بررسی جایگاه باغداران در شورای فنی میراث فرهنگی قزوین

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، بررسی جایگاه باغداران در شورای فنی میراث فرهنگی قزوین صورت می گیرد.

داستان چیست؟

شورای فنی باید در حوزه میراث فرهنگی همه عوامل را رصد کند و کوچکترین عاملی که باعث تخریب آثار تاریخی می شود را مورد بررسی قرار دهد، از مهمترین وظایف شورای فنی می توان به اظهارنظر و بررسی کارشناسی پژوهش ها، مطالعات، ارزیابی طرح ها و اقدامات با موضوع حفاظت، مرمت، ایجاد و تغییر کاربری و باز زنده سازی، سامان دهی، توسعه و همه مداخلات در عرصه حریم آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی با رعایت ضوابط و منشورهای جهانی و ملی اشاره کرد.

باغستان سنتی قزوین بعنوان میراثی گرانبها نیز جز آثاری است که به ثبت ملی رسیده و از میراث فرهنگی انتظار می رود در جهت حفظ و احیای باغستان تلاش کند و در این راه از ظرفیتهای بالای باغداران قزوینی استفاده کند، چرا که باغستان به نوعی هویت قزوین محسوب می شود و حفظ آن اهمیت بالایی دارد، در همین راستا برخی از تشکلهای محیط زیستی و باغداران خواهان حضور در شورای فنی میراث فرهنگی هستند تا بتوانند نظرات تخصصی خود در حوزه حفظ باغستان را بیان کنند.

بیدا میرحسینی، پژوهشگر و جامعه شناس پیرامون بررسی جایگاه باغداران در شورای فنی میراث فرهنگی قزوین بیان می کند: به نظر می رسد نگاه حاکم بر شورای فنی میراث فرهنگی به مسئله باغستان بسیار بسته و محدود است، به این معنی که ذینفعان، دیده بانان و حافظان اصلی باغستان در این شورا به فراموشی سپرده شده اند.

وی تصریح می کند: باغداران بعنوان کسانی که ذخیره ارزشمند نسلی را در نگاه و تجارب خود یدک می کشند باید در شورای فنی حضور داشته باشند و به نگاه، ایده ها، تجارب و دانش بومی آنها احترام گذاشته شود، باغداران با نظام باغداری، مدیریت آب، مدیریت نیروی انسانی، گونه های بومی منطقه، نگرش ارزشی و هنجارمند به تعامل انسان با تمامی عناصر زنده و غیرزنده باغستان، استفاده از بهترین شیوه ها در بحرانهای سالهای مختلف آشنا و مأنوس هستند.

این فعال زیست محیطی خاطرنشان می کند: فراتر از آن شایسته است که نمایندگانی از تشکلهای تخصصی باغستان بعنوان مطالبه گران و شهروندان مسئولیت پذیر در این شورا دعوت شوند شاید در اینجا برخی محدودیتهای قانونی مطرح شود که امکان حضور این افراد را محدود کند اما با توجه به حیطه مانوری که مدیرکل میراث فرهنگی در اختیار دارد، قابلیت پیگیری و حضور این عزیزان خارج از اراده ایشان نیست.

در شورای فنی متخصصین عرصه کشاورزی حضور ندارند

شکوه کرمانشاهانی، مدیرعامل انجمن مردم نهاد توسعه حیات شهر با اشاره به گزارش تهیه شده توسط مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری می گوید: یکی از نکات مهمی که در گزارش دفتر بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری آمده و بسیار حائز اهمیت است، موضوع اصالت و اولویت سیستم مدیریت سنتی است که طی 1500 سال به پایداری رسیده و کارایی خود را ثابت کرده است.

وی ادامه می دهد: طبق گزارش، مداخلات دولتی که غیر یکپارچه بوده و همچنین اولویت نیروی انسانی و مدیریت سنتی را در نظر نگرفته، موجب آسیب به باغستان شده است. این گزارش بر این ضرورت تأکید می کند که سیستم سنتی باید امور باغستان را در دست بگیرد و طبیعتا در این شرایط ادارات ذی ربط دولتی چه در سطح استان و چه در سطح ملی باید نقش حمایتی داشته باشند.

