی از بناهای تاریخی شهر تبریز است. این مسجد که در کتابهای تاریخی از آن به عنوان جامع کبیری نیز نام برده شده، از ابتدای تاسیس مسجد جامع شهر تبریز بوده و بازار تبریز گرداگرد آن شکل گرفت. مسجد جامع تبریز مربوط به دوره سلجوقیان تا دوره قاجار بوده و در خیابان شهید مطهری واقع شد. این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره 171 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدیمی ترین بخش آن شبستان وسیعی است از طاق و گنبدهایی بر فراز ستون های هشت گوش آجری که زینت بخش آن گچ بری های ظریف و هنرمندانه دوره روادیان (مقارن سلجوقیان) است. مسجد جامع در دوره ایلخانان مغول مورد توجه و تعمیر بوده و بخش هایی به آن افزوده شد. محراب رفیع گچ بری شده هم یادگار آن دوره هست.

در دوره حکومت آق قویونلوها در آذربایجان گنبدی رفیع مزین به انواع کاشی کاری های معرق به وسیله «سلجوق شاه بیگم» همسر اوزون حسن در بخش شمالی آن احداث شد که هنوز هم پایه ها و گوشه هایی از کاشی کاری های آن باقی مانده است. در زمین لرزه سال 1193 هجری که بسیاری از بناهای تبریز آسیب دید، این مسجد نیز از خرابی مصون نماند. مسجد فعلی با پایه های متین و پوشش طاق و چشمه بعد از زلزله در اوایل حکومت قاجار و توسط «حسینقلی خان دنبلی» حاکم وقت تبریز بنا شد. مسجد جامع تبریز که به مسجد جمعه نیز معروف است، در انتهای بازار تبریز و ضلع جنوبی صحن مدرسه طالبیه و بین مسجد حجت الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله اوغلی واقع است. تاریخ بنا و نام بانی اولیه آن معلوم نیست. عده ای آن را از مساجد صدر اسلام می دانند. مسجد قبلا یک ایوانه بود ولی بعدا به دو ایوانه تبدیل شد و از جمله مساجدی است که روش ساخت کاخ اختصاصی فیروزآباد را اساس کار قرار داد.