کرمانشاهانی یادآور می شود: در حال حاضر در اداره میراث فرهنگی استان قزوین، جلسات شورای فنی برای تدوین ضوابط عرصه و حریم باغستان در جریان است، اما نمایندگان باغداران به عنوان پایه های مدیریت سنتی و عاملان مصوبات و خبرگان باغداری و نمایندگان صاحب نظر نهادهای مردمی بعنوان نماینده ذینفعان عمومی و وارثان این میراث ملی در جلسات حضور ندارند.

تدوین ضوابط باغستان با ساختمان تفاوت اساسی دارد

وی تأکید می کند: از طرف دیگر اداره کل میراث فرهنگی باید در نظر داشته باشد که تدوین ضوابط باغستان با یک ساختمان تفاوت اساسی دارد، باغستان یک میراث طبیعی، زنده و چندوجهی است و باید بر مبنای اصول علمی در حوزه کشاورزی و محیط زیست به حیات خود ادامه دهد.

مدیرعامل انجمن مردم نهاد توسعه حیات شهر اظهار می کند: هیچ نماینده ای از دانشمندان و متخصصین این حوزه و از جهاد کشاورزی به عنوان متولی دولتی، در این جلسات حضور ندارند، نمی شود در مورد گونه های مختلف بادام و پسته و انگور باغستان تصمیم گرفت و متخصصی در شورا حضور نداشته باشد. به همین منوال متخصصین حوزه های دیگر مانند آب، خاک، تکنولوژی به فراخور موضوع باید در جلسات حضورداشته باشند.

وی تأکید می کند: در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی، مطالعه ای بر روی گونه های بادام انجام شده و 50 گونه شناسایی شده است. چطور می شود از این پژوهش در تدوین ضوابط بهره نبرد؟ اهمال در این موارد می تواند در آینده آسیبهای جدی را برای باغستان رقم بزند.

کرمانشاهانی بیان می کند: گرچه نماینده شرکت آورث به عنوان مشاور میراث فرهنگی که سال ها هم مشاور شهرداری بوده است در جلسه حضور دارد، اما به هیچ عنوان کافی نیست، به علاوه در تیم و گزارش وی هم ما ارجاعی به افراد و دانشمندان ذکر شده نداریم و بعضی از مواضع وی مورد نقد ماست.

شورای میراث فرهنگی از نظر باغداران استفاده می کند

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین با اشاره به شورای فنی میراث فرهنگی تصریح می کند: شورای فنی میراث فرهنگی نهادی قانونی محسوب می شود که اعضای آن طبق قانون مشخص شده است، باغداران و نماینده تشکلهای محیط زیستی در چند جلسه شورای فنی حضور پیدا کردند و اعضای اصلی نظراتشان را بر اساس مشورتهای انجام شده با باغداران بیان می کنند.

وی تصریح می کند: گزارشهای بسیار مستند و مستدلی شامل مصاحبه ها، پرسشنامه ها و نظرسنجی هایی با باغداران قزوینی که توسط مشاور در کل عرصه تهیه شده است نیز در جلسات مورد بررسی قرار می گیرد، ما در حوزه میراث فرهنگی ضوابط باغداری را اعلام نمی کنیم، چرا که ما دستگاه تخصصی حوزه باغداری نیستیم و ادعایی هم در این رابطه نداریم، بنابراین چیزی که اعلام می کنیم شناخت و شناسایی آموزه های باغداری و باغستان قزوین است که از برگ تاریخ و از دل باغداران گرفته شده و ما آن را ثبت خواهیم کرد.

خزائلی یادآور می شود: در جلسه شورای فنی از همه صاحب نظران حوزه باغستان دعوت خواهیم کرد و شنونده نظرات آن ها هستیم؛ ممکن است به علت تعدد نظرات امکان حضور در جلسه برای همه افراد مقدور نباشد بنابراین ما نظراتی که توسط متخصصان در فضای مجازی مطرح می شود را نیز می شنویم و به آنها اهمیت می دهیم.

وی خاطرنشان می کند: این حساسیت برای ما بسیار باارزش است و بابت این حساسیتی که دارند سپاسگزاریم، اگر نتوانستیم در جلسات به صورت حضوری در خدمت آنها باشیم، اعلام می کنم که گزارش مکتوب و نظرات مکتوب تشکل ها را مورد بررسی قرار می دهیم و در صورت نیاز این نظرات پیوست طرح مشاور قرار می گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین بیان می کند: آن چیزی که در حوزه میراث فرهنگی حائز اهمیت است ابلاغ دستورالعمل های مربوط به حوزه کاشت و برداشت و باغداری نیست، چرا که ما دستگاه تخصصی این حوزه نیستیم و در این حوزه جهاد کشاورزی استان دستگاه تخصصی است.

وی اظهار می کند: اعضای شورای فنی دارای تحصیلات کشاورزی نیستند اما اعضا باید در شناخت محدوده عرصه و تدوین ضوابط و شناخت آموزه هایی که از حوزه باغداری از گذشته در اسناد مکتوب و شفاهی وجود دارد متخصص باشند، اینها را به ثبت برسانند تا بتوانیم ضوابطی طراحی کنیم که براساس آن تجربه ها، این هویت و تاریخ را به عنوان یک سند ملی و فراملی به جهانیان بشناسانیم.

خزائلی یادآور شد: این انتظار که در حوزه کشاورزی به عنوان دستگاه تخصصی قرار بگیریم امکان پذیر نیست، در این مورد ضوابط ما تأکید بر استفاده از متخصصین و تکیه بر آموزه ها و تجربیات اجداد و پیشینیان دارد، در حوزه آب نیز همین است بر اساس مستندات و اسناد تاریخی که در حوزه آبخیز و آبخوان باغستان وجود دارد اینها را به ثبت می رسانیم اما دستگاه متولی و مجری سازمان آب منطقه ای استان است، نظارت بر این اجزا و هماهنگی بر کلیه اجزا نیز بر عهده استانداری خواهد بود.

میراث فرهنگی نهادهای مدنی را ناظر و حاضر بداند

محمود داوران، فعال و کارشناس محیط زیست می گوید: باغستان ثبت ملی شده و میراث فرهنگی مسئولیت مستقیم و تولیت اصلی باغستان را بر عهده دارد بنابراین باید پاسخگو باشد، علی رغم اینکه باغداران نقش مهمی در حفظ باغستان دارند میراث فرهنگی به هیچ وجه باغداران را مشارکت نمی دهد.

وی تأکید می کند: دستور رئیس جمهور مبنی بر حفظ باغستان با کلی گویی اینکه حراست شود چندان امیدوار کننده نیست، بلکه باید به صورت مشخص دستور واضح به این وزارتخانه ها بدهد و در سطح استان بخواهد که باغداران را نیز مشارکت دهند، همچنین انتظار می رود میراث فرهنگی نهادهای مدنی را ناظر و حاضر بداند، چرا که نهادهای مدنی از ضوابط ثبت ملی پاسداری می کنند تا شاید این تخریبها مقداری کند و متوقف شود از طرفی برای باغداران انگیزه و امنیت ایجاد شود.

دبیر شورای هماهنگی تشکل های زیست محیطی استان اظهار می کند: شورای فنی میراث فرهنگی بدون حضور باغداران و تشکلها برگزار می شود و به ما می گویند نتیجه را اعلام می کنند، فرض کنید که میراث فرهنگی ضوابط عرصه باغستان ده جلسه برگزار کردند و ما در جریان نیستیم و صرفا از کلیات اطلاع داریم.

وی تأکید می کند: باید دید این شورا چه دستاورد مثبتی برای باغستان داشته است؟ کدام تخریب متوقف و کدام پروژه مثبت اجرایی شده است؟ در حال حاضر نیمی از باغستان حال خوشی ندارد اما کدام مشکل آن حل شده است؟

حفظ باغستان دغدغه همگانی است، بنابراین از شورای فنی میراث فرهنگی انتظار می رود که در تصمیماتی که برای باغستان اتخاذ می کند از نظرات تخصصی کارشناسان استفاده کند و ضمن شنیدن دیدگاه باغداران و تشکلهای محیط زیستی، رویکرد خود در حفظ و احیای باغستان را مطابق نظر متخصصان امر قرار دهد.